Op 7 december 2010 hebben enkele leden van de Skepsis werkgroep Utrecht2 een lezing bijgewoond van de filosoof Floris van den Berg waarin hij nog eens uitlegt waarom god niet bestaat en kabouters ook niet. En waarom een wereld zonder religie een betere wereld is.
Van den Berg is bestuurslid van vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte en uitvoerend directeur van Centre for Inquiry (CFI) Low Countries. Hij organiseerde in 2009 de atheïsmecampagne in Nederland met een groot billboard bij Schiphol.
De Leidse filosoof mag geschaard worden onder de groep van ‘New Atheists’ met namen als Christopher Hitchens (god is not Great), Richard Dawkins (The God Delusion) en Sam Harris (The end of faith, vertaald als Van God los), niet alleen omdat hij ook een boek over (of beter: tegen) religie geschreven heeft maar ook omdat hij hun toon deelt: atheïsme is niet iets om stil privé te beleven, maar dient vanwege de gevaren die aan religies verbonden zijn strijdbaar in het openbaar beleden te worden. In zijn boek (Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox) voert Van den Berg dan ook niet zozeer nieuwe argumenten aan tegen een geloof in god of goden. Sinds Immanuel Kants Kritik der reinen Vernunft is volgens hem alles wel gezegd.
Dat was ook wel een beetje het probleem van deze lezing. Wie zich enigszins verdiept had in de atheïstische literatuur kwam weinig nieuws tegen. De door Van den Berg geponeerde stelling dat iedereen eigenlijk in meer of mindere mate atheïst is (we geloven niet in Wodan, Donar, Zeus, Jupiter, Baäl, Sinterklaas etc.) komt rechtstreeks uit de koker van Dawkins: “We are all atheists about most of the gods that societies have ever believed in. Some of us just go one god further.” Ook het door de inleider met veel verve verdedigde geloof in het bestaan van kabouters, met als bewijs een in de tuin gevonden klompje en een vel papier waarop stond dat kabouters ècht bestaan, zal de Dawkins-kenner niet onbekend voorkomen (“There may be fairies at the bottom of the garden. There is no evidence for it, but you can’t prove that there aren’t any, so shouldn’t we be agnostic with respect to fairies?”)
Nee, de argumenten zijn niet nieuw, maar de strijdbaarheid is het wel. Na 9/11 zijn veel atheïstische denkers er van overtuigd dat religieuze overtuigingen niet zo onschuldig zijn als wel gedacht en dat de denkbeelden actief bestreden moeten worden. Geheel passend in de nieuw gevonden sense of urgency nemen de nieuwe atheïsten nemen dan ook geen blad voor hun mond. “Religies verdienen geen respect; achter respect voor religies schuilt laksheid”. “De paus is een staatsvijand”, “De studie theologie is een schandvlek voor de universiteit”.
Van den Berg ziet als eerste stap naar de verlossing van de wereld van religie het afschaffen van het bijzonder onderwijs. Geen van staatswege gefinancierde indoctrinatie van kinderen op school. Artikel 23 van de grondwet mag worden afgeschaft. Verder dient de overheid religie net zo te behandelen als roken: toestaan voor volwassenen zonder schade aan anderen, en verder actief ontmoedigen. Deze stappen verklaren ook de ondertitel van Van den Bergs boek (Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox); het tegenwerken van religie lijkt verre van liberaal. Het past in zijn stelling dat we niet tolerant voor intolerantie moeten zijn.
Al met al een interessante lezing, hoewel ik het gevoel had dat het vooral een preek voor eigen parochie was. Voor iets meer (maar niet veel) tegengas zie deze discussie tussen Floris van den Berg en de ‘Meiden van Halal’.
——————————————————————————————
We zijn bij alle lezingen aanwezig geweest en daar hebben we geluidsopnamen gemaakt. Deze waren in de eerste instantie voor onszelf bedoeld en de geluidskwaliteit is niet altijd even goed. Floris heeft toestemming verleend om de opnamen hier te publiceren. Zie ze als extraatje en niet als vervanging van de lezingen.
