Kloptdatwel?

Afrika

Antwoorden op kamervragen over het dubieuze Aids Remedy Fund

by 99 Comments

Homeopaat Jan Scholten kreeg bij de lintjesregen dit jaar een ridderorde. Dat leidde tot verontwaardiging, omdat in de verklaring waarom hij die onderscheiding verdiend zou hebben, geen woord was gewijd aan het dubieuze onderzoek in Kenia met het door hem bedachte homeopathische middel Iquilai tegen hiv/aids. Barbara Vreede schreef daarover een uitermate kritisch stuk op Sciencepalooza en dat leidde tot kamervragen. Die gingen voornamelijk over de stichting van Scholten: het Aids Remedy Fund. De antwoorden zijn binnen.

Antwoord op vragen van de leden Kuzu en Van Laar over het bericht “Nepdokteren in Kenia wordt beloond met ridderorde in Nederland”

1. Heeft u kennisgenomen van het bericht “Nepdokteren in Kenia wordt beloond met ridderorde in Nederland“?

Ja.

2. Kent u het homeopathische middel Iquilai dat door een Nederlandse homeopaat is ontwikkeld, en via zijn non-profit Aids Remedy Fund als (tijdelijke) vervanger van reguliere aidsremmers wordt verspreid in met name Kenia?

Ja.

Omslag van het rapport van het dubieuze onderzoek van Scholten c.s.
Omslag van het rapport van het dubieuze onderzoek van Scholten c.s.

3. Wat is uw oordeel over de praktijken van het Aids Remedy Fund die Iquila voorschrijft als (tijdelijke) vervanger van reguliere aidsremmers?

Het is kwalijk als middelen waarvan de werking niet is bewezen worden aanbevolen in de plaats van reguliere geneesmiddelen, waarvan de werking wel is aangetoond. Hierdoor wordt aan mensen mogelijk een adequate behandeling onthouden, en wordt mogelijk schade aan hun gezondheid toegebracht.

4. Ziet u mogelijkheden vanuit Nederland actie te ondernemen tegen de praktijken van het Aids Remedy Fund in Kenia en andere landen waar het actief is? Zo ja, op welke wijze gaat u dit uitvoeren? Zo nee, waarom niet?

Ik zie geen mogelijkheden om actie te ondernemen tegen praktijken van het Aids Remedy Fund in het buitenland. Het is aan de autoriteiten van de desbetreffende landen om te bezien of de daar geldende wetgeving wordt nageleefd. Zie ook mijn gecombineerde antwoord op de vragen 6, 7 en 8. Ik ben wel bereid om te bezien in hoeverre de activiteiten van het Aids Remedy Fund vanuit Nederland misleidend zijn.

5. Kunt u aangeven of het Aids Remedy Fund Nederlandse (overheids)subsidie heeft ontvangen? Zo ja, om wat voor bedragen gaat het?

Het Aids Remedy Fund heeft geen overheidssubsidie ontvangen.

6. Bent u bereid de Keniaanse autoriteiten op de hoogte te stellen van de praktijken van het Aids Remedy Fund? Zo ja, op welke wijze bent u van plan dit te gaan doen? Zo nee, waarom niet?
7. Deelt u de mening dat het een zorgelijke zaak is dat zulke praktijken in ontwikkelingslanden plaatsvinden? Zo ja, op welke wijze kan Nederland erop toezien dat patiënten in ontwikkelingslanden geen slachtoffer worden van deze praktijken?
8. Wat is uw beleid ten aanzien van Nederlandse organisaties en distributeurs die homeopathische middelen, onder valse voorwendselen, als (tijdelijke) vervanger van reguliere aidsremmers voorschrijven aan aids/HIV-patiënten in ontwikkelingslanden?

Ik zal de Nederlandse ambassade in Nairobi vragen de Keniaanse autoriteiten op de hoogte te stellen van de activiteiten van het Aids Remedy Fund.
Overigens vind ik het zorgelijk als Nederlandse, BIG-geregistreerde artsen betrokken zouden zijn bij het testen, produceren en toedienen van geneesmiddelen in ontwikkelingslanden wanneer daar geen serieuze wetenschappelijke onderbouwing voor is.
In Nederland gelden strenge regels voor het houden van klinische proeven met mensen, en voor het produceren en in de handel brengen van geneesmiddelen. Het is in Nederland verboden om dit te doen zonder toestemming van een Medisch-ethische toetsingscommissie en van het College ter beoordeling van geneesmiddelen. Deze instanties toetsen dan of er een gedegen wetenschappelijke onderbouwing is voor (proeven met) het geneesmiddel.
De bij het Aids Remedy Fund betrokken Nederlandse arts is geregistreerd in het BIG-register. Dit kan onder omstandigheden handvatten bieden voor toezicht op het optreden van artsen in het buitenland. Hierover heeft de tuchtrechter zich al enkele malen uitgesproken. Of een uit de wet BIG voortvloeiende verplichting voor een arts in het buitenland geldt zal afhangen van diverse omstandigheden, zoals de aard en de ernst van die verplichting, alsmede van de ter plaatse geldende regels en gebruiken, waaraan de arts eerst en vooral gebonden is. Maar ook de relatie van het handelen van de arts op de individuele gezondheidszorg. Ik heb daarom de Inspectie voor de Gezondheidszorg gevraagd om na te gaan wat de mogelijkheden zijn om deze zaak nader te onderzoeken.

