Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!
- NTvG: Adviezen en behandeling van de paragnost Croiset – Rien Vermeulen dook het archief van Croiset in en beschrijft (medische) gevallen, waarbij Croiset succes had. Voor niet abonnees via Blendle te lezen, maar wel tamelijk prijzig voor één artikel.
- Gizomode|UK: Why We Should Listen to Flat Earth Believers (Even Though They’re Completely Wrong) – nog een stuk van Michael Marshall over zijn bezoek aan een platte aardeconferentie (zie ook weekendlinks 18-2018)
- The Guardian: Laurel or Yanny debate: why do some people hear a different word?
- Science-Based Medicine: Crowdfunding unproven stem cell treatments: overstated efficacy, unstated risks
- La Presse: Sur les traces de l’homme de glace – over Wim Hof, met wat kritische commentaar van Pepijn van Erp
- Vrij Nederland: Religie overleeft, want het helpt ons overleven
- GWUP: presentatie van de uitdaging aan homeopaten, 50.000 euro kunnen ze verdienen – meer info hier
Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Newest Head Cracker: Do You Hear ‘Brainstorm’ Or ‘Green Needle’?
Denk aan wat je wilt horen en je hoort het, ook “brain needle” en “green storm”.
Gisteren werkte het, maar vandaag hoor ik alleen “brain needle”.
Nog maar een potje koffie misschien?
https://www.huffingtonpost.com/entry/brainstorm-green-needle-head-cracker_us_5afe2fb6e4b07309e05657b2
Republican Congressman Explains Sea-Level Rise: It’s Rocks Falling Into The Sea
Dan zijn onze Nederlandse baggeraars verantwoordelijk voor een dalende zeespiegel, aangezien zij op talloze plekken massa’s zand uit zee opzuigen en op het land spuiten of er kunstmatige eilanden van maken.
https://www.huffingtonpost.com/entry/republican-congressman-explains-sea-level-rise-its-rocks-falling-into-the-sea_us_5afef746e4b07309e057985b
Tja. Ik ga geen $1.15 betalen voor dit artikel, dus nu moet ik zelf helderziend en/of “paranormaal” gaan invullen. Ik zet in op het idee dat Croiset misschien als een soort alternatieve arts fungeerde. Dat hij wist wat mensen nodig hadden: een luisterend oor, en met de juiste verdieping, een idee waar het bij de patiënten werkelijk aan schortte. En misschien wat medische kenis wat betreft goede alternatieven. Iemand hier het (al) gelezen)? En willing to share?
Pepijn te kennen wijst dit artikel niet richting bestaan van iets paranormaals, maar iets normaals, maar wel iets wat de regulieren van de alternatieven kunnen leren.
Ik ben benieuwd hoeveel homeopaten de Duitse test zullen aandurven. Ik vermoed nul. Hoewel: bij onze Duitse vrienden komen zich regelmatig wichelroedelopers e.d. melden.
Maar pogingen om aan Nederlandse homeopaten een mening te ontlokken welk middel zich voor testen zou lenen, en wat dan de kenmerkende verschijnselen zouden zijn, die mislukten.
Skeptici over de hele wereld zouden wel een geblindeerde proef willen doen met hoogverdunde middelen. Maar ik heb er nooit van gehoord.
Dit in tegenstelling tot astrologen: daar zijn veel proeven mee gedaan.
Homeopaten menen (ten onrechte natuurlijk; de een kletst de andere na) dat er al zo verschrikkelijk veel bewijs voor hun leer is, dat zij daarom niet aan dit soort experimenten hoeven meedoen. En ze komen altijd met de smoes aanzetten dat de homeopathische leer zich niet leent voor “regulier” onderzoek. Nee, reken er maar op dat er niemand op deze test af komt. Jammer, want ik weet zeker dat het een smadelijke afgang voor hen zou worden.
Wat leuk, JW, deze 50.000 euro challenge! Ik heb zojuist de voordracht bekeken en beluisterd en vind de INH Duitser een uitstekende en aangename spreker.
