Een recent onderzoek in Duitsland laat zien dat de groep die zich ook met homeopathie laat behandelen aanzienlijk hogere kosten veroorzaakt voor de samenleving. In het onderzoek vergeleek men de gezondheidszorgkosten van personen die wel en geen homeopathie als aanvulling op hun reguliere zorg gebruiken.
De onderzoekers vergeleken de kosten die veroorzaakt werden over achttien maanden door 22.275 patiënten die ook homeopathisch behandeld werden met de kosten van een even grote groep patiënten die niet met ultraverdunde druppels, suikerbolletjes en bijbehorende praatjes van homeopaten te maken kreeg. [correctie: het is overigens niet bekend of al de patiënten in de homeopathiegroep ook daadwerkelijk homeopathie voorgeschreven kregen, het verschil tussen de groepen is bepaald door het verzekerd zijn voor die kosten]. De gegevens zijn afkomstig van een grote Duitse verzekeraar. In de homeopathiegroep waren de kosten gemiddeld 7.208 euro tegenover 5.856 euro in de reguliere controlegroep. Het verschil zit ‘m voornamelijk in het productiviteitsverlies (meer ziektedagen) en kosten van de consulten.
gebruikers van homeopathie veroorzaken hogere kosten (afb. Wikimedia Commons)
De conclusie luidt dus dat homeopathie als aanvullende zorg geassocieerd is met significant hogere kosten. Of je kunt spreken van een oorzakelijk verband is altijd lastig met dit soort onderzoeken. Dit resultaat staat in ieder geval haaks op andere onderzoeken, zoals die van Peter Kooreman en Erik Baars, die ik eerder op Kloptdatwel besprak (link, link). Belangrijkste probleem met die laatste twee onderzoeken, was dat je moeilijk kon beoordelen of de vergeleken groepen wel goed vergelijkbaar waren. Kooreman en Baars corrigeerden op postcode voor verschillen in socio-economische status en het is maar de vraag of dat echt een goede vergelijking opleverde. In het nieuwe onderzoek werd de controlegroep gematcht op basis van voor de hand liggende zaken als sexe, leeftijd, bekende ziektes, maar ook op zorgkosten in het voorgaande jaar en gegevens over ziekteverzuim. En dat ziet er een stuk betrouwbaarder uit.
Can Additional Homeopathic Treatment Save Costs? A Retrospective Cost-Analysis Based on 44500 Insured Persons, Ostermann et al., PLOS ONE, juli 2015
Als je het artikel leest, proef je een duidelijke teleurstelling over het resultaat bij de auteurs. Dat is niet zo gek, omdat die (gedeeltelijk) uit de alternatieve hoek komen.
Het lijkt me volstrekt logisch dat gebruik maken van homeopathie leidt tot hogere zorgkosten. Mooi dat het onderzocht is, maar ik vind het nogal een open deur intrappen.
Homeopathie komt vrijwel neer op niet behandelen. Patiënten komen na gebruik van homeopathie uiteindelijk bij de reguliere zorg terecht omdat hun klachten niet verminderen of zelfs erger zijn geworden. Homeopathie leidt tot uitstelgedrag. Behandeling is daarna lastiger en dus duurder. Mochten patiënten homeopathie combineren met reguliere zorg, dan is het totaal hoe dan ook duurder, nl. regulier plus iets onwerkzaams dat toch geld kost.
Dit onderzoek is in wezen equivalent aan een onderzoek waarbij men een (niet random geselecteerd!) deel van de patiënten naar huis stuurt met een placebo. Het is wel degelijk mogelijk dat je dan goedkoper gaat uitkomen. Met veel klachten waarmee mensen naar hun arts gaan betreft het vage acute zaken die naar verloop van tijd vanzelf weer over gaan. Als die onderzoekers hadden gevonden dat homeopathische toestanden wel kostenbesparend zouden zijn, dan had dat zeker niet geïmpliceerd dat homeopathie goed is voor je gezondheid. Het had in dat geval alleen geïmpliceerd dat systematisch bedrog soms kostenbesparend is.
Dat geen kostenbesparend effect werd gevonden zou, onder andere, te maken kunnen hebben met het feit dat antibiotica echt goed en snel werken bij bacteriële infecties. Veel beter dan placebo’s!!! Placebo’s zijn goedkoper dan antibiotica en zonder antibiotica gaat de infectie waarschijnlijk ook wel over na verloop van tijd. Maar, zoals Pepijn schreef: “Het verschil zit ‘m voornamelijk in het productiviteitsverlies (meer ziektedagen) en kosten van de consulten.”
Ik denk dat vage acute klachten door homeopathische “behandeling” misschien tijdelijk even minder worden, zoals bij dat gevallen kind dat een placebokusje op de zere knie krijgt, maar dat de klacht vervolgens toch langer aanhoudt dan wenselijk is en dat de patiënt dan toch vaak maar naar de echte arts gaat. Uitstelgedrag.
“Het verschil zit ‘m voornamelijk in het productiviteitsverlies (meer ziektedagen) en kosten van de consulten.”
Praat men bij gebruikers van alternatieve geneeskunde niet gewoon over een ander type mens?
Zo iemand die alles “natuurlijk” wil laten verlopen en waarbij arts en patiënt in een onbewust samenspel als snel tot de conclusie komen dat ze nog maar een dagje thuis moeten blijven en daarna weer eens langs moeten komen?
