Wie de illusie heeft, zelf rationeel te oordelen, zal bij het lezen van Thinking, Fast and Slow erg in zichzelf teleurgesteld raken.
De schrijver, Daniel Kahneman is een psycholoog die zijn Nobelprijs kreeg voor baanbrekend onderzoek naar de wijze waarop we economisch relevante besluiten nemen. Niet als berekenende burgers, maar volgens vuistregels en met onjuiste aannames en inschattingen.
Kernboodschap is dat we twee manieren hebben om besluiten te nemen of oordelen te vellen:
De snelle methode (systeem 1) op basis van intuïtie en zonder direct aansturing uit het bewustzijn. Dit was de methode die evolutionair voordelen bood. Snel beslissen over vluchten of vechten bijvoorbeeld.
De langzame methode (systeem 2), waar we rekenregels toepassen en rede gebruiken. Echter, lang nadenken over al dan niet vluchten of vechten was geen goede overlevingsstrategie en leidde tot weinig nageslacht. Dus zullen we meestal tot een besluit komen op basis van systeem 1.
Systeem 2 laten we graag rusten, omdat die meer inspanning vraagt en omdat we een ingebouwde luiheid hebben om hem aan het werk te zetten. En als we toch systeem 2 gebruiken leidt dat er vaak toe dat we eerdere meningen moeten herzien. Dat wat eerst zo simpel en eenvoudig leek, blijkt dan veel ingewikkelder en bovendien blijkt dat we ons vergisten, een onaangename boodschap.
Dus als je jezelf beter wil leren kennen en de teleurstelling over je mate van redelijkheid, op de koop toe neemt, is het boek een aanrader.
Soms wat langdradig en met veel details over thema’s uit de economie, maar dan kunnen we toch even op systeem 1 overschakelen en doorbladeren.
Sprekende voorbeelden van het vasthouden van foute gedachten (bij anderen en bij jezelf). Onderbouwde betogen van het feit dat we eerder geloven wat door flitsend uitziende mensen wordt gezegd. Mooie voorbeelden van het onterecht prijzen van managers, zonder bij de beoordeling de geluksfactoren mee te wegen.
En vooral veel inzicht over hoe slecht we omgaan met kansberekeningen. Daarbij ook een hernieuwde poging om de twijfelachtige waarde van beursvoorspellingen en van beleggingsadviezen te onderstrepen. Een mooie opmaat voor “Black Swans” van Nassim Taleb, die zich door Kahneman liet inspireren.
We vinden het toch bijna onverdraaglijk dat de toekomst zo moeilijk voorspelbaar is, terwijl het verleden zo gemakkelijk te verklaren is. Door systeem 1, wel te verstaan.
Na het lezen zul je nooit meer hetzelfde denken over denken.
Helpt het begrijpen waarom er een onstuitbare tsunami van onzin over ons uit wordt gestort en waarom dat dankbare aftrek vindt? Ja, we geloven liever datgene dat bevestigt wat we graag zouden zien. Ja, we bedenken in het systeem 1 zelf wel de oorzaken en bedoelingen van wat we waarnemen. Ook al zijn de oorzaken en bedoelingen niet-bestaand.
En bij de volgende hype op TV kunnen we nu snappen hoe die tot stand komt en waarom we er (bijna) allemaal graag aan mee doen.
Kahneman beschrijft ook zijn eerdere onderzoek naar de betekenis van heuristiek in onze oordeelsvorming. Heuristiek betekent bij Kahneman “de neiging om moeilijke vragen te versimpelen om zo toch in systeem 1 tot snelle oordeelsvorming te kunnen komen”. Niets menselijks bleek ook mij hier vreemd.
Als afsluiter een zeer toepasselijk filmpje:
Geïnteresseerd geraakt in het boek? Bestel het via onderstaande link bij Bol.com en steun daarmee Kloptdatwel!
“Niest menselijks bleek ook mij hier vreemd.”
Gezondheid, zou ik zeggen.
Vertrouwen in het menselijk denkwerk in deze zin wordt al langer ondergraven en (zonder het waarschijnlijk fascineerdende) boek te hebben gelezen, denk ik terug aan een artikel uit (gobbeldegok, (systeem 1)) de Science wat ik een 10-tal jaren terug onder ogen kreeg, waarbij de amygdala werd aangewezen als de CEO van het brein. (met als voetnoot bij CEO dat daarmee de manager werd bedoeld, niet een corrupteling…) Dingen die daar worden ingeprent (of ingebrand) zijn vele malen belangrijker dan anders dan emotioneel verworven kennis. (Er werd ook nog een link gelegd naar het handelen op de beurs, en de conclusie getrokken dat beurshandelaren niet anders reageren dan casinogangers.)
Met de ervaring (!) dat ik vrijwel niets anders doe dan naar het einde van mijn leven toe te blunderen, ben ik desondanks nog steeds een vrij gelukkig mens. Als ik er tijd voor vind dan zal ik het boek zeker in overweging nemen.
Dat ons gedrag voornamelijk aangestuurd wordt door de meer primitievere hersenstructuren en we er vervolgens mentale labeltjes opplakken om het voor onszelf acceptabel ter maken lijkt me wel genoegzaam bekend.
En onze levens slepen zich inderdaad voort met vallen en opstaan, maar dat mag de pret niet drukken.
Als je je maar lekker voelt.
Als dat niet het geval is zou misschien je amygdala gedecondioneert moeten worden, geen simpele klus.
Maar stelde Siddharta Gautama destijds al niet dat het leven is niet een probleem dat opgelost dient te worden, maar het leven dient ervaren te worden.
En dat is ook zo.
Aansluitend bij bovenstaand topic zou je het “Het slimme onbewuste” van Ap Dijksterhuis ook eens moeten lezen.
Verplaatst zijn reactie op het antwoord van Ragnar764 naar het café. (De chat.)