Kloptdatwel?

You are here: Home / Gezondheid / Lang leven door koffie. Hoeveel scheelt het dan?

Lang leven door koffie. Hoeveel scheelt het dan?

by 25 Comments

Lang leven door koffie. Hoeveel scheelt het dan? 1‘Jaja lieve mensen,’ twitterde wetenschapsjournalist Maarten Keulemans van de Volkskrant dinsdagochtend, ‘hebben wij zomaar ook eens een koffiegoedvooru’tje. Wel met goede nieuwsaanleiding, natuurlijk.’ Hij wil maar zeggen — laat al die andere kranten maar knoeien, als wij erover schrijven, deugt het wel. Ten bewijze had hij ook een plaatje gemaakt van het betreffende stuk in de krant, waarin direct de zin opviel: ‘Nieuw zijn de opgetogen berichten over koffie niet.’

Dat stuk was afkomstig van Keulemans’ collega Ellen de Visser, en dat de andere Volkskrant-journalisten het al even goed nieuws vonden, blijkt wel uit het feit dat het meteen op de voorpagina werd aangekondigd, pal naast Arnon Grunberg: ‘Gezondheidswinst koffie, drie koppen optimaal’. Journalisten schijnen nogal koffieleuten te zijn.

Journalisten wordt ook met de paplepel de regels voor een goed journalistiek bericht ingegoten, van oudsher samengevat als de ‘5 W’s en een H’: wat, waar, wanneer, wie, waarom en hoe. Als ten minste die vragen in het bericht zijn beantwoord, kan de lezer zich een redelijk beeld vormen van wat er is gebeurd. Maar de wetenschapsjournalistiek kent daarenboven ook nog haar eigen ‘5 W’s en een H’. Daarvan is veruit de belangrijkste de H: hoeveel scheelt het dan? Of, anders gezegd, hoe groot is het effect werkelijk, hoeveel moeten we ons van het nieuws aantrekken?
Helaas laat het stuk van De Visser ons hier geheel in de steek. Sterker, er wordt in het complete stuk geen enkel getal genoemd, behalve die bovenmaatse ‘3’ in de pull quote: ‘3 koppen koffie per dag geven optimaal positief effect op de gezondheid en de levensverwachting’. Plus de imposante aantallen proefpersonen die aan de studies meededen: een half miljoen volwassenen uit tien Europese landen (waaronder Nederland). Maar de vraag hoeveel het dan scheelt, die drie koppen koffie, blijft onbeantwoord.

Koffieconsumptie verschilt enorm per land

Wie daarover meer wil weten, zal zich in het oorspronkelijke wetenschappelijke artikel moeten verdiepen, en moeten hopen daar wat meer over de effectgrootte en risicoverlaging te vinden. Gelukkig meldt De Visser dat het artikel is verschenen in het vakblad Annals of Internal Medicine, en daar blijkt het artikel inderdaad voor het luttele bedrag van 32 dollar te koop — het nalezen van de wetenschappelijke literatuur loopt voor lieve mensen snel in de papieren. (Er is ook sprake van Amerikaans koffieonderzoek in hetzelfde nummer, maar dat kost nog eens 32 dollar.)
Het artikel, ‘Coffee drinking and mortality in 10 European countries’, kent maar liefst 48 auteurs; de twee belangrijkste zijn Marc Gunter en Neil Murphy. Volgens de onderzoekers is ‘het verband tussen koffieconsumptie en sterfte in verschillende Europese landen met verschillende manieren van koffiezetten’ nog steeds onduidelijk, dus wilden zij ‘bekijken of koffieconsumptie verband houdt met sterfte door alle oorzaken en door afzonderlijke oorzaken.’ Het is inderdaad niet voor het eerst dat er een verband tussen koffie en sterfte wordt gezocht: wie op Pubmed ‘coffee’ en ‘mortality’ intikt, wordt overspoeld door een vloedgolf aan grote en kleine onderzoeken. Die onderzoeken kunnen bovendien op steeds andere manieren bij elkaar worden gezet, en die leveren dan steeds weer nieuwe wetenschappelijke publicaties. Nieuws zijn de bevindingen allang niet meer.

