Bijna twee jaar terug beëindigde het Universitair Ziekenhuis van Leuven de samenwerking met oncoloog Stefaan Van Gool, tot dan toe een specialist die gezien werd als een vooraanstaand onderzoeker – specialist op het gebied van immunotherapie bij hersentumoren. Bredere bekendheid kreeg hij via het programma ‘Topdokters’ op de Vlaamse televisiezender Vier. Waarom Van Gool moest vertrekken bleef lang erg vaag, maar recente berichtgeving in De Standaard maakt duidelijk dat er van alles mis was met het onderzoek van Van Gool, zowel op wetenschappelijk als op ethisch vlak.
Aan de Katholieke Universiteit Leuven (KUL) bleef Van Gool na 2015 echter nog wel verbonden, om zijn lopende onderzoeken af te ronden. De ins en outs van de zaak werden middels een zeer strikte non-disclosure overeenkomst binnenskamers gehouden. Een kwalijke zaak, want Van Gool kon zo zijn boeltje oppakken en in Duitsland vrolijk verder gaan met zijn praktijken zonder dat voor kankerpatiënten, die mogelijk in zee zouden willen gaan met Van Gool, bekend werd dat er wel het een en ander op zijn werkwijze aan te merken was.
En dat de tumorvaccins waarmee Van Gool experimenteert enige nut hebben als behandeling, is op dit moment wetenschappelijk gezien uiterst twijfelachtig. Wat zou Van Gool daarover eigenlijk vertellen aan de patiënten, die hij via de Duitse privékliniek behandelt? In een volgend artikel schrijft De Standaard:
De behandelingen in Keulen kosten veel geld – naar verluidt tussen 40.000 en 70.000 euro. Experts uiten nu twijfels of die behandelingen door Van Gool wel legaal en ethisch zijn.
In Duitsland gelden wat soepelere regels voor het toepassen van behandeling waarvan de werkzaamheid nog niet bewezen is, buiten een klinisch onderzoek om. Het moet dan echter gaan om individuele gevallen en met de tientallen patiënten die Van Gool zelf zegt vanuit de Keulse privékliniek te hebben behandeld, lijkt het verdacht veel op klinisch onderzoek, waarvoor geen officiële toestemming is gevraagd. De overeenkomsten met de dubieuze werkwijze van de Amerikaanse kankerkwakzalver Burzynski springen in het oog …
Van Gool heeft nog niet publiekelijk gereageerd op de commotie, ook de kliniek in Keulen waar hij nu werkt niet. De Artsenkrant stelt overigens dat het onderzoek van De Standaard maar weinig onbekends naar boven heeft gehaald en suggereert dat het vooral gaat om een aanval op prof. Rik Torfs (rector van de KUL), die verband zou houden met de aanstaande rectorverkiezingen.
Van Gool kwamen we ook al tegen als iemand die meehielp om de angst voor straling afkomstig van mobiele telefoons te verhogen. In de beruchte Zembla-documentaire ‘Ziek van je mobieltje‘ roept hij daar op tot (overdreven) voorzichtigheid uit voorzorg (vanaf 11:00). In zijn eigen praktijk was Van Gool blijkbaar wat minder bezig met het betrachten van de noodzakelijke voorzichtheid en terughoudendheid bij het toepassen van nieuwe therapieën. En nog steeds niet, blijkt uit de berichtgeving vanuit Duitsland.
Lees ook: Schort er iets aan de wetenschap? van Maarten Boudry die deze kwestie in een breder perspectief plaats.
Update 5-5-2017: Van Gool heeft een ‘minnelijke schikking’ getroffen, waarmee hij eventuele gerechtelijke vervolging voorkomt, aldus De Standaard:
Het afsluiten van de schikking betekent dat de gerechtelijke problemen van dokter Van Gool voorgoed van de baan zijn. Op inbreuken tegen de regelgeving bij klinische studies staat, als ze bewezen worden, tot twee jaar cel. Maar een openbaar proces en eventuele celstraf hoeft Van Gool dus niet meer te vrezen.
Waarschijnlijk zal dus ook nooit in het openbaar besproken worden wat exact de rol van de KU Leuven en het UZ Leuven in de zaak is geweest, en wanneer zij de eerste signalen kregen dat er iets niet pluis was met de studies.
Toch tamelijk onverkwikkelijk dat zo niet het onderste uit de kan naar boven komt, als je het mij vraagt.