Download lezing 1 of beluister hier:
[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel1.mp3]
Download lezing 2 of beluister hier:
[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel2.mp3]
Download lezing 3 of beluister hier:
[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel3.mp3]
Om te downloaden kan je met de rechtermuisknop op de download link klikken en ‘link opslaan als…’ kiezen.
Het in de tekst genoemde boek kan je via onderstaande link bestellen. Daarmee ondersteun je tegelijkertijd Kloptdatwel.
//
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Ik heb het filmpje niet kunnen uitkijken. Floris heeft nog wel wat mediatraining nodig, zodat hij niet stijf staat van de zenuwen voor een camera en voortdurend zit te bewegen en met zijn handen te wapperen. Die ‘Meiden van Halal’ zijn gewoon leuk om naar te kijken en zitten er rustig bij, terwijl Floris maar doorratelt en binnen vijf minuten Hitler erbij haalt. De meiden riepen meteen dat HItler een atheïst was. In plaast van rustig te zeggen: “Welnee, hoe kom je dáár nou bij. Hitler was rooms-katholiek! Hij dacht dat hij een goddelijke missie had. Dat staat letterlijk in dat boek van hem.”
Maar als Floris zegt dat hij atheïst is, is zijn model van religie toch voornamelijk het westerse christelijke model. Om te beginnen is religie een verschijnsel dat uit een aantal componenten bestaat:
1. Een mengeling van verwondering en ontzag voor de wereld als geheel en toch ook een gevoel van kleinheid omdat er zoveel is dat je niet weet. Dat is wat bijvoorbeeld Einstein met religie bedoelde in zijn befaamde citaat dat religie en wetenschap niet zonder elkaar kunnen. Dat gevoel drukte Eugene Wigner ook uit toen hij zijn befaamde artikel schreef waarin hij zie dat het toch eigenlijk een raadsel is dat de wiskunde zo goed werkt in de natuurkunde.
2. Het geloof aan een god of goden. Hier is heel veel variatie in. Er is de deïstische god, de monotheïstische busybody die alles regelt, of een pantheon met grote en kleine goden.
3. Het geloof aan allerlei andere onzichtbare wezens (de god van de vulkaan, engelen, overleden voorouders enzovoorts). Dit is een hele grove en veelsoortige klasse. Maar als je plechtig twee minuten stilte voor een of meerdere doden houdt, dan is dat eigenlijk ook een religieuze handeling – die niet gepaard hoeft te gaan met het gevoel dat die doden aanwezig zijn of die stilte gewaar worden.
4. Het geloof in een leven na de dood. Ook alweer een hele grove klasse, want hierin zit zowel de overtuiging dat dit leven na de dood een kleurloos schimmig bestaan in de onderwereld is (liever één dag straatveger op aarde, dan een koning in de onderwereld) als reïncarnatiegeloof in zijn vele schakeringen, plus de overtuiging dat dit ‘leven na de dood’ de mogelijkheid schept van een kosmische rechtvaardigheid.
5. Mystiek. Dat is zo’n beetje hetzelfde als 1. maar daar ging het om een bewuste rationele houding, terwijl mystieke ervaringen puur subjectief zijn. Je moet er meestal wat voor doen (intensief mediteren of bidden, drugs…) om die ervaringen te krijgen.
6. Een gevoel voor het ‘heilige’. Voor sommigen is dit de kern van religie. Ik weet het niet. Moet ik hier Heilige Boeken meetellen?
7. Toch maar niet: een Heilig Boek, bij voorkeur een waaraan absoluut niet getwijfeld mag worden.
8. Een (mogelijk hiërarchische) organisatie die de lagere rangen voorschrijft wat te geloven.
9. Allerlei traditionele leefregels en gebruiken.
10. Geloof in een bepaalde kosmologie of verklaringsschema voor de wereld waarin de god waarin men gelooft een bepaalde rol speelt. Als je de ‘creationisten’ hoort, zou je denken dat dit het wezenlijke is van hun religie
11. Geloof in een bepaald stelsel van morele regels dat zou zijn opgesteld door de god waarin men gelooft. Voor sommigen is dit de essentie van religie, namelijk een leer omtrent wat goed en deugdzaam is en wat niet.
12. Geloof in de bewering dat bepaalde ‘profeten’ of bijzondere mensen bijzondere vertolkers zijn van de wil van de godheid.