Ik hoorde in de gauwigheid wel toch een handjevol angels voor de homepaten die het aandurven:
Zij moeten bij herhaald succes vertellen hoe ze te werk zijn gegaan. Dit lijkt me een slang die in zijn eigen staart bijt, want indeed: hoe/
Zij moeten bij geen succes de notariële kosten die INH gemaakt heeft om deze specifieke homeopaat te testen terugbetalen.
Bij succes van de homeopaat erkent de INH nog steeds niet dat homeopathie an sich werkt; ‘slechts’ dat de homepaat de test bestanden heeft, en dat er dus een ‘fout’ zit in de natuurwetenschappelijk aannames die de INH (en de wetenschap in het algemeen) hanteert…. Er volgt dan wel een ‘kleine’ succes-publicatie, ‘slechts’ in het blad “Nature”. 😜
“Hochpotenzen” bevatten geen detecteerbare hoeveelheid van de originele oertinctuur. De homeopathische oertincturen bevatten op enkele uitzonderingen na in het algemeen niet of nauwelijks heel specifiek te detecteren stoffen. De hele proef zou slechts neerkomen op een loterij. De kans op winst is dus miniem. Als je een beetje kunt rekenen, doe je niet mee. En, gesteld dat je zou winnen, bewijst dat slechts dat homeopaten hun “producten” van elkaar kunnen onderscheiden. Het bewijst dan nog niet dat de homeopathische leer met al zijn knotsgekke aannames klopt. Vergeet homeopathie maar, het is een samenraapsel van bewezen onjuiste aannames en beweringen.
Ik denk inderdaad niet dat je homeopaten ooit zover krijgt om in te gaan op een dergelijke uitdaging. Bij mijn weten was de laatste keer dat ze vrijwillig meewerkten aan een dubbelblinde proef naar hun verdunde middeltjes alweer ruim 180 jaar geleden, en zo’n publieke blamage zullen ze niet graag nog een keer meemaken.
Hooguit wanneer die uitdaging in bijvoorbeeld een goed bekeken tv-uitzending plaatsvindt zie ik het nog gebeuren, maar dan nog weet ik zeker dat die homeopaten vooral zeer naarstig op zoek zullen gaan naar excuses en smoesjes om het onvermijdelijke uitblijven van resultaat te verklaren, en niet naar manieren om de uitdaging te volbrengen. Want ze weten volgens mij heel erg goed dat dit ze nooit zal lukken.
Bijt jezelf stuk op deze:
https://twitter.com/aandalberta/status/998922738021494784?s=21
Nou, nou. In de periode 1936-1939 zijn er enkele proeven gedaan onder leiding van Martini. Die hebben ook geleid tot publicaties.
Helemaal vrijwillig was dat niet, want het Reichsgesundheitsamt drong aan op proeven in opdracht van de (nazi)-regering die graag de homeopathie wilde erkennen.
In een lezing vertelde de farmaceut Erik Noach
zie https://skepsis.nl/eriknoach/
een verhaal over een dergelijke proef uitgevoerd door een student. De proef mislukte natuurlijk. Noach besloot met:
Een van de initiatiefnemers was bijna in tranen: “Mijn wereld stort in”. Voor mij had die jammerklacht het merkwaardige gevolg, dat ik de experimentele wetenschap en daardoor schijnbaar ook de homeopathie in bescherming moest nemen, want ik kon hem troosten: “Wat zegt nou één zo’n proef!”
Zie hiervoor het Donner-rapport. Donner verhaalt dat hijzelf als docent homeopathie wel eens goed geblindeerde proeven uitvoerde, met resultaten waarvan zijn collega’s – die kennelijk het idee van blindering nooit hadden gesnapt – zeiden dat het godsonmogelijk was.