Lang leven door koffie. Hoeveel scheelt het dan? 2

En om meteen nog maar een mogelijk misverstand uit de weg te ruimen: of koffie de oorzaak van hogere of lagere sterfte is, is niet onderzocht, er is alleen gekeken of er een verband was tussen koffie drinken en sterfte. Lees de kop boven het stuk van De Visser nog even terug. Er was toch genoeg ruimte — drie kolom, twee regels, een chapeau — om het goed te doen?
Belangrijker is, dat de onderzoekers voor het beantwoorden van hun vraag iets onverwachts doen. Zij kijken niet naar de kopjes koffie die mensen in verschillende landen drinken, zij kijken naar de kopjes koffie die mensen drinken in vergelijking met andere mensen in hun land. Dus Denen ten opzichte van andere Denen, Spanjaarden ten opzichte van andere Spanjaarden, enzovoort. Vervolgens worden zij per land in vijf groepen ingedeeld: nooit-drinkers, en dan vier ongeveer even grote groepen naar consumptie. Dat leidt tot de merkwaardige figuur dat Denen worden ingedeeld in vier groepen met 0, 500, 900 en 1300 milliliter koffie per dag als grenzen, en Spanjaarden in 0, 50, 105 en 196 ml/d. De grootste koffieleut in Spanje drinkt nog niet de helft van de kleinste in Denemarken. Dan worden die ‘land-kwartielen’ bijeengeveegd tot vier Europese kwartielen en geanalyseerd. Op die manier hopen de onderzoekers waarschijnlijk te corrigeren voor de verschillende zet- en drinkgewoontes in de verschillende landen, maar het maakt de interpretatie van de gegevens er niet eenvoudiger op. (Voor de berekeningen zijn zoveel mogelijk precies gelijke mannen en vrouwen genomen, dus die even oud zijn, hetzelfde wegen, eten, bewegen, roken, drinken, dezelfde opleiding hadden enzovoort — of je daarmee alles kunt vangen, blijft altijd de vraag.)

Minder sterfte als er maar koffie wordt gedronken

Maar inderdaad, als we alle sterfte samen nemen, zien we bij mannen een verlaagde sterftekans van 12 procent in het hoogste kwart vergeleken met nooit-drinkers, bij vrouwen van 7 procent. Het gekke is echter dat het effect, zeker bij vrouwen, ook al optreedt in het laagste kwart: daar is bij beide geslachten de sterfte al met 6 procent verlaagd. De hoeveelheid koffie doet er kennelijk niet zoveel toe, als er maar koffie wordt gedronken. Kankersterfte bij de mannen is in het hoogste kwart zelfs met 1 procent verlaagd en in het laagste met 8 procent, bij vrouwen in het hoogste met 12 procent verhoogd en in het laagste met 0 procent. Dat laatste komt vooral door, zo zeggen de onderzoekers, de hoge sterfte aan ovariumcarcinoom (21 procent verhoogd in het laagste kwart, 31 procent in het hoogste kwart), maar ze doen dit, in tegenstelling tot de verschillen die ze wel verwachten, af als een ‘onechte’ bevinding. Het lijkt me wel een opmerking in de krant waard.

Lang leven door koffie. Hoeveel scheelt het dan? 3
‘Drie koppen koffie per dag drinken’ is de belangrijkste boodschap die bij journalisten is blijven hangen

Evenals trouwens de merkwaardige verlaging van zelfmoord onder koffieleuten: onder de koffieleuten met 25 procent, in de wat minder gulzige groepen zelfs met 36 procent. Het is de sterkste daling in alle sterftecategorieën op ingewandsziekten na. Dat lijkt me ook wel een opmerking waard: als we het onderzoek serieus nemen, daalt voor elk kopje koffie dat een man per dag meer drinkt, de kans op zelfmoord met 10 procent. Dat drie koppen per dag ‘optimaal positief effect’ geven, lijkt een gevaarlijk advies.