Elke keer als ik zulke lijstjes maak denk ik dat ik iets vergeet. Elk van deze 12 dingen is eigenlijk een conglomeraat van verschillende mogelijkheden. Maar een groot aantal misvattingen omtrent religie is dat deze 12 een totaalpakket zijn, en dat als je er een van hebt, je automatisch aan vrijwel alle anderen vastzit.
Zo zul je kunnen lezen dat de Neanderthalers ‘religie’ hadden, puur omdat ze hun doden met bloemen begroeven. Dus: geloof in hiernamaals, dus de rest van de rataplan. Een ander oppert dat angst voor de dood de motor van religie is. Weer een ander denkt dat het geloof in god de kern is (en dat als je eenmaal in een god gelooft, de hele rest automatisch volgt). Maar dit zijn gewoon 12 verschillende dingen die niets met elkaar te maken hebben, behalve het feit dat je ze tezamen aantreft in het christendom en daarop gelijkende religies. Iemand die zegt atheïst te zijn maar in feite tegen alle aspecten van het christendom ageert, past zich dus aan die misvatting aan. In de islam heet zo iemand een dhimmi: een ongelovige die zich in allerlei opzichten aanpast aan de islamitische cultuur.
Dawkins doet dat ook, die schrijft alsof hij denkt dat godsdienst om puntje 10 draait, terwijl het wat betreft god en goden meer om punt 2 gaat, en dan de bijzondere variant van een god die niet alleen zich met alles bemoeit (zonder dat men dat overigens ook maar ergens objectief aan kan vaststellen) maar die vooral een persoonlijke relatie heeft met elke gelovige apart.
Dat de religieuzen om ons heen een onontwarbare brei maken van 1 tot en met 12, houdt geen enkele noodzaak in dat degenen die daar niets in zien ook doen alsof die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, en het afwijzen van nr. 2 vanzelfsprekende implicaties heeft voor de rest.
Een bilboard met ‘er is waarschijnlijk geen god’ … Bij Dawkins, wat een geldverspilling.
Dit vond ik ook een lachwekkende uitspraak : “atheïsme is niet iets om stil privé te beleven, maar dient vanwege de gevaren die aan religies verbonden zijn strijdbaar in het openbaar beleden te worden.”
En op z’n website vraagt hij om donaties.
Ik vind Floris meer op een jehova’s getuige lijken dan op een atheist.
Dit billboard lijkt sprekend op de acties die Richard Dawkins c.s. de afgelopen jaren gevoerd hebben, met dergelijke teksten op bussen en billboards. ‘Bij Dawkins’ roepen om te klagen over de verspilling, zoals de Britten nog wel een Jupiter willen aanroepen (‘by Jove’), zal dus wel geen effect hebben.
Ik vat dit verhaal voor het gemak maar even als volgt samen:
“. Na 9/11 zijn veel atheïstische denkers er van overtuigd dat ,…. de paus een staatsvijand is en de studie theologie een schandvlek voor de universiteit”
Ik vrees dat geen media-training opweegt tegen selectieve waarnemeing.
PS en off-topic: kan de gebruikersvriendelijkheid van het antwoordvakje hersteld worden ? Dank !
Aangezien ik geen idee heb wat er precies mis zou zijn mail ik even
persoonlijk.
2011/5/7 Disqus
Wat de kwaliteit van de lezing verder ook is, wat er op de foto staat vermeld ” DURF ZELF TE DENKEN”, vind ik alleen al zeer de moeite waard. Als nu iedereen daar eens mee begon…
Die 12 punten, dat is de sociologische/psychologische (of zelfs de atheïstische ?) benadering van het fenomeen religie. Daar is niets mis mee, al heb ik moeite het christendom daaruit te reconstrueren. Misschien is het fenomeen religie ook wel te uitgebreid om in een aantal punten te vatten. Maar aangezien de wetenschap zich niet uitstrekt over het al dan niet bestaande transcendente, draait zo’n wetenschappelijke benadering mijns inziens om het kernpunt heen. En het kernpunt voor de gewone mens is nu juist of het verkondigde waar is, en dan komt men met een wetenschappelijke benadering niet ver.