Hij vertelde erbij (maar dat staat niet in de gedrukte versie) dat die student op het ogenblik van de voordracht (voor het jaarcongres van de homeopathische artsen) bestuurslid van de VHAN was (tevens homeopathisch huisarts te Eindhoven). Hij noemde ook zijn naam. Hartelijk gelach in de zaal.
Het is misschien wel waar dat een proef die wordt ondernomen na een ‘skeptische’ uitdaging heel zeldzaam is. Ik ken in elk geval geen voorbeelden.
Hoe dan ook, de categorische bewering dat er nooit zulke proeven zijn gedaan, zou ik niet durven doen.
Zo’n skeptische uitdaging aan homeopaten zou natuurlijk helemaal niet nodig moeten zijn.
Als ik homeopaat zou zijn (bewaar me! 🙂 ) zou ik allang deugdelijk bewijs voor de waarde van mijn werk hebben willen zien. Dat homeopaten er anders tegenaan kijken en genoegen nemen met hun dubieuze status, zegt voldoende over hun onwetenschappelijke houding.
Toen ik student was, sloegen hoogleraren wel eens een stukje wiskundig bewijs over en kwamen dan meteen met de bruikbare uiteindelijke formule. Ik zat dan thuis net zolang te prutsen totdat ik het tussenliggende stuk ook doorhad (en het daardoor nooit meer vergat!). Een hoogleraar vertelde me eens dat je erg wantrouwend moest zijn als in een Duits studieboek stond “Man sieht leicht ein…” en vervolgens een stuk bewijs werd overgeslagen. Dat betekende volgens hem meestal veel taai werk om te achterhalen hoe het precies zat.
Maar homeopaten slikken de allang achterhaalde theorie van de heilige Hahnemann nog steeds voor zoete koek.
Het is natuurlijk altijd speculeren waarom de homeopaten zo gelovig zijn. Geloof is altijd verankerd in een veelheid van subjectieve gevoelens. Die gevoelens zijn niet ‘het heilige boek heeft gelijk’. Dat er een heilig boek is en een grote voorman, is maar – emotioneel – een klein deel van de geloofsbasis. Ik denk dat het persoonlijk ervaren wondergenezingen zijn. De patiënt mankeerde iets, de genezer wist het eigenlijk ook niet, maar die ene patiënt werd opeens beter na toediening van een homeopathisch middel. Speciaal als de patiënt de dokter zelf is of een dierbare verwant.
Eén wonder vaagt dan alle ratio weg. Als de ratio weg is, doet selectieve waarneming de rest. Zelfs Nathalie, die nu van haar geloof gevallen is nadat ze net een kritische studie begonnen was, had zulke wonderervaringen. Achteraf zijn die makkelijk te verklaren (in haar geval) als het effect van het langdurige ‘anamnesegesprek’ dat als een soort psychotherapie werkte. Zij placht daar drie uur voor uit te trekken. In die drie uur vroeg ze patiënte steds opnieuw om te zeggen wat haar nu “eigenlijk” dwars zat.
Mogelijke andere emotionele factoren zijn de dankbaarheidsblijken van de patiënten. Als er zulke lange gesprekken gevoerd worden, ontstaat er een persoonlijke band. Als de patiënten dan bij een volgend consult vertellen hoe blij ze zijn, dan kan dat als een grote aanmoediging werken op de behandelaar.
Misschien zijn er nog andere emotionele factoren.
Ik vermoed dat het niet onderzocht is en dat het dan niet te achterhalen zal zijn, maar ik zou wel eens willen weten of alternatieve “genezers” een sterker voorkeur hebben dan de gemiddelde bevolking voor religiositeit en complotdenken.
Ennnn nog eentje…
“Family members of six victims of the 2012 Sandy Hook Elementary School shooting in Newtown, Connecticut, filed a defamation lawsuit on Wednesday against [Alex] Jones, who for years has peddled the false conspiracy theory that the massacre never happened. ”
https://www.huffingtonpost.com/entry/6-sandy-hook-relatives-fbi-agent-sue-alex-jones-for-defamation_us_5b058f2be4b0784cd2b0aa6e?guccounter=1
Ja, heel goed. Ik zag zojuist op ABC dat genoemde radio host een fervent aanhanger van Trump is. Doet me ook denken aan de recente zaak dat Pepijn en Frank Verhoft Joodse samenzweerders werden genoemd door de DJ Hans Schiffers. DJs zijn ook maar net gewoon mensen.