Indien er geen alternatieve zorg bestond, zou er dan nog steeds zo’n type patiënt zijn die sneller een dagje thuis blijft.
Ik begrijp dat ze de groepen gelijk van samenstelling wilden maken door te selecteren op basis van gelijke ziektebeelden of kosten. Dan snap ik niet waarom die kosten een jaar later zo uiteen gaan lopen.
Het is natuurlijk weer een poging geweest om aan te tonen dat homeopathie werkt, zonder bewijs voor de werkzaamheid te hoeven leveren.
Aangezien het waanzinnig moeilijk is, zo niet onmogelijk, om perfect gelijke testgroepen te creëren moet je mijns inziens dit soort onderzoeken bij voorbaat al naar de prullenbak verwijzen.
Alleen onderzoeken naar daadwerkelijke alternatieve behandeling verdienen aandacht, “circumstantial evidence” is veel te onzeker.
Ik vermoed dat je hier wel een belangrijk punt te pakken hebt.
“Het is natuurlijk weer een poging geweest….” etc.
Dat vermoed ik ook. Dat is te gek voor woorden.
We mixen toch ook niet zonder voorafgaand onderzoek benzine met alcohol en wat andere brandbare vloeistoffen, gooien dat klakkeloos in de benzinetank en kijken daarna wel of de auto misschien zuinig rijdt zonder af te slaan en zonder teveel roet af te scheiden?
Nee, normaal verwachten we bij álles dat het vooraf getest is, vooral natuurlijk bij zaken die de gezondheid aangaan. Voordat ik in een vliegtuig stap kan ik er van op aan dat er allerlei controles zijn uitgevoerd. Bij van alles moeten waarschuwingen worden afgedrukt en vertoond, bij koopsompolissen, bij sigaretten en bij aanbiedingen voor goedkope brillen. Als het kan vooraf, maar in ieder geval altijd daarna kijken we wel of het inderdaad een verbetering is en of het goedkoper uitpakt.
Bij homeopathie hoeft dat alles natuurlijk niet, daar werkt het (maar niet heus) zonder voorafgaand bewijs en daar kun je afgaan op de blauwe ogen en het praatje van de homeopaat en op een zwak onderbouwd verhaal dat het goedkoper is dan regulier.
He, wat jammer nu dat het nu eens een beetje tegenvalt. De kwakzalvers weten er zich vast wel weer uit te draaien, veronderstel ik. Die lieden kennen als geen ander alle smoezen en drogredeneringen.
Heb ik het goed begrepen dat deze studie zag op zorg verleend door artsen in het algemeen en niet specifiek op huisartsen, zoals de onderzoeken van K&B?
En ik kan me vergissen, maar ik dacht dat uit dat Patients whose GP knows complementary medicine-onderzoek ook niet kwam dat homeopathische huisartsen de verzekeraar minder kostten. In de groepen 0-24 jaar en 75+ was de homeopaat respectievelijk 100 en 81 euro duurder, in de twee groepen daartussen wat goedkoper, maar geen van de gevonden resultaten was statistisch significant. Deze studie wordt door Ostermann e.a. niet eens genoemd. Het andere onderzoek noemen ze wel. Ik kan me wederom vergissen, maar dat onderzoek ging toch over de ‘CAM GP’, waarbij in de onderzoeksresultaten geen onderscheid werd gemaakt tussen de acupuncturisten, homeopaten en antroposofen? Over onder meer dit onderzoek schrijven de auteurs:
Dat lijkt me dan geen juiste conclusie.
In de onderzoeken van K&B weet je ook niet door wie de zorg nu verleend werd. De grootste kostenverschillen daar zaten ‘m bij de groep in de laatste levensfase in het ziekenhuis, daar doet de huisarts dan niet zoveel mee. Inderdaad wordt alleen het tweede artikel van K&B aangehaald.
Een van zinnetjes in dit artikel waaruit volgens mij de teleurstelling blijkt is de eerste zin van de conclusie:
dat was vast niet zo opgeschreven door tegenstanders van alternatieve zorg 😉
K&B keken maar naar een gedeelte van de kosten die veroorzaakt werden en die bij de zorgverzekeraar bekend waren. Hier nemen ze veel meer mee, maar nog steeds blijven bepaalde kosten buiten beeld, zoals zelf aangeschafte medicijnen.
Ook blijft buiten beeld wat de patiënten zonder “integrated care contract” aan zelfzorg dan wel alternatieve zorg inclusief homeopathie hebben uitgegeven.
Maar het lijkt niet aannemelijk dat die kosten de productiviteitsverliezen overstijgen.
“In het onderzoek vergeleek men de gezondheidszorgkosten van
personen die wel en geen homeopathie als aanvulling op hun reguliere
zorg gebruiken.”
Is dat wel zo? Ik dacht nergens iets te zien over daadwerkelijk gebruik van homeopathie, alleen of ze een aanvullend contract hadden.
Je hebt gelijk, het staat niet vast dat al die 22.275 ook daadwerkelijk homeopathie gebruikten. In die zin is het vergelijkbaar met het ingeschreven staan bij een CAM-huisarts bij de onderzoeken van K&B, daar wist je ook niet welke behandeling werd ingezet. Ik zal er een zinnetje inlassen, om dat duidelijk te maken.
Een wat uitgebreidere bespreking van deze studie: http://www.scilogs.com/in_scientio_veritas/homeopathy-cost-saving-not-really/