“Dat de religieuzen om ons heen een onontwarbare brei maken van 1 t/m 12 …” Valt wel mee hoor, in grote lijnen vallen geloofsinhoud en gedrag van de verschillende soorten religies ook tegenwoordig nog duidelijk te onderscheiden.
De Meiden van Halal leken niet echt opgewassen (of ze waren te beleefd) tegen het rappe ideologische woordgebruik van Floris van den Berg. Op het moment dat een Nieuwe Atheïst (in navolging van New Age) de opvoeding die ouders aan hun kinderen geven, zijnde het overdragen van de normen en waarden die voor hen essentieel zijn (wat in Grondwet en verdragen is vastgelegd) indoctrinatie noemt en kinderen op hun 18e wil laten kiezen uit een religie/levensovertuiging alsof het een merk spijkerbroek betreft, dan is het debat al geframed in een bepaalde richting. Maar hun uitsmijter mocht er zijn : “U bent geïndoctrineerd door het atheïsme”. Ik kan het nog wel sterker zeggen : hij is geïndoctrineerd door het antitheïsme (zie Wiki).
In zijn boek zegt Van den Berg dat gelovigen geestesziek zijn, dat geloof vergelijkbaar is met aids, etc. Voer voor skeptici zou ik zeggen, niet zozeer de intolerante ideologie op zich, dat valt onder de vrijheid van godsdienst/levensbeschouwing, maar de wetenschappelijk toetsbare feiten over religie, maatschappij, geschiedenis en recht waarop die ideologie is gebaseerd. Tip : op blz. 37 van zijn boek zegt Van den Berg dat de beste remedie tegen religie in het algemeen is er een karikatuur van te maken. Die mededeling bespaart de kritisch denker een hoop werk.
Hans vindt de slagzin “Durf zelf te denken” de moeite waard. Ik vind het daarentegen bijzonder arrogant om te pretenderen dat men zelf wel durft te denken en dat de aangesprokenen (zijnde de monotheïsten, nog altijd een derde deel van de bevolking) a) drie eeuwen na Kant nog steeds niet zelfstandig na kunnen denken en hun denkwerk door dominee, pastoor, etc. laten doen en b) niet beschikken over de kennelijk unieke soort moed hun onvermijdelijke lot (doodgaan, zinloosheid van het leven) à la de Four Horseman tegemoet te treden.
(Kant bedoelde overigens iets anders dan de Nieuwe Atheïsten, maar dat is een ander verhaal)
Ik zie de slagzin in eerste instantie als nuttig voor mezelf. Maar ik denk dat hij voor vele anderen ook een goede aansporing kan zijn.
Ik ga niet zover te veronderstellen dat anderen niet denken.
Atsou,
een aantal punten:
– Met onontwarbare brij (sorry spft, de gedachte aan breien dringt zich ook wel erg op) bedoel ik dat je doorgaans die 12 niet goed van elkaar los kunt maken, in een concreet geval. Ik ben bij die 13 punten geloof ik ‘rituelen’ vergeten. Misschien moet je een specifieke verlosserleer ook nog apart zien. In sommige religies zijn orakels van belang, die ben ik ook vergeten. Ik ben zelf ook slachtoffer van de door mij genoemde valkuil. In diverse religies is bovendien het idee prominent dat de religieuze topfiguren het ook op politiek gebied voor het zeggen hebben. (De paus had vroeger ook veel wereldlijke macht, de VS achten zich nog steed One nation under God, de sovjet-communisten waren per definitie de baas, de confucianisten in China hebben het zo ver gebracht dat meer dan een millennium lang kennis van de confucianistische klassieken een vereiste was om het ver te brengen in de ambtenarij, die islam is van het begin af aan altijd politiek geweest.