Moet echt afschuwelijk zijn als je je dierbare verliest en een of andere bullebak DJ zegt dat je liegt.
Is ook zeer afschuwelijk. Maar het kan nog erger. Mensen die nabestaanden persoonlijk lastig vallen.
Most famous is the case of Gene Rosen, a local resident who, on the day of the Sandy Hook massacre, had looked after six children who fled the school. He was interviewed many times during the media coverage of the shootings. As the Sandy Hook “truther” movement picked up momentum, Rosen quickly became identified by various bloggers and conspiracy pundits as a crisis actor, and suffered sustained campaigns of online and real life harassment.[7]
https://rationalwiki.org/wiki/Crisis_actor#Sandy_Hook_massacre
Ook die foto links die er bij staat (bij Boston Marathon bombing). Ik krijg een week gevoel ergens onderaan mijn maagstreek. Mensen die aanslagen plegen zouden eerst als generale repetitie een bom dienen laten afgaan op hun eigen ledematen. Kijken of ze daarna nog zo “gepassioneerd” zijn.
Maar inderdaad: daar zou een gevangenisstraf op dienen staan van malicious intent (van die kwaadaardige stalkers die onschuldige mensen lastigvallen).
Voor de nieuwe linken:
Op zoek naar Nessie:
https://www.nu.nl/buitenland/5279909/dna-onderzoek-bestaan-monster-van-loch-ness.html
Cryptozoölogie.
Als ik dat zo lees, kun je dat onderzoek nauwelijks serieus nemen. Wat zeggen nu 300 willekeurige monsters uit een meer? Voor hetzelfde geld vis je 299 monsters op van de Northern pike en eentje van de Brown trout. Slechts een klein beetje gechargeerd. 😉
Zie ook hier: https://en.wikipedia.org/wiki/Loch_Ness#Fish_species
Ik denk dat dit meer leuke educatie voor kids en studenten is, meer niet.
Pas als je een DNA monster van het “monster” zelf hebt, kun je nog eens ergens komen.
Zou er nog steeds een dinosaurus op de aarde leven?
https://www.smithsonianmag.com/science-nature/aquatic-dinosaurs-not-so-fast-170096608/
Emoji van een Sauropod: 🦕
Ik heb het stuk over religie in VN gelezen, en ik vind het verwarrend. Meer precies: het is me niet duidelijk wat de auteur bedoelt met “religie”. Meteen in het begin stelt hij al dat het moeilijk is om te beoordelen of bepaalde ervaringen religieus of spiritueel zijn.
Iets van een omschrijving van wat “spiritueel” dan zou zijn, staat er wel.
Spiritueel wil zeggen ongrijpbaar, of het gevoel van onztzag bij iets dat grotere is dan jezelf. Zo’n gevoel kan ervaren worden bij extase, door het opzetten van een godhelm, in de natuur, door het drinken van ayahuscathee, als je een aanwezigheid ervaart zonder die te zien, bij samenzang, deelname aan rituelen of het meebeleven van toneelstukken. Meditatie wordt 19 keer in het stuk genoemd. Ik wordt helemaal treurig als ik zie dat “yogi’s” tienduizenden uren aan meditatie hebben besteed. Tienduizend uur is in de orde van wat er staat voor een academische studie in laten we zeggen wiskunde (voor allround wiskundige moet je rekenen op enige tienduizenden uren meen ik). Als zo’n yogi zijn “tientallen duizenden uren” aan zoiets besteed had in plaats aan geconcentreerd niets doen, zou hij of zij zich nuttig hebben gemaakt.
