• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)
You are here: Home / Columns / Gij zult niet afkorten

Gij zult niet afkorten

7 July 2017 by Cees Renckens 3 Comments

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In de geneeskundige praktijk en literatuur wordt frequent gebruik gemaakt van afkortingen. Dat gebruik is niet onomstreden en recent verscheen in Medisch Contact weer eens een serieuze kritiek op het vele gebruik van afkortingen en werd er gepleit voor afschaffing ervan. In het archief van dit artsenblad zijn vrijwel jaarlijks brieven en artikelen te vinden, waarin bezwaar wordt aangetekend tegen het alsmaar toenemend aantal afkortingen, waarvoor met name in specialistenbrieven vaak geen uitleg van de afkorting te vinden is. Ten onrechte veronderstellen deze specialisten dat huisartsen en collega’s met een andere specialisatie deze afkortingen wel kennen.

Ingewikkeld wordt het ook als een en dezelfde afkorting meerdere betekenissen kan hebben, zoals regelmatig voorkomt. Curieus was het toen in 1990 de homeopathische artsen zich plotseling Homeopathische Specialisten Vereniging gingen noemen, zonder zich te realiseren dat elke normale arts weet dat deze afkorting reeds lang staat voor Herpes Simplex Virus (verwekker van de koortslip en de herpes genitalis), HSV. De Specialisten Registratie Commissie verbood deze pretentieuze naamgeving en de ‘HSV’ trok zijn drol in en werd VHAN.

Gij zult niet afkorten 1
Palazzo Pubblico, Siena

Niet alleen in de geneeskunde ook in geheel ander verband kunnen afkortingen voor verwarring zorgen. Zo werd ik – hoewel ik als katholiek opgevoede jongeman wellicht beter had moeten weten – tijdens mijn recente bezoek aan Siena (Italië) geïntrigeerd door de afkorting IHS, die op talrijke openbare gebouwen staat, vaak opgenomen in het beeld van de zon, zoals o.a. op de Palazzo Pubblico. Die IHS kwam ik ook tegen op de talrijke schilderijen met geschilderde scenes uit heiligenlevens zoals aanwezig in de rijke pinacotheek van Siena. De betekenis van de afkorting, die ik wel kende uit mijn roomse jeugd waarin hij ook dominant aanwezig was, was mij evenwel onbekend en de suppoosten van de pinacotheek konden mij ook niet echt verder helpen.
Gij zult niet afkorten 2Na thuiskomst leverde enig speurwerk de volgende resultaten op. Het IHS-monogram dateert al van de hoge middeleeuwen en zou afgeleid zijn van het Griekse (ΙΗΣΟΣ): Iota, Èta en Sigma. Omdat niet iedereen besefte dat het oorspronkelijk Griekse letters zijn en dat de letter H in het Grieks een È is, bleek het monogram raadselachtig geworden. Dit maakte de weg vrij voor het bedenken van andere verklaringen waarbij het monogram een afkorting werd voor een Latijnse zinsnede. De meest gangbare varianten hiervan zijn: Iesus hominum salvator (Jezus de redder der mensen) en In hoc signo (In dit teken (zult gij overwinnen)), als verwijzing naar de droom die de Romeinse keizer Constantijn de Grote gehad zou hebben en die leidde tot zijn bekering.

Het monogram wordt ook gebruikt als logo van de katholieke orde der jezuïeten, sinds de stichter van de orde, Ignatius van Loyola, het als zijn zegelmerk koos. Zij gaven er ook enkele nieuwe betekenissen aan: Iesum habemus socium (Wij hebben Jezus als metgezel) en Iesu humilitas societas (De nederige sociëteit van Jezus). Hiertegenover meldt Wikipedia ook staan enkele spottende interpretaties: Iesuitae habent satis (De jezuïeten hebben genoeg) en Iesuitae hominum seductores (De jezuïeten [zijn] verleiders van mensen).
Gij zult niet afkorten 3Ook de huidige paus nam het IHS-monogram op in zijn wapen, hetgeen samenhangt met zijn lidmaatschap van de jezuïetenorde. Wikipedia wijst nog op een laatste alternatieve betekenis waarmee het IHS-monogram niet verward mag worden: Institute for Housing and Urban Development Studies: het internationale instituut voor stedenbouwkunde en stedelijke ontwikkeling en stadsvernieuwing van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit instituut zal dus wel niet zijn opgericht door katholieken. Een door Wikipedia niet genoemde betekenis van de afkorting IHS werd ooit aangedragen door de tot het katholicisme bekeerde schrijver Gerard Reve. Hij wist het wel: de afkorting staat voor niets anders dan voor Individuele Huur Subsidie. Ik val Gerard Reve niet graag af, maar tegen zijn verklaring pleit natuurlijk wel dat het IHS-monogram wel te vinden is op kerkgevels, biechtstoelen, bidprentjes, kazuifels en altaren maar daarentegen op geen enkele stadhuisgevel in ons land te zien is.

