Microbioloog Elisabeth Bik vindt met haar scherpe blik al jaren afbeeldingen in tal van wetenschappelijke artikelen waar iets verdachts mee aan de hand lijkt te zijn. Het kan variëren van slordige duplicaties tot knip-en-plakwerk waarvan het haast niet voor te stellen is dat het niet doelbewust gebeurde om de lezer om de tuin te leiden.
Dat deze praktijken in minder hoog aangeschreven of zelfs dubieuze journals voorkomen is wel bekend, maar ook aan de top van de wetenschappelijke publicatieladder komt het voor. Je zou van die laatste categorie echter verwachten dat opgemerkte fouten als de wiedeweerga worden hersteld of, als het ernstiger is, het artikel in kwestie wordt ingetrokken. Dat valt in de praktijk erg tegen. In een recent draadje op Twitter uitte Bik haar frustratie over het uitblijven van actie bij een aantal van haar vondsten, waaronder deze:
Een voormalige Nederlandse wetenschapper en politicus? Dat doet natuurlijk meteen vermoeden dat het om Ronald Plasterk gaat. En met die aanname is snel het draadje op Pubpeer gevonden waar problemen met diverse afbeeldingen in het artikel in kwestie worden aangewezen. Al vier jaar geleden!
Nu heb ik totaal geen sjoege van het onderwerp van het artikel (hier een versie die van de digitale vrachtwagen is gevallen), maar dat de auteurs met een goede verklaring zouden moeten komen waarom die afbeeldingen deels zo op elkaar lijken, lijkt mij zeer wenselijk. Dat de problemen al vier jaar geleden door Bik zijn gemeld bij Science, maar blijkbaar niet zijn opgepakt is gewoon gênant. Of Plasterk en zijn co-auteurs er ook al zo lang van op de hoogte zijn, weet ik niet, maar er lijkt me nu toch zeker werk aan de winkel voor het Hubrecht instituut waar het onderzoek werd uitgevoerd.
Update 10 april: op 20 maart liet het Hubrecht Instituut via een reactie aan Bik op Twitter dat er een intern onderzoek gestart wordt.
Update 19 november: Science heeft het artikel ingetrokken. Alle auteurs hebben inmiddels het Hubrecht instituut verlaten en de data konden niet meer worden gevonden.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Een e-mail adres van Ronald Plasterk, volgens https://www.uva.nl/content/nieuws/persberichten/2018/09/ronald-plasterk-wordt-hoogleraar-aan-de-uva.html tevens weer hoogleraar aan de UvA, kan ik niet zo 1-2-3 vinden. Volgens mij is https://molbio.unige.ch/en/research-group/florian-steiner de homepage van co-auteur Florian A Steiner, volgens mij is https://nl.linkedin.com/in/titia-sijen-70856816b het Linkedin profiel van de eerste auteur Titia Sijen en volgens mij werkt Karen Thijssen als research assistant bij de Erasmus Universiteit (Rotterdam), zie https://www.vermeulenlab.com/people/
Science heeft het artikel ingetrokken. Alle auteurs hebben inmiddels het Hubrecht instituut verlaten en de data konden niet meer worden gevonden.
Zie https://scienceintegritydigest.com/2020/11/23/science-paper-from-dutch-top-institute-retracted/ voor het hele verhaal (met onder andere links naar Nederlandse media die hierover hebben geschreven).