Deze opvatting is een wat verder uitgewerkte versie van de Einsteinreligie, namelijk een onbestemd gevoel van nietigheid in het grootse universum of ontzag voor de pracht van de natuur.
Daar ook nog mede te delen dat zulke gevoelens of ervaringen de basis vormen van kunst EN wetenschap EN religie geef je toch aan dat de omschreven gevoelens weinog specifiek zijn voor religie. Op die manier kun je ademhalen ook wel als kenmerk van religie erbij halen.
***
Je spreekt pas over religieuze ideeën als het gaat over zaken die (1) gevoelsmatig niet kunnen en (2) waar bovendien geen enkel deugdelijk bewijs voor is, met andere woroden, die slechts geloofd kunnen worden. Puntje 2 is belangrijk, want anders zouden kwantummechanica of kennis over bacteriën ook religie zijn. Er is nog een derde punt: (3) het geloof heeft direct of indirect betrekking op existentiële vragen, zoals ‘waarom overkomt mij deze ellende’ of ‘wat is de zin van het bestaan?’.
Die laatste vraag gaat over een van buitenaf opgelegd doel. Ons brein zit zo in elkaar dat een opgelegd doel alleen maar kunnen begrijpen als het iets is dat een mens van ons verlangt. Het verband met (1) in de vorm van geesten of goden – dus onzichtbare mensen die zich met ons bemoeien is snel gelegd. De woordkeuze (“waarom”) van de eerste vraag verwijst al naar een soort mens die iets met een bepaalde reden of intentie doet.
Wat is dan het verband met spiritualiteit? Deze algemeen menselijke ervaringen worden door de religieuze leiders geduid als contact met genoemde geesten en goden. Dat is een emotionele truc om de volgelingen bij de kudde te houden.
Maar alles wat ik hier na *** hierboven heb geschreven, valt niet te halen uit de tekst van Jolanda Breur.
Ik vond dat verhaal over religie ook al zo vaag. Nu heb ik ook niets met een woord als ‘Spiritueel’. Als ik dat woord lees of hoor, dan begin ik al af te haken. En ondanks m’n afkeer van spiritualiteit kan ik nog steeds van kunst en muziek genieten en het laatste ook maken.
Aan Jan Willem
Marx wist het al: religie is geen opium voor het volk maar van het volk. Religieuze leiders verzinnen niet zelf dat bijzondere ervaringen ons in contact brengen met het Hogere maar het is het volk zelf dat dit heeft verzonnen. Wel brengen religieuze leiders enige structuur in het geloof. Dat heet dan theologie. En de leiders geven in interacties met de gelovigen een organisatie aan de gelovigen. Religie als idee en emotie komt uit de gewone mens. Het is weliswaar een verzinsel, een fantasma, maar geen verzinsel van bovenaf.
Ook als ongelovige zou je een soort emotioneel mystieke topervaring kunnen hebben. Maar een ongelovige interpreteert zo’n ervaring niet als een seintje van Boven maar beseft dat die ervaring geheel en al onder zijn eigen individueel schedeldak zit. Wel zal een rationeel denkende ongelovige bij een zogeheten topervaring veel minder uit zijn dak gaan dan een gelovige.
Net als Proust denk ik dat “Gezicht op Delft” van Vermeer het mooiste schilderij ter wereld is, al wil ik best deze visie ter discussie stellen want ik weet dat ik soms kan overdrijven. Soms als ik oog in oog met dat schilderij sta, ervaar ik iets als het sublieme, zij het het subtiele sublieme. Maar ik ervaar geen eenheid met de totale kosmos die ook nog eens geestelijk zou zijn. Dat is een grote sprong te ver. Ik hou het klein en blijf bij mezelf.
Ook voor iemand die niet direct religieus is, kan zo’n ervaring zien als een teken dat er meer is. Dan is het meer spiritueel.
