• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

Tiinkebell

Handlezen

2 July 2015 by Pepijn van Erp 76 Comments

Kunstenares Tinkebell deed afgelopen dinsdag in haar column* in Trouw een pleidooi voor het serieus nemen van handlezen. Niet om de toekomst te voorspellen, dat zij als onzin afdoet, maar als middel om iemands talenten en karaktereigenschappen op te sporen, en je lichamelijke en mentale zwakheden te ontdekken. Dat zou allemaal beslagen liggen in de patronen op je hand.

‘Semi-wetenschappelijke vaardigheid’?

Op Twitter kreeg Tinkebell meteen veel kritiek op haar pleidooi en werd onder andere om de oren geslagen met het lemma over handlezen uit Tussen Waarheid & Waanzin, de encyclopedie der pseudowetenschappen geschreven door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys. Zij wees er echter fijntjes op dat er maar heel weinig onderzoek naar gedaan is (TW&W noemt er één) en ook dat er bij bepaalde aandoeningen wel degelijk patronen in de handen te vinden zijn die dan veel vaker voorkomen. Je moet dan denken aan de Simiaanlijn die vaak voorkomt bij mensen met het syndroom van Down. Maar er zijn ook onderzoeken die trachten te laten zien dat er verband bestaat tussen bepaalde patronen in vingerafdrukken en het risico op borstkanker**.

De handlezer die Tinkebell volgens haarzelf eens in anderhalf uur tot op het bot wist te analyseren, is Joyce van Nispen. Bij Studio Max Live gaf zij vorig jaar een inkijkje in wat zij doet:

Is handlezen dan geen kermisattractie, maar een ‘semi-wetenschappelijke vaardigheid’? En verdient het een nadere beschouwing?

Tinbell-handlezen-Twitter2

Hier heeft Tinkebell misschien wel een punt, maar is het wetenschappers kwalijk te nemen dat zij geen onderzoek doen naar iets dat toch als tamelijk implausibel gezien wordt? De analyses die doorgaans met handlezen worden gedaan, doen sterk denken aan die van astrologen of tarotkaartenleggers. De bekende Amerikaanse skepticus Michael Shermer leerde zichzelf  in één dag wat basiskennis van het handlezen en had er aardig succes mee. Ook Agnes Tieben, bestuurslid van Skepsis, deed iets dergelijks waarvan ze hier op Kloptdatwel verslag deed.
De uitgangspositie van de scepticus zal zijn, zoals Tieben schrijft, dat het hier gaat om het Forer-effect (ook wel Barnum-effect genoemd): de neiging van mensen om vage en algemeen geldende uitspraken over de eigen persoon te accepteren als een rake, typerende omschrijving, zonder zich te realiseren dat diezelfde omschrijving voor bijna iedereen opgaat. En technieken als coldreading kunnen natuurlijk een rol spelen als het handlezen in direct contact wordt uitgevoerd en niet met alleen een afdruk van de handen. Van Nispen beweert echter vrij precieze uitspraken te kunnen doen, in het item bij Max heeft ze het zelfs over het kunnen bepalen van een leeftijd waarop iets in het leven van een persoon gebeurd zou zijn.

handlines
Afbeelding uit ‘Palmistry for All’ van Cheiro (1916) via Project Gutenberg

Skeptische proef

Het leek me wel een mooi klusje voor de Stichting Skepsis en via Twitter wees ik op de mogelijkheid om een skeptische proef op te zetten. In het verleden organiseerde Rob Nanninga met steun van Skepsis bijvoorbeeld de Astrotest waarin astrologen gevraagd werd aan de hand van geboortegegevens proefpersonen te karakteriseren en uiteindelijk te koppelen aan vragenlijsten die die proefpersonen hadden ingevuld. Onlangs werd ook een auralezeres op de proef gesteld, die meende, met slechts een geboortedatum van een proefpersoon op een briefje in een gesloten envelop als informatie, een karakteristieke persoonsbeschrijving te kunnen geven waarin de proefpersoon zich goed zou herkennen (verslag in Skepter 27.1, niet online).

Nadat Van Nispen via Tinkebell liet weten wellicht wel geïnteresseerd te zijn in een test, is er een eerste mailcontact geweest tussen haar en Skepsis. Het is nu even afwachten of ze er inderdaad voor voelt om een skeptische proef aan te gaan. Er zijn mijns inziens genoeg aanknopingspunten om een vrij eenvoudige proef op te zetten, maar alles hangt ervan af of de uitgedaagde en de skeptici tot overeenstemming kunnen komen over een proefopzet, die interessant genoeg is (een sterke claim die geen ‘normale’ verklaring heeft) en een eenduidig te interpreteren uitkomst oplevert.

