Het Sociaal Cultureel Planbureau publiceerde op 23 juni een onderzoek naar coronascepsis in Nederland. De boodschap die hieruit in de media resoneert is dat de overheid en media meer naar de coronasceptische geluiden hadden moeten luisteren. Het onderzoek roept bij eerste lezing nogal wat vragen op. Een aantal merkwaardige keuzes van de onderzoekers van het SCP zal ik hier aanstippen. Wat zijn ‘fuckzens’ bijvoorbeeld?
Laten we eerst eens kijken naar wat het SCP onder coronascepsis verstaat. Dit komt uit het eerste deelrapport Coronascepsis in Nederland:
Dit klinkt nog redelijk, al moeten we meteen opmerken dat de coronasceptici hier wel een heel breed gezelschap mee vormen. Zowel degenen die serieuze kritiek hebben op coronamaatregelen die genomen zijn door de overheid, als degenen die daar tegen waren zonder duidelijke gronden maar wel heel rare alternatieve ideeën aanhingen over corona, worden hier onder één noemer samengebracht. Dus zowel de mensen die grote problemen hadden met de schoolsluitingen (die het kabinet in eerste instantie ook niet wilde) tot aan echte wappies die tegen vaccins waren, omdat ze dachten dat er microchips van Bill Gates in zouden zijn verwerkt.
Uitermate merkwaardig in mijn ogen, maar misschien gewoon zoals sociologen hun onderzoek aanpakken, willen de onderzoekers van het SCP geen onderscheid maken:
En nu gaat er toch echt iets mis volgens mij. De boodschap van het rapport is duidelijk dat er meer geluisterd had moeten worden naar coronasceptische geluiden. Dat zou volgens het rapport niet zijn gebeurd en daarbij wijzen ze ook naar de media. In het deelrapport Coronascepsis in de media wordt dat verder uitgewerkt. Ik beperk me maar even tot het deel dat over de dagbladen gaat.
Ze onderzochten artikelen die in de Volkskrant, NRC, de Telegraaf en Algemeen Dagblad zijn verschenen in de periode januari 2020 tot en met december 2022. De selectie was beperkt tot drie onderwerpen die de onderzoekers belangrijk achten: ‘vaccinscepsis’, ‘de controlestaat’ en ‘internationale controle’. De gevonden artikelen werden opgeknipt in segmenten en los van elkaar gecodeerd “aan de hand van waarover ze gaan, wie er uitspraken over doen en wat de boodschap is van de claim.” Dat ging als volgt en let even op wat een ‘positieve codering’ inhoudt:
In de bijlage bij dit deelrapport zijn drie voorbeelden gegeven van zo’n codering. Een van de drie, de enige positieve, is het volgende segment:
Dit segment komt uit een NRC artikel geschreven door Wilmer Heck en Andreas Kouwenhoven: ‘Corona, is dat niet gewoon een seizoensgriepje?’ (bij wijze van uitzondering ook een link voor wie niet de paywall voorbij kan). Het artikel begint meteen over ‘complotdenkers’, schrijft regelmatig dat het gaat over complottheorieën en ook expliciet over RT Dutch: “RT Dutch en Café Weltschmerz zijn niet de enige Salto-kanalen die corona-complotten verspreiden.” Hoe kan je dan dit fragment als ‘positief’ coderen? Dan deugt de methodiek gewoon niet. Het losknippen van segmenten en coderen zonder de context van artikel en de relatie van de journalist met zijn lezerspubliek mee te nemen, lijkt me hier tot absurde oordelen te leiden.
In de bijlage bij het deelrapport kunnen we ook zien welke zoektermen gebruikt zijn om de artikelen uit de kranten te filteren. Hiermee werd de eerste selectie van 32.058 artikelen
waarin het woord ‘corona’ voorkomt, beperkt tot 1115 artikelen. Dat werd verder nog handmatig beperkt tot 243 artikelen die echt over de situatie in Nederland gingen (en een artikel moest wel codeerbaar zijn).
Deze selectie van zoektermen roept bij mij echt de vraag op of de onderzoekers wel goed nagedacht hebben over wat voor soort artikelen ze zouden willen vinden. De term ‘fuckzens’ kom je bijvoorbeel sowieso bijna nergens tegen met een Google search, zeker niet in een enigszins normaal medium. In welke bubbel heeft de SCP onderzoeker gezeten die dacht dat dit een relevante zoekterm zou zijn?
Dat er bij het onderwerp ‘Internationale controle’ wat politieke partijen betreft alleen maar gezocht is met termen die verwijzen naar de FvD roept ook verbazing op. Waarom niet BVNL en Wybren van Haga opgenomen? Die hebben minstens zulke rare dingen geroepen als Baudet en consorten. Of zou het er iets mee te maken hebbben dat FvD Kamerlid Pepijn van Houwelingen voordat hij parlementariër werd bij het SCP werkzaam was … 😉
gebaseerd op een paar twitterdraadjes van mij.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Ook de sociologen van het SCP moeten altijd werken volgens alle 61 normen van de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit https://www.scp.nl/over-scp/data-en-methoden/wetenschappelijke-integriteit Volgens mij betekent dit dat deze sociologen altijd moeten uitgaan van harde feiten (over bijvoorbeeld de werking van de vaccins tegen corona) en dat ze niet visies van ontkenners van harde feiten dan wel allerlei waandenkbeelden van warhoofden etc. gelijk kunnen stellen aan de harde feiten die de wetenschap op dat moment had vastgesteld (over de werking van de vaccins tegen corona).