Steun Kloptdatwel

Gij zult niet afkorten 4Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

« Previous Entry
Dikmakende bubbels?
Next Entry »
De linke weekendbijlage (27-2017)

Filed Under: Columns

Reader Interactions

Comments

  1. Laurens Dragstra says

    7 July 2017 at 21:34

    In Italië staat het IHS-symbool op minstens één stadhuisgevel, want het Palazzo Pubblico is nog steeds het stadhuis van Siena.

    Het enige wat het artikel niet verklaart, is waarom dit symbool zo alomtegenwoordig is in deze prachtige Italiaanse stad. Dat heeft te maken met de Heilige Bernardinus van Siena (1380-1444). Bernardinus was een Franciscaans prediker en het symbool met de letters IHS tegen een achtergrond van een vlammende zon wordt aan hem toegeschreven. Het symbool siert de gevel van het Palazzo Pubblico al sinds 1425. Bernardinus was vermaard om zijn preken, die enorme mensenmassa’s aantrokken. Het museum bij de Duomo van Siena heeft twee werken van de schilder Sano di Pietro (1405-1481) waarop deze preken te zien zijn. Mannen en vrouwen zijn netjes gescheiden door een muurtje, en het IHS-symbool is niet te missen.

    Het zou mij niets verbazen als de man met het halve gezicht in bovenstaand artikel ook Bernardinus is. Er zijn talloze schilderijen van hem gemaakt. De fraaiste schilderingen vind ik zelf die in Rome, in de eerste kapel rechts in de Santa Maria in Aracoeli op het Capitool. Die zijn van de hand van Pinturicchio, een schilder die zijn voornaam met de Heilige deelde (Pinturicchio betekent “schildertje”; hij heette eigenlijk Bernardino di Betto). In de kapel is het IHS-symbool vreemd genoeg afwezig. Wel wordt uitdrukkelijk naar de Naam van Christus verwezen door middel van het boek dat de Heilige op een van de fresco’s vasthoudt (PATER, MANIFESTAVI NOMEN TUUM OMNIBUS). Dat vereren van de Naam van Christus was overigens niet geheel zonder risico. Bernardinus is diverse malen van ketterij beschuldigd, maar werd steeds vrijgesproken. Hij was ook fervent antisemiet. Aan zijn heiligverklaring in 1450 heeft het niet in de weg gestaan.

    Log in to Reply
  2. Jan Willem Nienhuys says

    9 July 2017 at 21:28

    Op

    https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sassetta,_san_bernardino_da_siena.JPG

    staat dezelfde afbeelding ten voeten uit. Het is hem.

    Log in to Reply
    • Laurens Dragstra says

      10 July 2017 at 11:45

      Dat verbaast me niets, de man was erg ‘schilderijgeniek’ met zijn kenmerkende strenge hoofd.

      Een tijdje terug heb ik nog zijn cel bezocht. En dan bedoel ik niet de cel waarin hij wegens zijn vermeende ketterij, zijn antisemitisme of zijn homohaat (de man was voor gruwelijke straffen voor sodomie) vastzat, maar zijn kloostercel. Die bevindt zich in het Convento di San Francesco te Fiesole, een Franciscanenklooster waarvan Bernardino vanaf 1418 de gardiaan (overste) was. Het klooster is prachtig gelegen op een heuvel die over Florence uitkijkt. Het uitzicht is adembenemend. De locatie speelt nog een rol in de boeken van de Nederlandse schrijfster en historica Hélène Nolthenius (1920-2000), al spelen deze romans zo’n 40 jaar voordat het klooster in 1399 werd gebouwd.

