Over een verloren zoon en zijn opvolger

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

In het Lucasevangelie wordt verhaald van de grote vreugde van een vader bij de terugkeer van een zijner zonen, die zijn erfdeel op liederlijke wijze had verpatst en daarna vol berouw terugkeert naar zijn ouderlijk huis. Een broer zag met lede ogen hoe zijn vader een feestmaal aanrichtte om de terugkeer van de verloren zoon te vieren, een liefdesblijk dat hem nog nooit was overkomen. Om opheldering gevraagd bij zijn vader deelde deze hem mee dat er meer vreugde is om één zondaar die op zijn schreden is teruggekeerd dan over honderd rechtschapen personen, die altijd een vroom leven hebben geleid.
Aan deze parabel moest ik denken toen de nationaal bekende neuro-acupuncturist Jan Keppel Hesselink, jarenlang een onzer favoriete tegenstrevers, ons dit voorjaar meldde dat hij tot de conclusie was gekomen dat de Chinese naaldvakken flauwekul waren en dat hij zich volledig van de acupunctuur wilde distantiëren. Ook over de grote meerderheid van de door hem beoordeelde ‘complementaire geneeswijzen’, was hij inmiddels negatief geworden. Na jarenlang op de website van zijn stichting IOCOB zogenaamd objectieve rapportcijfers te hebben gepubliceerd over allerlei vormen van kwakzalverij, was hij bereid die flauwekul van zijn website te verwijderen.

Insiders kennen Keppel Hesselink maar al te goed, onder meer omdat hij vaak besproken werd op onze website en in het Nederlands Tijdschrift tegen de Kwakzalverij. Hij vervulde functies binnen de artsen-acupuncturistenclub NAAV, tot hij daar ruzie kreeg, en was adviseur en mogelijk zelfs bedenker van de destijds geruchtmakende NCRV-tv serie ‘Uitbehandeld!?’. Die afschuwelijke serie leidde tot de Meester Kackadorisprijs voor de NCRV in 2008. Keppel Hesselink was ook een graag geziene gast bij ZonMw waar hij in 2006 mocht meeschrijven aan een rapport over wetenschappelijk onderzoek van ‘Complementaire Behandelwijzen’. In 2008 publiceerde hij bij uitgeverij Ankh Hermes het boek Met het oog op de naald, ondertitel ‘acupunctuur en de fundamenten van de geneeskunde’. In het NTtdK van augustus jl. beschreef hij zijn Werdegang en nam hij afstand van de alternatieve geneeskunde. Hij legt zich inmiddels toe op pijnbestrijding in zijn Instituut voor Neuropathische Pijn te Bosch en Duin.

Met het wegvallen van de niet onintelligente acupunctuurpropagandist Keppel Hesselink was er binnen de acupunctuurwereld dringend behoefte aan een andere naald-artiest, die nu de beroepsgroep naar buiten zou kunnen verdedigen, zonder een al te domme indruk te maken. Het was even zoeken, maar NAAV en RTL tv vonden een dergelijk persoon in ene dokter Jan Baak, die op 23 mei 2009 commentaar gaf op de erkenning van de TCM door de WHO. Ik zelf kwam daar ook aan het woord en had nooit eerder van Baak gehoord. Inmiddels kan er een redelijk helder beeld van deze curieuze man worden gegeven (zie ook NTtdK, aug. 2020: 23-24).

dr. Jan Baak (presentatie uit 2012 | YouTube)

Baak (1946) studeerde geneeskunde aan de VU en specialiseerde zich in de pathologische anatomie, tegenwoordig ‘pathologie’ geheten. Hij promoveerde reeds tijdens zijn opleiding. De website van Artsenpraktijk Dr. Jan Baak geeft vervolgens een onoverzichtelijk beeld van zijn loopbaan en huidig praktiseren. Hij zou gewerkt hebben in München, Voorschoten, Tananger (Noorwegen), Shanghai, Stavanger, Siena en eerder aan de VU te Amsterdam. Het staat wel vast dat Baak op 14 november 1986 zijn inaugurele rede aan de VU uitsprak, getiteld ‘Kwantitatieve Pathologie Meten en (ge)weten’. Daarvoor was hij aan een ziekenhuis in Delft verbonden. Of zijn hoogleraarschap een succes was is ons niet bekend, want al spoedig is er een jarenlange lacune in de cv.

Tegenwoordig praktiseert hij TCM in Akersloot, maar is bereid tot consulten aan huis, ook bij spoedeisende klachten. Wij richtten ons tot het bestuur van zijn beroepsvereniging de NVVP, die ons liet weten ‘binnen de vereniging een actief beleid op kwaliteit te voeren en men doet kwaliteitsvisitaties bij alle Nederlandse pathologieafdelingen. De activiteiten die pathologen echter buiten deze afdelingen uitvoeren/ ontplooien kunnen wij, in sommige gevallen helaas, niet beoordelen. Wij kunnen uw vragen dan ook niet beantwoorden’.
Volgens de Kamer van Koophandel voert Baak sinds 1 januari 2016 een acupunctuurpraktijk en van pathologie of andere vormen van reguliere geneeskunde is op zijn website niets te vinden. Wel beweert hij een groot scala van ziekten te kunnen behandelen: kanker, infertiliteit, huidaandoeningen, migraine enz. Zijn privéleven is misschien niet erg relevant, maar vermeld mag worden dat hij elf kinderen heeft en dat hij belijdend lid is van de Noorse Broederschap, een christelijke sekte. Via een Wob-verzoek werd bekend dat hij zich in 2019 met een beroep op zijn werk als patholoog in Noorwegen als medisch specialist in Nederland had kunnen herregistreren. De emeritus schroomt natuurlijk ook niet om zich als medisch specialist, em. professor pathologie en (huis)arts te presenteren. Op zijn recent sterk uitgebreide website ritselt het van de wondergenezingen en valse claims. Zijn BIG-herregistratie geeft hem evenwel het recht zich als arts te presenteren en zo kan hij vijf jaar ongestoord kwakzalven, waartegen met de huidige regelgeving niets is in te brengen. Kamervragen hierover zouden waarachtig geen luxe zijn.

Nu iets anders: er is een tijd van komen en een tijd van gaan. Ik heb met veel genoegen vanaf mijn pensioendatum in 2011 bijna honderd columns geschreven voor Kloptdatwel. Met een frequentie van eens per maand had ik jarenlang stof genoeg en ik voelde mij bij de vrienden van Skepsis zeer op mijn gemak. Mij is nooit iets in de weg gelegd en de opmaak door Pepijn van Erp was altijd onberispelijk. Een enkele maal behoedde hij mij ook voor foutjes. De lezers van mijn columns zullen al bemerkt hebben dat de frequentie ervan vorig jaar al afnam, gevolg van de tijd die ik in het samenstellen van een nieuw boek moest steken. Op 3 oktober ben ik afgetreden als bestuurslid van de VtdK en dat zal er onherroepelijk toe leiden dat ik minder materiaal zal hebben om nog door te gaan op de oude voet en derhalve heeft u zojuist mijn laatste bijdrage gelezen. Ik dank allen die mijn bijdragen hebben willen lezen en wens Skepsis en Kloptdatwel het allerbeste toe.