Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma

Geld sleuren, zo kun je het oneerbiedig noemen, en het vereist een bijzonder talent. Want je bent goed in je vak, je publiceerde mooi onderzoek, maar de geldkraan naar medisch-wetenschappelijk onderzoek, zoals die wordt gekanaliseerd via ZonMw, die loopt niet, maar druppelt slechts en ook aanvragen ten behoeve van zinvol en kwalitatief goed onderzoek worden tot frustratie van onderzoekers heel vaak afgewezen.
Van de in 2019 ingediende Veni-projecten werden er maar 14% door ZonMw gehonoreerd. Piet Borst wees er op dat bij NWO het toekenningspercentage van subsidieaanvragen voor fundamenteel biomedisch onderzoek gedaald is tot 5 procent.

Wat je dan ook moet kunnen is het aanboren van andere geldbronnen en er zijn onderzoekers die er in slagen om op onorthodoxe wijze aanzienlijke fondsen binnen te halen via stichtingen, legaten en steuncomité’s. Een eminent fondsenwerver was bijvoorbeeld de internist-oncoloog professor Pinedo, die op zeer innemende en welbespraakte wijze enorm veel geld binnenhaalde, waarvan zelfs een heel instituut bij toen nog  de VU werd opgericht.

Een ander talent op dit vlak is – ruwe bolster, blanke pit – Casper van Eijck, hoogleraar chirurgische oncologie en clubarts in Rotterdam, die onderzoek wil doen naar onconventionele methoden bij de behandeling van alvleesklierkanker. Ook hij bespeelt de media als geen ander en heeft voor zijn onderzoek, waar de meeste van zijn vakbroeders geen heil in zien, inmiddels 8,3 van de ‘benodigde’ 10 miljoen euro binnen. Wij schreven op deze website al eerder over Van Eijck en zijn aanbeveling elke dag wat kurkuma door je eten te gooien.

Een vergelijkbaar succesvol bespeler van de publieke goedgeefsheid is de gepensioneerde hoogleraar chirurgie Hans Jeekel, die zelf ook muzikaal is en zich inmiddels al zo’n 6 jaar bezig houdt met muziek als medicijn.
Vorige week bracht de PR-afdeling van het Erasmus MC naar buiten dat Rotterdamse onderzoekers bij 5000 operatiepatiënten het effect van muziek hadden onderzocht. Het bleek slechts te gaan om een literatuuronderzoek, dat positief uitviel voor dit nieuwe ‘medicijn zonder bijwerkingen’. Tamelijk ongeloofwaardig was natuurlijk dat men ook gunstige effecten zag van muziek terwijl de patiënt onder narcose was. Dat was een bevinding, die men beter had kunnen verdonkeremanen.

Ook Jeekels uitspraak in Een Vandaag (10 augustus 2019) dat het ritme van de aangeboden muziek ongeveer moet overeen komen met het hartritme, zal de steun voor zijn strapatsen bepaald niet vergroten. Wat een quatsch! Na dit geklets over het hartritme deinst Jeekel inmiddels niet terug voor al weer een niet erg geloofwaardige uitspraak. Omdat er bij de groep patiënten, die muziektherapie onderging minder pijnstillers werden gegeven zou grootschalige introductie van koptelefoons in de operatiekamers zelfs gaan bijdragen aan het intomen van de opiaat-epidemie, zoals die de VS momenteel al teistert.
Volgens sommigen lijkt het ook in ons land – verslaving aan pijnstillers – die richting op te gaan. Maar dat met muziektherapie een significante reductie van het aantal opiaatgebruikers kan worden bewerkstelligd, dat is speculatief en moet eerst maar eens bewezen worden. Burgemeesters, bankiers, antropologen en havenbaronnen kun je zo iets wel wijs maken, maar elke medicus zal zijn twijfel hebben, al was het alleen maar omdat noch de patiënten noch de dokter geblindeerd kunnen worden en omdat veel dankbare patiënten die vriendelijke dokters met hun innovatieve ideeën maar al te graag naar de mond willen praten. Alle reden voor gezonde skepsis dus.

Maar Jeekel heeft zijn hulptroepen inmiddels goed opgezadeld: de stuurgroep Muziek als Medicijn telt maar drie personen waaronder Jeekel. In het Comité van Aanbeveling zitten geen medici, maar wel rijke mensen als de CEO van het Rotterdamse havenbedrijf en de oprichter van museum Voorlinden, Van Caldenborgh. In het Comité van Aanbeveling figureert prominent ook A. Aboutaleb, burgemeester van de havenstad. Ook Nout Wellink laat zich zien in Jeekel’s gezelschap en de professor wordt overal uitgenodigd, zoals in Harvard en door een Chinese universiteit. Men heeft inmiddels al zes promovendi (!) die bezig zijn met onderzoek op het gebied van muziek als medicijn. Tot de mede-onderzoekers behoren talrijke medische hoogleraren, een trompettist, alsmede antropologen en zelfs een medisch antropoloog, die gepromoveerd is op live muziek rond operaties, in de context van integrative medicine en zorginnovatie in Europa en Afrika. Men beoogt niets minder dan muziek als innovatieve, ‘evidence based’ behandeling binnen èn buiten de gezondheidszorg een volwaardige plaats te geven.

Voorspellen is moeilijk, zeker als het over de toekomst gaat, toch verwacht ik dat Pinedo’s Cancer Centre wellicht interessante kennis zal voortbrengen, maar van die projecten uit Rotterdam – over alvleesklierkanker en muziek als medicijn – daarover horen we over een paar jaar niets meer. Wedden?