      Log in to Reply

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 36.2 – Zomernummer 2023
27 May 2023 - Pepijn van Erp
Skepter 36.2 – Zomernummer 2023

Met oa de grote Replicatiequiz en de zoektocht naar buitenaardse intelligenties (en of we ons daarmee kunnen voortplanten). Het bericht Skepter 36.2 – Zomernummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Dag tegen de homeopathie 10 april
6 April 2023 - Pepijn van Erp

Op 10 april 2023, om 10 uur 23, zal een aantal rationalisten collectief een ‘homeopathische zelfmoordpoging’ doen bij het standbeeld van Multatuli in Amsterdam. Om te laten zien dat homeopathie geen geneesmiddel is, maar slechts ‘boerenbedrog’. Deze gezamenlijke overdosis is een initiatief van de Stichting Skepsis en de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Het bericht Dag tegen de homeopathie 10 april verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 36.1 – Lentenummer 2023
25 February 2023 - SkepsisBlogBeheerder
Skepter 36.1 – Lentenummer 2023

De eerste Skepter van 2023 is eergisteren van de drukker gekomen en zit in de verzending. Hij zal ergens komende week wel bij abonnees en donateurs bezorgd worden. Weer veel moois in dit nummer. Herkent u zich in het portret hier rechts? Dit is volgens de kunstmatig intelligente plaatjesgenerator DALL·E hoe een skepticus eruitziet. Gert Jan van ’t ... Meer lezen Het bericht Skepter 36.1 – Lentenummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Belgisch UFO-meldpunt wint 'De Zesde Vijs' 2022
1 May 2023 - Ledenadmin Skepp

Op 29 april 2023 reikte Skepp in het sfeervolle kader van het House of Mysteries in Gent haar jaarlijkse prijzen uit. De Zesde Vijs ging ditmaal naar het Belgisch UFO-meldpunt, en werd in ontvangst genomen door mede-oprichter en coördinator van het meldpunt Frederick Delaere, die aansluitend een hoogst interessante en verhelderende lezing gaf. [...]

Uitreiking Zesde Vijs en Skeptische Put 2022 - 29 april
25 March 2023 - Jan Van Haver

De Zesde Vijs wordt toegekend aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve kennis inzake pseudo-wetenschap en het paranormale. De Skeptische Put wordt jaarlijks gegeven aan een persoon of organisatie die zich uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld, en de verspreiding of popularisering van kennis en wetenschap totaal verkeerd heeft begrepen. [...]

Komeet van Halley in “Het verhaal van Vlaanderen”?
13 February 2023 - Paul De Belder

De aflevering van ‘Het verhaal van Vlaanderen’ over de Guldensporenslag heeft ongetwijfeld de meeste commentaar opgewekt. Ook vanuit de astronomie valt er kritiek op te leveren. Inderdaad begon de bewuste aflevering met een voorstelling van de komeet van Halley.  Bij het kijken dacht ik heel even dat ik in een documentaire over sterrenkunde en niet over geschiedenis zat. Maar meteen werd de band duidelijk. [...]

Voices in the Vacuum
30 May 2023 - Natalia Solenkova

The failure of the White House COVID-19 Response Coordinator to, well, coordinate a response to COVID-19 misinformation has left physicians to fight the uphill battle on their own. The post Voices in the Vacuum first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Open Letter to a Medical Student Part 2: “It Was Criminal in My Mind”
29 May 2023 - Jonathan Howard

Some of your fans want public health officials to suffer. Should you care? The post Open Letter to a Medical Student Part 2: “It Was Criminal in My Mind” first appeared on Science-Based Medicine. [...]

CDC Reports Fourth Death Blamed on Contaminated Eye Drops
26 May 2023 - Clay Jones

An outbreak of deadly ocular infections, which have cost some people their vision and even their life, has been traced to contaminated eye drops. The post CDC Reports Fourth Death Blamed on Contaminated Eye Drops first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (21-2023)Arme Charles. Hij onderstreept weer eens mijn stelling dat geloof, kwakzalverij en complotgeloof een pot nat is. Kwalijk vocht.
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (21-2023)Een werkelijk uitstekend artikel van Chris Klomp. Het beruchte kamerlid dat orakelde (pardon, ik bedoelde kakelde) over tribunalen moet zich
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (19-2023)Er zijn natuurlijk allerlei soorten druivenrassen en soorten wijn. Zou je b.v. voor een optimale Moezelwijn Duitse hoempamuziek moeten toedi
  • L’agopuntura è la soluzione. Ah no, ci siamo sbagliati – Query Online on Acupunctuurpromotie RU: niet meer dan placebo-effect volgens promotor Coenen[…] Informazioni tratte da Kloptdatwel, “Acupunctuurpromotie aan de Radboud Universiteit” e “Acupunctuurprom
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (19-2023)Mijn orchideeën doen het uitstekend op een dieet van alle mogelijke soorten muziek, met een relatief klein aandeel klassiek. En

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2023 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in