Microbioloog Elisabeth Bik vindt met haar scherpe blik al jaren afbeeldingen in tal van wetenschappelijke artikelen waar iets verdachts mee aan de hand lijkt te zijn. Het kan variëren van slordige duplicaties tot knip-en-plakwerk waarvan het haast niet voor te stellen is dat het niet doelbewust gebeurde om de lezer om de tuin te leiden.
Dat deze praktijken in minder hoog aangeschreven of zelfs dubieuze journals voorkomen is wel bekend, maar ook aan de top van de wetenschappelijke publicatieladder komt het voor. Je zou van die laatste categorie echter verwachten dat opgemerkte fouten als de wiedeweerga worden hersteld of, als het ernstiger is, het artikel in kwestie wordt ingetrokken. Dat valt in de praktijk erg tegen. In een recent draadje op Twitter uitte Bik haar frustratie over het uitblijven van actie bij een aantal van haar vondsten, waaronder deze:
Een voormalige Nederlandse wetenschapper en politicus? Dat doet natuurlijk meteen vermoeden dat het om Ronald Plasterk gaat. En met die aanname is snel het draadje op Pubpeer gevonden waar problemen met diverse afbeeldingen in het artikel in kwestie worden aangewezen. Al vier jaar geleden!
Nu heb ik totaal geen sjoege van het onderwerp van het artikel (hier een versie die van de digitale vrachtwagen is gevallen), maar dat de auteurs met een goede verklaring zouden moeten komen waarom die afbeeldingen deels zo op elkaar lijken, lijkt mij zeer wenselijk. Dat de problemen al vier jaar geleden door Bik zijn gemeld bij Science, maar blijkbaar niet zijn opgepakt is gewoon gênant. Of Plasterk en zijn co-auteurs er ook al zo lang van op de hoogte zijn, weet ik niet, maar er lijkt me nu toch zeker werk aan de winkel voor het Hubrecht instituut waar het onderzoek werd uitgevoerd.
Update 10 april: op 20 maart liet het Hubrecht Instituut via een reactie aan Bik op Twitter dat er een intern onderzoek gestart wordt.
Update 19 november: Science heeft het artikel ingetrokken. Alle auteurs hebben inmiddels het Hubrecht instituut verlaten en de data konden niet meer worden gevonden.