Onderzoek naar handlezen

Handlezen blijkt overigens sinds het verschijnen van TW&W nog wel te zijn getest, o.a. door psycholoog Martijn van Mensvoort, die een uitgebreide website over handlezen bijhoudt. Hij geeft de volgende referenties:

  • Mensvoort, M.C. (2000). Personality assessment by handanalysts: identifying high and low scorers on the personality dimensions Neuroticism and Extraversion.
  • Annema, E.J. (1998). Chiro-psychodiagnostiek? Een onderzoek naar de validiteit van handlijnkundige uitspraken. Vrije Universiteit Amsterdam: Faculteit der Psychologie & Pedagogische Wetenschappen, vakgroep Klinische Psychologie.

De resultaten van die onderzoekjes waren niet bepaald positief voor de handlijnkunde. Volgens Van Mensvoort kan dat komen doordat de proefpersonen het moeilijk vonden om zichzelf te herkennen in de beschrijvingen van de handlezers, die te neutraal zouden zijn (een duidelijk aanwijzing dat het Forer-effect optreedt zal de scepticus zeggen). Handlezers zouden daarom in mogelijke vervolgonderzoeken explicietere (meer gedurfde) uitspraken moeten doen op grond waarvan een proefpersoon makkelijker kan bepalen of die op hem of haar van toepassing zijn of juist niet.

Als het tot een onderzoek komt, wordt dit natuurlijk vervolgd in de Skepter of het Skepsis-blog.

* een beter leesbare versie via Blendle (€)

** er zijn wel meer artikelen te vinden waarin deze mijns inziens vergezochte hypothese werd onderzocht, maar met wisselende resultaten; misschien iets om later nog op terug te komen.

Filed Under: Pseudowetenschap, Skepticisme Tagged With: handlezen, handlijnkunde, Joyce van Nispen, skeptische proef, Tiinkebell

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
James Randi test wichelroedelopers in Australië
11 June 2025 - SkepsisSiteBeheerder
James Randi test wichelroedelopers in Australië

In 1980 bezocht James Randi Australië op uitnodiging van Dick Smith om daar een test uit te voeren met wichelroedelopers.Lees meer James Randi test wichelroedelopers in Australië › [...]

Polarisatie juist goed voor democratie?
5 June 2025 - Ward van Beek
Polarisatie juist goed voor democratie?

.Soms lijkt het wel alsof we elkaar de hele dag de tent uit vechten. Op social media, bij verjaardagsfeestjes en in talkshows zijn we het oneens over vaccins, over Gaza, over vrouwenrechten. Dat blijkt ook uit onderzoek van het Sociaal…Lees meer Polarisatie juist goed voor democratie? › [...]

Ype & Ionica zijn Skeptisch
5 June 2025 - Ward van Beek
Ype & Ionica zijn Skeptisch

Zier hier de hele strip!  [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

Real Time Computer Communication
18 June 2025 - Steven Novella

For those with advanced ALS (amyotrophic lateral sclerosis) or certain brainstem strokes, they can be what is referred to as “locked in”. They are mostly paralyzed. A tip of the basilar artery brainstem stroke, for example, can leave one only able to move their eyes. Many with ALS, long before they get to this point, lose the ability to speak because of […] The post Real Time Computer Communication first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Infection Control/Infection Prevention
17 June 2025 - Mark Crislip

Summertime. And the living is easy. Janice Joplin has to be the best singer. Ever. There may be those in the comments who disagree, but remember, within the context of the blog, what I write is canon. Which is not the same as being true. Canon. Any-who. I spend summer on the front porch and rarely venture inside. Outside has had the […] The post Infection Control/Infection Prevention first appeared on Science-Based Medicine. [...]

RFK Jr.’s vaccine committee bloodbath: I hope you’re all up-to-date on your vaccines…
16 June 2025 - David Gorski

...because the CDC schedule is about to start shedding vaccines the way antivax newly appointed ACIP members think people vaccinated against COVID-19 shed spike protein. Ground zero for RFK Jr.'s extinction-level event with respect to public health is vaccines and the committee that recommends them for the CDC schedule. The post RFK Jr.’s vaccine committee bloodbath: I hope you’re all up-to-date on your vaccines… first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (24-2025)@Renate1 Het is op klompen aan te voelen dat er niet voldoende natuur in Nederland is om 18-miljoen (of zijn
  • Martin Bier on Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoekHet is niet moeilijk om dit soort dingen gewoon op te zoeken. Maanlicht heeft een sterkte van maximaal 0,0034 watt
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (24-2025)Gisteren was in 'Met het oog op morgen' iemand te gast, die een half jaar leefde van wat ze in
  • Hans1263 on Koud maanlicht? Een klein skeptisch onderzoekMetingen doen is prima, zo ook hier. Maar de bewering dat maanlicht een koelend effect zou hebben is alleen al
  • Klaas van Dijk on Bedenkingen bij het rapport over oversterfte van Ronald Meester en Marc JacobsDeze nieuwe preprint is gepubliceerd op 1 mei 2025 https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2025.04.30.25326722v1.full-text?s=09 Iedereen kan

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in