Ik citeer uit de internetversie van het AD van 20 november j.l.:
-Plasterk en zijn collega’s – die destijds allemaal bij het Utrechtse Hubrecht Instituut werkten – schrijven vandaag in Science: ,,We hebben geprobeerd de originele data uit 2007 te vinden, maar alle auteurs hebben het Hubrecht Instituut verlaten, en de data kan niet meer worden gelokaliseerd.’’-
Bij mijn weten is “data” meervoud, namelijk het meervoud van “datum” (een gegeven). Maakte Plasterk deze taalfout? Of de journalist? Erg relevant is deze kwestie over de taal niet. Maar wel de kwestie over de originele data, de oorspronkelijke gegevens. Die moeten in principe en uit principe altijd in te zien zijn. En was er sprake bij die illustraties met hun interne duplicaties van boze opzet? Ik denk van niet. Ik vermoed eerder dat er sprake was van onopzettelijke onzorgvuldigheid. Maar ook dat is laakbaar. En toch vreemd dat die originele data er niet meer zijn. Waarschijnlijk zijn ze gesneuveld bij een te rigoureuze schoonmaakactie van het archief. Maar toch … En terug naar de taal, in het Engels wordt “data” geregeld als een enkelvoud gebruikt. Maar waarom zouden wij dat ook doen? En dan “media” als enkelvoud. Afijn, “agenda” is inmiddels allang ook al enkelvoud. “Agenda’s” , eigenlijk net zoiets als “musea’s”.
RV, volgens mij is in deze context “data” inderdaad meervoud en kan het worden vertaald met “gegevens”. Verder is volgens mij een gemakkelijke oplossing om na -al dan niet lang- zoeken te verklaren dat je niets kon vinden. Want dan hoef je niet te discussiëren over die gegevens. Ze zijn weg / onvindbaar.
Op https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2023736-bonnetje-gevonden-opstelten-en-teeven-stappen-op.html staat een voorbeeld wat kan gebeuren als eerst onvindbare informatie uiteindelijk dan toch boven komt drijven.
Ik denk dat de boodschap wel duidelijk is. Vanzelfsprekend is het inderdaad vreemd dat deze gegevens niet meer zijn te vinden. Zo staat bijvoorbeeld in https://www.dfg.de/download/pdf/dfg_im_profil/reden_stellungnahmen/download/empfehlung_wiss_praxis_1310.pdf :
“Experience indicates that laboratories of high quality are able to comply comfortably with the practice of storing a duplicate of the complete data set on which a publication is based, together with the publication manuscript and the relevant correspondence.”
Dat is heldere taal van DFG, min of meer de Duitse evenknie van de Nederlandse wetenschapsfinancier NWO. De tekst van DFG is uit 2013 en het Hubrecht Instituut https://www.hubrecht.eu/nl/ zal ongetwijfeld van zichzelf vinden dat ze ruim vallen onder de definitie van “laboratories of high quality”. De tekst in dit rapport van DFG vervolgt met de onderstaande alinea:
“The published reports on scientific misconduct are full of accounts of vanished original data and of the circumstances under which they had reputedly been lost. This, if nothing else, shows the importance of the following statement: The disappearance of primary data from a laboratory is an infraction of basic principles of careful scientific practice and justifies a prima facie assumption of dishonesty or gross negligence.” Iets eerder staat in dit rapport: “Being able to refer to the original records is a necessary precaution for any group if only for reasons of working efficiency. It becomes even more important when published results are challenged by others.”
Ook dat is erg heldere taal.
Ook de ‘retraction note’ op https://science.sciencemag.org/content/370/6519/921.1 is helder.
“The authors of the Report “Secondary siRNAs result from unprimed RNA synthesis and form a distinct class” have been made aware of duplications in Fig. 2D and supplementary figures S1C and S3C. We attempted to find the original data from 2007, but all authors have left the Hubrecht Institute, where the work was performed, and the data could not be located. Although other data in the paper were consistent with the conclusions supported by Fig. 2D and figs. S1C and S3C, all data were taken into account in the review of the paper, and the loss of these figures weakens the conclusions. Therefore, in the spirit of full transparency, we have decided to retract the paper.”
De eerste zin is volgens mij de zin met de meeste inhoud. Want volgens mij staat in deze eerste zin dat alle auteurs erkennen dat er sprake is van “duplications”. Dat is dus wat anders dan “anomalies” (want wat zijn dat?) en/of “irregularities” (idem). En “duplications” is wat anders dan “apparent duplications”, etc.