Met andere woorden, in vergelijkbare sociologische studies van (kranten)artikelen over de vorm en/of over de ouderdom van de Aarde is er een huizenhoog verschil tussen de huidige stand van de wetenschap over de vorm en de ouderdom van de Aarde en de visie hierover van flat-earthers en van jonge-aardecreationisten. In discussies hierover moet dit volgens mij altijd duidelijk zijn en duidelijk blijven.
Min of meer dezelfde redenering geldt voor de keuze voor de zoekterm ‘fuckzens’. Dat moet natuurlijk ergens op zijn gebaseerd. Ik refereer bijvoorbeeld aan norm 6 in Hoofdstuk 3 van de Gedragscode (“6. Geef een zorgvuldige methodologische onderbouwing.”). Meer in het algemeen verwijs ik naar de normen 16-18 (“16. Wees precies en accuraat bij de uitvoering van het onderzoek. 17. Hanteer wetenschappelijke methoden. 18. Vermijd dat de keuze van de onderzoeksmethode, de data-analyse, de beoordeling van de resultaten en de weging van mogelijke verklaringen worden bepaald door buiten-wetenschappelijke belangen, argumenten of voorkeuren (bijvoorbeeld commerciële of politieke).”).
Wat moet ik me nu eigenlijk voorstellen bij het woord ‘Fuckzens’?
Ik vraag me bovendien af wat een discussie met coronasceptici op moet leveren.
Zorgen serieus nemen is een ding, maar de vraag is wel hoe ver je daarin moet gaan. Want waar blijf je op het moment dat mensen gewoon de feiten gaan ontkennen.
Ik heb bovendien de indruk dat de critici van het beleid uitgebreid aan het woord zijn gekomen in de media. Bovendien zijn de critici ook niet bepaald een homogene groep. Je hebt aan een kant de critici voor wie de maatregelen niet streng genoeg waren en aan de andere kant de mensen die de nadelen van bepaalde maatregelen belangrijker vonden dan de voordelen. En dan waren er nog de mensen die gewoon van mening waren dat er helemaal geen probleem was.
Over verschillende maatregelen lijkt het laatste woord nog steeds niet gezegd te zijn, ook omdat het moeilijk is om het effect van iedere maatregel afzonderlijk te meten. Ik heb wel eens gelezen over de vergelijking met Zwitserse kaas. Met een plak heb je allerlei gaten, maar hoe meer plakken je op elkaar legt, hoe minder gaten er doorlopen. Kijk alleen maar naar de mondkapjesdiscussie. Maarten Keulemans wist op een gegeven moment in De Volkskrant redelijk duidelijk te maken waarom deze misschien niet zo veel effect hadden, met name omdat ze veelal gedragen werden op plaatsen en bij gelegenheden, waarbij het contact tussen mensen vrij kort duurde en de kans op overdracht toch al klein was. Aan de andere kant las ik dan op Science Based Medicine weer argumenten waarom mondkapjes wel degelijk zouden helpen.
Als ik het woord ‘Fuckzens’ op internet zoek, kom ik hier terecht. En dan is er ook nog een website van Frontnieuws, waarop wordt beweerd dat steeds meer vrouwen liegen over hun vaccinatiestatus. Fuckzens schijnt dus voor vaccins te staan.
Ik moet de rest nog intensief lezen, maar dit is kennelijk een uiterst flauwe, onbenullige en domme woord”grap”.
Inderdaad. Het geeft ook duidelijk het intellectuele niveau van deze mensen weer.
Nooit de pubertijd ontstegen?
En daar moeten we dan volgens het SCP veel beter naar gaan luisteren in de toekomst …
Sorry, maar als overheidsbeleid in tijden van onverwachte catastrofes voortaan meer wordt gebaseerd op wat de domste 20% van de bevolking
denktelkaar aanpraat via sociale media, en niet op de inzichten van de verstandigste 20%, zie ik het erg somber in voor de mensheid.Want het is toch echt die 20% verstandigste mensen die ons uiteindelijk onze welvaart en gezondheid heeft gegeven, en zeer beslist niet het zeg maar minder verstandelijk begaafde deel van de bevolking. En voordat ik grote hopen bagger over me heen krijg voor mijn elitaire uitspraken: ik heb vaak meer respect voor lager opgeleide mensen dan voor hoger opgeleiden, vooral wanneer die lager opgeleide mensen de dingen die ze doen goed doen, met trots en overtuiging.