Bijvoorbeeld, toen m’n moeder pas overleden was, zag ik haar in m’n slaapkamer. Voor mij was dat gewoon een soort lucide droom, maar iemand anders was van mening dat het een teken was dat m’n moeder op de een of andere manier nog bij me was.
Maar ja, de dame die dat zei, vond dat ik te rationeel was. (Kan dat eigenlijk?)
Aan Renate
Het was een soort lucide droom. Je moeder was nog bij je. Dat klopt. Maar niet als een werkelijk personage maar als een diep emotierijk beeld, dat zich leek te verzelfstandigen. Wij, sceptici, zijn net mensen maar wij interpreteren onze ervaringen vaak een slag anders dan anderen het doen.
Mevrouw Breur heeft het ergens over zelftranscendentie, zelfoverstijging. Maar sceptici doen in zekere zin ook aan zelftranscendentie. Zij proberen met een objectieve kritische blik naar zichzelf te kijken. Dit zou je horizontale zelftranscendentie kunnen noemen in tegenstelling tot de spiri wiri verticale zelftranscendentie. Ook sceptici hebben een innerlijk leven. En misschien een rijker innerlijk leven dan de goedgelovigen, dan mensen die zelfgelovig zijn, die geloven in hun fantasma’s.
Ik gruw van het woord “spiritueel” maar je zou kunnen zeggen dat scepticisme een spiritueel avontuur is. En ik gruw van het woord “spiritueel” omdat het zo’n hol, weinig authentiek cliché is. Een wrak en lelijk Ikea-meubeltje in plaats van een fraai en degelijk meubel.
Eigenlijk ben ik ook niet zo dol op het woord “scepticus”. Maar dit terzijde.
Overigens is het monotheïstisch godsgeloof als filosofische bewering slechte filosofie. Er is geen dwingende reden om een oeroorzaak aan te nemen, geen dwingende reden om zo’n oeroorzaak te zien als puur geestelijk en ook geen dwingende reden om aan te nemen dat zo’n puur geestelijke oeroorzaak zich om ons bekommert en van ons verlangt dat wij ons om hem bekommeren. Godsgelovige godsfilosofie is in wezen veel geloof en weinig filosofie, ook al wordt het verpakt in een overdaad van filosofische termen, citaten en voetnoten.
Waarom zou specifiek monotheïstisch godgeloof een slechte filosofie zijn?
Ik denk dat polytheïsme even knotsgek is.
Ik zal wel op mijn vingers worden getikt, maar is het christelijk geloof eigenlijk ook niet polytheïstisch, met vader, zoon en heilige geest? Om maar te zwijgen over de halve godin Maria en die hele stoet zaligen en heiligen.
Aan Hans
Het zou kunnen dat het polytheïsme minder knotsgek is dan het monotheïsme. Maar dat behoeft dan nader uitleg mijnerzijds. En inderdaad, veel monotheïsme heeft polytheïstische trekken. Neem de uitdrukking “Heer der heerscharen”. Neem de engelen in de Bijbel. Neem Maria. En inderdaad, Jezus als Gods Zoon is ook bizar. En wat te denken van de Duivel?
@RV
Laat ik het zo zeggen: de (bijvoorbeeld) Griekse mythologie komt me in bepaalde onderdelen een beetje minder onsympathiek over dan (bijvoorbeeld) de christelijke religie. De mensheid kan m.i. heel goed bestaan zónder religie, van welke aard dan ook. Het artikel in VN kwam warrig op mij over. De dalende aantallen abonnees tonen aan dat we tegenwoordig ook heel goed zonder VN kunnen.
@Hans,
Tja met de Griekse mythologie zijn de goden wat menselijker, met menselijke emoties.
De goden in de monotheïstische godsdiensten hebben niets menselijks. Ze worden als perfect beschouwd en daarmee is de kous min of meer af. Of ze nu liefhebbend, of straffend zijn, menselijke emoties zijn ze vreemd.
PS. ik had het zojuist over de auteur met ‘hij’. Dat moet ‘zij’ zijn. De uitvoerig geciteerde Van Elk is wel een man.
