Het Sociaal Cultureel Planbureau publiceerde op 23 juni een onderzoek naar coronascepsis in Nederland. De boodschap die hieruit in de media resoneert is dat de overheid en media meer naar de coronasceptische geluiden hadden moeten luisteren. Het onderzoek roept bij eerste lezing nogal wat vragen op. Een aantal merkwaardige keuzes van de onderzoekers van het SCP zal ik hier aanstippen. Wat zijn ‘fuckzens’ bijvoorbeeld?
Wetenschap
Homeopathie en pseudowetenschap
Een toepassing van wetenschapsfilosofie op de informatie van homeopathie websites
Ter ere van de door homeopaten uitgeroepen Week van de Homeopathie en de door filosofen bedachte Maand van de Filosofie, heb ik de websites vereniginghomeopathie.nl en homeopathie.nl doorgenomen. Mijn doel was om te bepalen in hoeverre de informatie op deze sites homeopathie presenteert als wetenschap en of dit terecht is. Dit is een toepassing van wetenschapsfilosofische kennis gebaseerd op het filosofische onderzoek naar het onderscheid tussen wetenschap en pseudowetenschap, ook wel bekend als het demarcatieprobleem.
Het demarcatieprobleem, zoals wij dat vandaag de dag kennen, begon bij de filosofie van Karl Popper. Zijn idee over het onderscheid tussen wetenschap en pseudowetenschap was gebaseerd op de mogelijkheid van een theorie of bewering om gefalsifieerd te worden. Met andere woorden, een theorie of bewering kan onjuist worden bevonden door tegenbewijs te vinden. Als een theorie of bewering deze eigenschap mist dan is het pseudowetenschap en ideologisch of een geloofskwestie.
Om verschillende redenen, waaronder de moeilijkheid om te bepalen wanneer gevonden bewijs de theorie of bewering tegenspreekt of wanneer het gaat om een nodige hulphypothese van de theorie of bewering, zijn wetenschapsfilosofen het erover eens dat Poppers’ onderscheid tussen wetenschap en pseudowetenschap niet werkt en/of een oversimplificatie van het demarcatieprobleem geeft. Daarom hebben wetenschappers en filosofen nog vele andere ideeën voorgesteld om met het demarcatieprobleem om te gaan.
Firehosen met klimaatscepticus Ferdinand Meeus
Ferdinand Meeus, een gepensioneerde scheikundige die zich nogal roert in het klimaatdebat met dubieuze uitlatingen, mag zich verheugen in aanhoudende aandacht van factcheckers (o.a. DPA, Knack, Factcheck Vlaanderen, Klimaatveranda en #Ophef) en nieuwssites (o.a. Joop, De Nieuwe Wereld, ON!). Omdat hij hier niet bepaald altijd even goed uitkomt, wilde ik zelf eens kijken waar de commotie overgaat en hoe hij zich tegen de kritiek verdedigt. Naar aanleiding van Meeus’ antwoord op vragen van het programma #Ophef!, ben ik zijn Twitter en OpinieZ, een online opinieplatform, gaan bekijken. Wat ik daar tegenkwam is het best te beschrijven als een variant van de eerder op Kloptdatwel besproken gesprekstechniek Gish Gallop.
[Read more…] about Firehosen met klimaatscepticus Ferdinand Meeus
Magische waterbehandeling
Vorig jaar heb ik me door mijn familieleden laten overhalen om een waterfilter voor de douchekop te bestellen en installeren. De Vitamo™ Premium Universele 15 Stage – Douchefilter & Extra Filter – Waterfilter Voor Douchekop. De voornaamste reden om dit filter te installeren was omdat het de waterhardheid omlaag kon brengen hetgeen beter zou zijn voor het wassen van het haar. Een oppervlakkige blik op de beschrijving van de inhoud van het filter suggereerde dat zoiets in principe wel mogelijk kon zijn. Het basisontwerp van het filter zag er niet slecht uit, en de installatie was uiterst gemakkelijk (zie hiernaast). Het geïnstalleerde filter leek geen extra drukval te geven aangezien de sterkte van de waterstraal niet merkbaar beïnvloedt werd. De documentatie van het filter vermelde een levensduur van 6 maanden. Dat leek me echter sterk overdreven gezien de maximale hoeveelheid materiaal die je in dit filter kon installeren. Al met al genoeg reden om eens een kritische blik op dit waterfilter te werpen.
De Opkomst en Ondergang van het Mpemba Effect
Warme vloeistof bevriest sneller dan koude vloeistof. De middelbare scholier Erasto Mpemba zou dit in 1963 ontdekt hebben. Het blijkt hier echter te gaan om een misvatting met een lange geschiedenis.
De Assepoester van Tanzania
Het was bij het maken van ijsco’s op school dat de 13-jarige Erasto Mpemba bemerkte dat het mengsel van melk en suiker sneller bevriest wanneer je het warm in de vrieskast zet. Dit was in 1963 in wat nu Tanzania is. Toen Erasto vervolgens op verder onderzoek hierover uitging werd hij weggehoond door z’n natuurkundeleraren met de mededeling dat dat onzin was. De ijsboeren op straat daarentegen bleken allen zeer bekend met het verschijnsel. Enige jaren later kwam de vooraanstaande Britse fysicus/diplomaat Denis Osborne naar de middelbare school van Erasto om er een gastpresentatie te geven. Toen er gelegenheid was om vragen te stellen bracht de jonge Erasto nogmaals z’n ontdekking naar voren. Wederom was er laak van de kant van medescholieren en leraren. Maar de gedistingeerde Brit was geïntrigeerd en voerde na terugkomst in Dar es Salaam een aantal experimenten uit waarbij hij geen ijsco’s bevroor maar gewoon water. Dit resulteerde in 1969 in een artikel in het tijdschrift Physics Education. Erasto Mpemba had uiteindelijk gelijk! Het artikel van Mpemba en Osborne is goed leesbaar en het is inmiddels een klassieker. [Read more…] about De Opkomst en Ondergang van het Mpemba Effect