– “De Meiden van Halal leken niet echt opgewassen tegen het rappe ideologische woordgebruik van Floris van den Berg.” Dat ben ik helemaal niet met je eens. In de gewone omgang is Floris helemaal niet zo. Op tv telt het nauwelijks wat je zegt, maar hoe je emotioneel overkomt. Het hypernerveuze gedoe van Floris is natuurlijk het enige dat de kijker van hem bijblijft. En als je dan gaat vitten op hoofddoekjes, als de kijker net in close-up de fraaie MvH heeft bekeken en misschien wel een beetje gedacht: ‘Wat een verschil met Hollandse vrouwen die er vaak uitzien alsof ze uit een of andere grot ontsnapt zijn’, dan komt dat ook niet goed over. Op de tv ben je op huisbezoek bij toch al gauw enkele honderdduizenden mensen die je niet kent. Dan moet je niet proberen er in 60 seconden zo vlug mogelijk alles uit te flappen. In dat tempo kan ik de relativiteitstheorie ook in vijf minuten uitleggen, uiteraard zonder enige hoop dat toehoorders die het niet snapten het na afloop wel snappen.
– “opvoeding die ouders aan hun kinderen geven, zijnde het overdragen van
de normen en waarden die voor hen essentieel zijn (wat in Grondwet en
verdragen is vastgelegd)” ik weet niet wat hiermee bedoeld is. Doen alsof zulke normen en waarden de essentie zijn van religie is mijn puntje 11. De religie pretendeert dat zij daar de hoeder en bedenker van is, maar dat is volgens mij een soort annexatie. Aan de andere kant zijn de grondwet en internationale verdragen maar een slap aftreksel van normen en waarden. Mensen kunnen wel een steun in de rug gebruiken, hoewel de meeste mensen het zo ook wel weten. Wat Dawkins en consorten op dit punt te bieden hebben stelt niet veel voor. Een uitgewerkte naturalistisch-humanistische onderbouwing van het strafrecht bestaat niet, althans niet een die op grote schaal bekend is en waar de huimasten het onderling over eens zijn.
@ JWN
In grote lijnen ben ik het met u eens. Ten aanzien van het laatste gedachtenstreepje :
mijn bezwaar tegen Van den Berg gold het gebruik van het pejoratieve woord indoctrinatie voor het opvoeden van kinderen zodra en uitsluitend als het om de opvoeding door gelovige (lees : christelijke) ouders gaat. Dat slaat nergens op. Iedere ouder brengt zijn kinderen normen en waarden bij (als het goed is tenminste), indoctrineert zijn kinderen dus. Als men het woord indoctrinatie al wil gebruiken, moet men consequent zijn en ook de opvoeding door atheïsten indoctrinatie noemen. Waar de ouders hun normen en waarden, hun moraal weghalen maakt in een democratische rechtsstaat niet uit, dat kan even goed zijn uit de Bijbel, uit de verzamelde werken van Nietzsche, of uit het Tibetaanse Dodenboek.
De enige reden die ik voor het gebruik van het woord indoctrinatie kan bedenken is dat de spreker meent dat hijzelf beschikt over superieure redelijke vermogens en dat de rest van de mensheid nog beneveld wordt door achterlijke zaken zoals religie, en dat de utopie onder handbereik ligt als zij nu eindelijk eens ophouden met die religieuze, irrationele onzin.
“De religie pretendeert dat zij daar [de moraal] de hoeder en bedenker van is, maar dat is volgens mij een soort annexatie.” (Een religie kan niets pretenderen, de gelovigen pretenderen). Dit annexatie-argument kom ik vaak tegen in Nieuw Atheïstische kringen, maar ik heb daar nooit een goede onderbouwing van kunnen vinden. Ik heb in ieder geval nooit van de preekstoel horen verkondigen dat atheïsten geen moraal zouden hebben. Over anders, beter, of slechter valt te discussiëren, en dan valt juist op dat de Nieuwe Atheïsten er maar geen genoeg van kunnen krijgen te beklemtonen hoeveel beter hun moraal (gebaseerd op evolutie cq sociale afspraken) is dan die van christenen (gebaseerd op de Bijbel). Geregeld worden niet alleen christenen immoreel genoemd, maar ook de God in wiens bestaan zij niet geloven. Met evenveel, zo niet meer recht zou men kunnen zeggen dat Nieuwe Atheïsten de moraal annexeren (met als meest recent bewijs “The Moral Landscape” van Sam Harris).