De opiummetafoor voor religie is bedacht door Marx, naar het schijnt. Of het nou van of voor het volk is, lijkt me niet zo belangrijk.
De opiummetafoor is geschikt omdat ook bij opium het de verkopers zijn die de massale teelt in stand houden, en die de grootschalige consumptie stimuleren om er zelf rijker van te worden.
Sinds de theoretisch econoom Marx dit schreef (in 1844) is de studie van waar het bij religie om draait sterk uitgebreid, mede doordat antropologen daar veel onderzoek naar deden. The Golden Bough van Frazer kwam pas in 1890 uit en dat was eigenlijk een ongeordende rariteitenverzameling.
Dat de priesters de wat diffuse religieuze gedachten van de gelovigen organiseren legt volgens mij de accenten verkeerd. Het verklaart niet waarom de leiders zo duidelijk uit zijn op macht, niet waarom andersdenkenden zo energiek bestreden worden. Daar begon Paulus al mee, die zich verzette tegen de groepering die de Jezus-beweging ervoer als een richting binnen het jodendom. Paulus en medestanders wilden zieltjes winnen en deden dat door zoveel mogelijk toentertijd gangbare ‘heidense’ religieuze ideeën aan de boodschap van Jezus toe te voegen. In het kielzog van Paulus werd het christendom een antisemitische beweging avant la lettre (“antisemitisme” is een 19de eeuws woord), getuige het Johannesevangelie. Enkele eeuwen later begonnen al de vervolgingen van anderdenkende christelijke afsplitsingen, daarna kwamen de kruistochten (gericht tegen de succesvolle afsplitsing islam geheten, maar ook en passant tegen de orthodoxen), de vervolgingen van ketters en heksen en godsdienstoorlogen. Nog in de periode 1942-1945 werden in Kroatië met zegen van de paus en enthousiaste medewerking van franciscanen ongeveer een half miljoen Serviërs omgebracht puur en alleen omdat ze orthodox-gelovig waren.
Dat is niet puur stroomlijnen van diffuse religieuze gevoelens. Dat zijn religeieuze leiders die hun raison d’être willen veilig stellen.
En je zou nog Karel de Grote kunnen noemen die als Frank de Saksen met geweld bekeerde tot (zijn soort) christendom. Maar naast machtspolitiek is religie ook een zaak van gewone mensen die wat geloof betreft niet alleen slachtoffers zijn maar ook daders. Neem de zogeheten kleine luiden in de eervorige eeuw.
Voor zo ver ik weet was Marx niet origineel met zijn uitdrukking “opium voor/van het volk”. Maar ik heb nu even geen zin om dit te staven via onderzoekjes. Veel van Marx’ zegswijzes waren niet origineel. Net als die van ons.
Mijns inziens moeten we af van marxistische en soortgelijke determinismes. En behoren we een open oog te hebben voor allerlei wisselwerkingen. Ook gewone mensen met hun hang naar religie speelden een substantiële rol. Geschiedenis is niet slechts de geschiedenis van de machtigen maar ook van de onmachtigen.
Over Marx als econoom zwijg ik maar.
Waar dit verderfelijke christelijk machtsdenken toe leidt, hebben we enkele dagen geleden weer eens uitgebreid in NRC kunnen lezen: dwangarbeid door “gevallen vrouwen”. Bijna niet te geloven: in Nederland! En niet eeuwen geleden, maar nog tot in de jaren 70 van de vorige eeuw. Zelfs de politie was behulpzaam om gevluchte meisjes weer terug te brengen. Wél (goedkope!) excuses van de nonnnen, maar geen enkele financiële compensatie. En: de kwestie is verjáárd… Dat durfden deze… (vult u zelf maar iets hatelijks in)… zowaar met droge ogen te beweren.
En hoe reageert de kerk nu? Ik heb er daarna niets meer over gehoord of gelezen.
Zo word je toch vanzelf “neo-atheïst”?