9. Zijn de praktijken van het Aids Remedy Fund voor u reden bij nader inzien tot een ander oordeel te komen over het toekennen van de onderscheiding aan de betreffende Nederlandse homeopaat? Zo ja, bent u bereid de toekenning van de onderscheiding te herroepen? Zo nee, waarom niet?

Nee, een dergelijke bevoegdheid heb ik namelijk niet. De wetgever heeft het vervallen van een onderscheiding eenduidig geregeld. Alleen als er sprake is van een onherroepelijke rechterlijke uitspraak, waarbij de rechter betrokkene veroordeelt tot een gevangenisstraf van een jaar of meer, vervalt de Koninklijke onderscheiding van rechtswege en moet betrokkene het onderscheidingsteken terug sturen.

Tot zover de antwoorden van de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mede namens de ministers van Buitenlandse handel en Ontwikkelingssamenwerking en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Uit de beantwoording blijkt overduidelijk dat de minister de praktijken van Scholten en zijn Aids Remedy Fund allesbehalve een warm hart toedraagt. Ik ben benieuwd óf, en hoe snel, we iets terughoren over het onderzoek dat IGZ zal instellen. Wat net niet in de beantwoording van vraag 9 staat, is of ‘met de kennis van nu’ Scholten dat lintje überhaupt zou hebben mogen krijgen.

 

 

Kamervragen over homeopathie ingezet bij hiv/aids in Afrika

by 52 Comments

Bij de lintjesregen dit jaar kreeg ook homeopaat Jan Scholten een ridderorde. Vanwege zijn bijdragen aan onderzoek en educatie op homeopathisch gebied. Bij de bekendmaking van zijn onderscheiding wordt niets vermeld over de dubieuze experimenten in Afrika waar hij bij betrokken was. In Kenia werd bijvoorbeeld het door hem bedachte homeopathisch middel Iquilai ingezet bij hiv/aids-patiënten. Dit soort onderzoek roept nogal wat ethische vragen op en kan je nog wel zeggen dat iemand die daar als arts aan heeft meegewerkt van onbesproken gedrag is? Barbara Vreede schreef een uitermate kritisch stuk op Sciencepalooza dat nu tot kamervragen heeft geleid.

Nepdokteren in Kenia wordt beloond met ridderorde in Nederland SciencePalooza VKIn haar stuk uit Vreede haar verontwaardiging over de suggestie dat het homeopathische middel een goede vervanger zou kunnen zijn van anti-retrovirale middelen. Want hoewel dat nergens zo expliciet in de stukken van het Aids Remedy Fund (de stichting van Scholten) staat, wordt er in ieder geval niets gedaan om duidelijk te maken dat er geen enkel serieus te nemen bewijs is dat het middel iets tegen het hiv-virus zou kunnen uitrichten.
Het slikken van Iquilai is volkomen zinloos. Dat is niet anders dan bij andere homeopathische middelen, alleen te overwegen als je trek hebt in wat dure suiker.Maar het houdt niet op bij die misleiding omtrent de effectiviteit van het middel. In de praktijk blijken de behandelaars die wel wat zien in het middel niet te beroerd om patiënten aan te raden om hun levensreddende anti-retrovirale middelen te laten staan ten gunste van Iquilai:

Wat hoe dan ook niet kan, is suggereren dat zo’n middel een (tijdelijke) vervanger zou zijn voor de daadwerkelijk wetenschappelijk bewezen medicatie die van levensbelang is voor patiënten met het hiv-virus. Want dat adviseert het Aids Remedy Fund namelijk: ‘In veel gevallen kan de introductie van anti-retrovirale therapie uitgesteld worden, waardoor aanzienlijke kosten bespaard kunnen worden.’

Nee. Nee, dat kan helemaal niet! En deze opmerking staat niet op zichzelf: volgens onderzoeksjournalisten in opdracht van The Independent wimpelen homeopaten die Iquilai voorschrijven stelselmatig het belang van anti-retroviralen af. (Zie ook deze e-mail van een Iquilai-voorschrijvende homeopaat in Kenia, of dit interview met dezelfde dame, die ook andere homeopaten traint.) En dat is simpelweg levensgevaarlijk.