Over het annexeren van de moraal: in veel versies van de christelijke leer heet het dat wij het goede moeten doen omdat God dit van ons verlangt. Met name in de VS is het woord atheist ongeveer even beladen als bij ons ‘goddeloos’ of ‘heidens’, en zijn er tal van mensen die menen dat iemand die niet in God gelooft automatisch iemand is die ook volstrekt gewetenloos en zelfzuchtig is.
Basiswaarden van het christendom vindt men echter bij Confucius, de oude Grieken, hboeddhistische en hindoeïstische teksten en de Dao De JIng en ook Leviticus 19:12. Kortom, in de stichtielijke literatuur van over de hele wereld vindt men de basiswaarde van naastenliefde al vijf eeuwen v.C. Kennelijk is dit een universele menselijke waarde.
Te beginnen met Thomas van Aquino hebben theologen en filosofen gemeedn dat als mensen wel het verschil tussen goed en kwaad snappen, dit komt doordat God ze dat ingeeft (waarom God dan niet ingeeft dat slavernij slecht is, is volstrekt onduidelijk) en ze hebben het argument omgedraaid, door moreel besef te zien als een soort godsbewijs. Kijk, dat noem ik nou annexatie: naar iets wijzen dat er van nature is
en dan zeggen dat het van jou is.
Gedetailleerde wetgeving bestond ook al lang in allerlei samenlevingen. Zo is er de Codex van Hammoerabi van ca. 1750 v.C. Mogelijk zijn de ‘tien geboden’ afgekeken van de Babylonische wetten; de Pentateuch is wsch. pas na de Babylonische gevangenschap opgeschreven.
Ik ben niet (meer) bekend met wat er op preekstoelen in Nederlandse kerken wordt verkondigd. De paar keren dat ik er bij begrafenissen kom vraag ik me vaak af of de predikant zelf wel echt in God en de hemel en de Opstanding gelooft, of eigenlijk maar een ritueel uitvoert en het op zijn best als allemaal symbolisch beschouwt. Na de preek zingt of declameert dan iedereen uit volle borst het Credo mee terwijl ik me dan afvraag of de mensen wel snappen wat ze zeggen of dat het voor hen niet zoiets als het Wilhelmus is. Trouwens, toen ik nog wel regelmatig naar preken luisterde, werd er nooit over andersdenkenden gepredikt. Dat is wel positief, want de ongodisten hebben het inderdaad vaak over personen die niet denken zoals zij.
Aan de andere kant, het gebeurt wel eens dat kinderen van andere kinderen te horen krijgen dat ze wegens ongelovigheid naar de hel gaan. Waar ze dat te horen hebben gekregen, weet ik niet. Het valt volgens mij zeker onder kinderen een ‘doctrine’, de een of andere geloofsleer bijbrengen. Indoctrineren.
Mijn percepties hiervan zijn gedeeltelijk ingegeven door de VS waar men afbeeldingen van de Tien Geboden tentoonstelt in gerechtsgebouwen, waarmee men duidelijk aangeeft te denken dat die de basis zijn van de wet.
@ JWN
Gelukkig hangen hier de Tien Geboden niet in de rechtszaal. Maar ze zitten wel voor een groot deel verwerkt in onze wetgeving.
Annexatie. Wat u boven schetst is nu precies wat ik bedoel. Millennialang hadden onze noties over goed en kwaad, onze moraal, een transcendente component. En dan opeens seculariseert onze maatschappij en moet men noodgedwongen de moraal op iets anders baseren, want zomaar roepen dat men een ander de hersens niet mag inslaan, of zijn naaste moet liefhebben, dat klinkt nogal mager. (De intrinsieke waarde van het menselijk leven verdwijnt ook in dit proces, maar dat is een ander verhaal). Het baseren van de moraal op iets aards als altruïsme e.d., dat valt nog niet mee voor atheïsten. Maar mijn punt is hier : juist omdat het altijd zo geweest is, hoe komt men nu in vredesnaam op het idee dat de laatsten der Mohikanen die nog hun moraal op iets transcendents baseren, de moraal annexeren ??? Ik zou zeggen dat uit de keuze voor deze pejoratieve term t.a.v. christenen nogal wat … spreekt (de juiste term wil mij nu niet te binnen schieten, jaloersheid ?). En eerder zei ik al dat het erop lijkt dat het er meer op lijkt dat juist de Nieuwe Atheïsten de moraal claimen, annexeren, door consequent over de immorele God van het christendom te spreken (alsof Hij echt zou bestaan).