Maar laten we alsjeblieft niet gaan denken dat de mening van bijvoorbeeld een dansleraar over coronavaccins net zo zinvol als de mening van een epidemioloog over dit onderwerp. Die epidemiologen gaan toch verdorie ook die dansleraren niet vertellen dat er niks klopt van hun danspassen?!
Die dansleraar heeft tijdens zijn colleges niet goed opgelet. Nou ja, hij is dan ook niet onterecht toch maar dansleraar geworden.
@ Richard Rasker
Maar het gaat om democratie. En dat betekent dat je naar iedereen moet luisteren en dat je de wetenschap niet moet laten bepalen wat voor maatregelen er genomen moeten worden om problemen, zoals besmettelijke ziektes, of klimaatverandering te bestrijden.
Dat lijkt Martin Sommer nog wel eens te betogen in z’n stukken in De Volkskrant.
@Renate
Ja, dat is zoals democratie zou moeten werken. Maar …
– wanneer een dodelijk virus zich razendsnel over de wereld verspreidt, is dat niet het moment om een democratische volksraadpleging te gaan houden over wat we ertegen kunnen doen. Er moet onmiddellijk gehandeld worden, en de wetenschap geeft dan toch echt de beste leidraad (en zelfs die wetenschap kon wegens onzekerheden en gebrek aan informatie lang niet altijd zeggen wat de beste beslissingen waren).
– ik herinner me ook dat zeker in het begin de overgrote meerderheid van de bevolking achter de voorgestelde en daadwerkelijk genomen maatregelen stond, dus de democratische principes zijn niet geschonden.
– als je democratisch naar ‘de mensen’ wilt luisteren, moet je luisteren naar iedereen, dus ook de grote, veel minder luidruchtige middenmoot.
Dat dit onderzoek wordt gedaan, is begrijpelijk. Maar dat de mening van kwakdenkers daarin, en dan nog wel door het SCP, serieus en nogal kritiekloos wordt meegenomen, is bedenkelijk. En daar hadden we dan meer naar moeten luisteren? Als het woord ‘narratief’opduikt, ruik je al meteen een moddersloot. Hetzelfde bezwaar heb ik tegen praatprogramma’s waarin altijd tegenovergestelde meningen moeten worden aangehoord. Die programma’s worden zo langzamerhand onverteerbaar.
@ Richard,
Dat is precies wat ik ook denk. Democratie is prachtig, maar bij een bedreiging, waarbij snel gehandeld dient te worden lijkt de wetenschap mij echt de belangrijkste lijdraad. Dat is ook precies waarom ik me regelmatig aan de stukken van Martin Sommer erger.
@ Hans
Dat is ook een reden waarom ik geen fan ben van praatprogramma’s, waarin de deskundige wordt tegengesproken door de een of andere leek met een tegenovergestelde mening. We zetten ook geen ruimtevaartdeskundige tegenover iemand die in een platte aarde gelooft.
Ah, ik zie dat het weer eens tijd is voor een Covid-wappievoorspelling!
De Gezondheidsraad adviseert 60+ en andere kwetsbare groepen om dit najaar een Covid-prik te halen, aangezien infectie voor deze mensen nog steeds minstens zo riskant is als de traditionele griep.
Voorspelling: flink veel ‘sceptische’ lieden zullen weer gaan loeien dat dit nergens voor nodig is, dat het meer kwaad dan goed doet, en uiteraard ook dat de onvermijdelijk hogere sterfte van het winterseizoen komt door die vaccinatie.
En dan dit: ik kom er net achter waarom ik me de hele tijd al erger aan deze aansporing om beter te luisteren naar het ‘sceptische’ volk: die mensen luisteren zelf helemaal niet naar wat wetenschappers en artsen enzovoort zeggen – wat ook zonneklaar blijkt uit de vele onjuiste dingen die ze beweren.
Waarom zouden we dan wel naar hen moeten luisteren? Laten zij eerst maar eens beter hun best doen om te snappen wat de deskundigen zeggen.
@Richard Rasker, het klopt dat het helemaal geen zin heeft te luisteren naar zulke zogenaamde ‘sceptici’: het gaat om een groep mensen die willens en wetens onwaarheden verkondigen en die op wat voor manier dan ook niet van gedachten zullen veranderen.
Het is daarnaast een illusie te denken dat zulke mensen eerst beter hun best moeten doen om te snappen wat de deskundigen zeggen. Naar mijn stellige overtuiging zal dat niet lukken, onder andere omdat per definitie deze deskundigen worden gewantrouwd.
Het enige wat je kunt doen is steeds maar weer jouw kant van de zaak helder uit te leggen. Ik vond https://chrisklomp.nl/journalistiek-hoeft-niet-te-luisteren-naar-wappies/ een heel helder verhaal. Ook dit verhaal zal niet worden begrepen door al deze zogenaamde ‘sceptici’: zij wantrouwen per definitie alles wat Chris Klomp zegt en ze zullen daardoor per definitie niets aanvaarden van wat Chris Klomp beweert.