De Tweede Kamerleden Roelof van Laar en Tunahan Kuzu (beiden PvdA) hebben naar aanleiding van het stuk op 21 mei jl. de volgende kamervragen gesteld aan de ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties.

  1. Heeft u kennisgenomen van het bericht “Nepdokteren in Kenia wordt beloond met ridderorde in Nederland”?
  2. Kent u het homeopathische middel Iquilai dat door een Nederlandse homeopaat is ontwikkeld, en via zijn non-profit Aids Remedy Fund  als (tijdelijke) vervanger van reguliere aidsremmers wordt verspreid in met name Kenia?
  3.  Wat is uw oordeel over de praktijken van het Aids Remedy Fund die Iquila voorschrijft als (tijdelijke) vervanger  van  reguliere aidsremmers?
  4. Ziet u mogelijkheden vanuit Nederland actie te ondernemen tegen de praktijken van het  Aids Remedy Fund in Kenia en andere landen waar het actief is? Zo ja, op welke wijze gaat u dit uitvoeren? Zo nee, waarom niet?
  5. Kunt u aangeven of het Aids Remedy Fund Nederlandse (overheids)subsidie heeft ontvangen? Zo ja, om wat voor bedragen gaat het?
  6. Bent u bereid de Keniaanse autoriteiten op de hoogte te stellen van de praktijken van het Aids Remedy Fund? Zo ja, op welke wijze bent u van plan dit te gaan doen? Zo nee, waarom niet?
  7. Deelt u de mening dat het een zorgelijke zaak is dat zulke praktijken in ontwikkelingslanden plaatsvinden? Zo ja, op welke wijze kan Nederland erop toezien dat patiënten in ontwikkelingslanden geen slachtoffer worden van deze praktijken?
  8. Wat is uw beleid ten aanzien van Nederlandse organisaties en distributeurs die homeopathische middelen, onder valse voorwendselen, als (tijdelijke) vervanger van reguliere aidsremmers voorschrijven aan aids/HIV-patiënten in ontwikkelingslanden?
  9. Zijn de praktijken van het Aids Remedy Fund voor u reden bij nader inzien tot een ander oordeel te komen over het toekennen van de onderscheiding aan de betreffende Nederlandse homeopaat?  Zo ja, bent u bereid de toekenning van de onderscheiding te herroepen? Zo nee, waarom niet?

Zoals Vreede schrijft werden er in 2008 vanwege vergelijkbare praktijken van de stichting Eva Demaya in Malawi ook kamervragen gesteld. Dat had helaas niet tot gevolg dat de activiteiten van die stichting een halt zijn toegeroepen. Nog steeds heeft ze bijvoorbeeld een CBF keurmerk voor kleine goede doelen en je moet op de CBF-site wel erg je best doen om erachter te komen dat de stichting deze onethische praktijken ondersteunt. Dat maakt ook niet uit voor dit type CBF keurmerk, daar zit vreemd genoeg geen enkele inhoudelijke toetsing op.

Het is de vraag of de ministers nu wel iets meer actie zullen ondernemen. Ik zie daar wel aanleiding toe, omdat Scholten arts is en derhalve verondersteld mag worden op de hoogte te zijn van de ethische kanten van het doen van onderzoek, ook in Derde Wereldlanden. Een belangrijk voorwaarde om een lintje te krijgen is dat je van ‘onbesproken gedrag’ moet zijn. Bij artsen zou je dat mijns inziens ook zo moeten opvatten dat je de ethische normen van je beroepsgroep in ere houdt. En die ethiek houdt inderdaad niet bij de landsgrenzen op zoals Vreede ook aanvoert:

De artsen in kwestie moeten véél beter weten dan dit: ‘Ik zal de patiënt geen schade doen‘ houdt niet op bij de grenzen van ons land. Scholten en collega’s zouden voor een medisch-ethisch tribunaal moeten verschijnen, en niet voor de burgemeester van Utrecht om een ridderorde in ontvangst te nemen.

Kwakzalvers bij voorbaat uitsluiten voor een onderscheiding kan blijkbaar niet, maar wellicht zou het Kapittel voor de Civiele Orden in de toekomst iets verder kunnen gaan dan alleen te kijken of er (in Nederland) tuchtzaken hebben gelopen bij de voor een lintje voorgedragen artsen.

We komen hier zeker op terug na de beantwoording van de kamervragen over het Aids Remedy Fund!

Meer leesvoer:

h/t Laurens Dragstra