Indoctrinatie. Hier begrijpen wij elkaar niet. Ik kan het toch echt niet beter uitleggen dan ik eerder deed. Nogmaals, zowel gelovigen als ongelovigen doen bij de opvoeding niet anders dan impliciet en expliciet hun eigen levensovertuiging, hun eigen visie op de wereld, hun eigen ideeën over goed en kwaad (wat, naar ik aanneem, toch van essentieel belang voor henzelf is) met de paplepel bij hun kind naar binnen te gieten. Dat heet gewoon opvoeden en valt onder het recht op een ongestoord gezinsleven, vrijheid van onderwijs, etc. Waarom dan een pejoratieve term als indoctrineren gebruiken, uitsluitend als het om een christelijke opvoeding gaat ? Dat ruikt ideologisch, en niet wetenschappelijk neutraal, net als het woord annexatie.
Ik heb een gruwelijke hekel aan het woord atheist. Het geeft alleen maar aan dat iemand iets niet is. Als niet gelovige heb ik steeds het gevoel dat je daarmee door gelovigen wordt ingedeeld in een vakje naast joden, islamieten, boeddhisten en ga zo maar door. Zoals Multatuli al zei: Men moet toch iets zijn? Maar ik ben zoveel niet…
Zo heb ik er als dienstplichtig militair ook mee te maken gehad: we werden toen afgemarcheerd naar de militaire tehuizen; bij het RK tehuis moesten de RK soldaten uittreden; vervolgens door naar het protestantse tehuis; toen vroeg ik de sergeant wat ik daar eigenlijk moest… ; enfin, onder veel gezucht mocht ik uiteindelijk terug naar de kazerne.
De kerstviering was zelfs verplicht. Ik ben daar toen gaan zitten met op mijn gezicht duidelijk af te lezen dat ik niet meedeed. E.e.a. speelt in 1966.
Ik geef dit alleen maar aan om te laten blijken dat je als niet gelovige eigenlijk automatisch altijd – nog steeds – door (sommige?) gelovigen nooit helemaal serieus wordt genomen. Ik maak regelmatig mee dat men automatisch uitgaat van geloof en dat er dan verwonderd wordt geconstateerd dat ik atheist ben. Men heeft dan volstrekt niet in de gaten dat dit overkomt alsof je weggezet wordt als groep, in een vakje wordt geduwd. Het komt mij altijd nogal beledigend over. Er zullen vast wel atheisten zijn die als zodanig georganiseerd zijn, maar ik wil beslist niet tot een of andere groep behoren met als basis een levensbeschouwing. Ik reageer altijd dat ik niet geloof maar dat ik me desondanks wel netjes zal gedragen. Die sneer begrijpt men meestal niet.
Uiteraard veel lof voor uw redenaties, maar stel u zelf eens voor dat u zoveel woorden zou gebruiken om aan te geven waarom het geloven in kabouters onzinnig zou zijn. Ik schrijf dit niet om u af te vallen want ik respecteer uw mening zeer en ben het er ook mee eens, maar ik worstel nogal met de gedachte dat ik mijzelf feitelijk belachtelijk aan het maken ben door serieus te discussieren over goden (en kabouters) en dergelijke. Zou het een atheïst niet meer passen om dit gewoon te negeren en verder te gaan met wat er werkelijk gebeurt in de wereld. Kortom, door er actief tegenin te gaan bevestig je toch meer dan je ontkent?
Mee eens, maar als ik het woord atheist tegenkom zonder critische discussie over deze term, ga ik lichtelijk steigeren. Verder laat het onderwerp me koud, want ik ben volstrekt ongelovig (naast de vele andere dingen die ik niet ben) en ik ben volstrekt klaar met alles wat met geloof samenhangt. Ik wil echter absoluut geen last hebben van alles wat met geloof samenhangt (zoals de jaarliijkse ordinaire ellende die kerstmis heet, pasen idem etc.) Helaas word je als ongelovige vaak geconfronteerd met door gelovigen te vanzelfsprekend geachte zaken.