Wat leveren die drie koppen per dag u nu op?

Intussen willen we nog steeds weten hoeveel die drie koppen per dag nu werkelijk schelen. Met die indeling in kwarten komen we niet veel verder, maar het artikel zegt er gelukkig wel iets over — zeer terloops, en zonder verdere tabellen of toelichting, alsof het slechts bijzaak was (‘data not shown)’. Er staat, vrij vertaald: het sterfterisico onder mannen die drie of meer koppen per dag drinken, was 18 procent lager dan onder niet-drinkers, onder vrouwen 8 procent. (Niet ‘drie’, maar ‘drie of meer’.) Om uit te rekenen hoeveel het werkelijk scheelt, hoeven we nu alleen nog maar te weten wat de sterftekans van mannen en vrouwen in Nederland is. De deelnemers waren bij aanvang van de studie rond de 50 jaar oud, en het onderzoek duurde 16 jaar, dus zullen we daarvan uitgaan.
Volgens het CBS overlijden van 10 000 mannen van vijftig jaar er 1835 binnen 16 jaar. Dat zijn natuurlijk zowel koffie- als theedrinkers, dus we zullen wat met de natte vinger iets naar boven afronden (*), en een sterftekans van 19 procent nemen onder niet-koffiedrinkers. Met koffie daalt die sterftekans met 18 procent, dus komen we uit op 0,81 maal 19 is 16 procent. Anders gezegd: er overlijden onder 100 koffieleuten niet 19 mannen in 16 jaar, maar slechts 16 — een willekeurige vijftigjarige koffiemijder die in het goede nieuws aanleiding ziet toch maar fors aan de koffie te gaan, verhoogt zijn kans om niet voor zijn pensioen dood te gaan ruwweg van 81 procent naar 84 procent.
Ook voor vijftigjarige vrouwen scheelt het. Van hen overlijdt afgerond 12 procent binnen 16 jaar, dus dat komt uit op minder dan 1 sterfgeval besparing binnen 16 jaar. Koffie past in een gezond leefpatroon, zullen we maar zeggen.

Dat was de H. Wie meer over de 5 W’s van de wetenschapsjournalistiek wil weten, zou bijvoorbeeld de cursus van de SCW in Amsterdam kunnen volgen. Daar is ook Maarten Keulemans een gewaardeerd docent.

* Verbetering 13/7/17: De afronding voor de niet-koffiedrinkers en -drinksters in de berekening van het sterfterisico kan beter omhoog dan omlaag.

Steun Kloptdatwel

Lang leven door koffie. Hoeveel scheelt het dan? 4Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

Reader Interactions

Comments

  2. er overlijden onder de koffieleuten niet 18 mannen in 16 jaar,
    ->
    er overlijden onder 100 koffieleuten niet 18 mannen in 16 jaar,

    denk ik.

    Bij zulke berichten denk ik vaak: het kan natuurlijk een of andere levensstijl-kwestie zijn die zwak aan het gebruik is gecorreleerd. Bijvoorbeeld: onder de niet-koffiedrinkers zitten ook de mensen die het zich niet permitteren kunnen.

    Drie koppen koffie gemiddeld is behoorlijk veel:
    kijk maar eens naar http://www.hpdetijd.nl/2014-06-09/nederlanders-drinken-verreweg-de-meeste-koppen-koffie/

    Het lijkt erop of de veeldrinkers gewoon rijker zijn, en aangezien bekend is dat
    rijke hoogopgeleide personen gemiddeld een betere gezondheid hebben lijkt mij dat een goede verklaring.

    Nou las ik wel ergens dat de onderzoekers voor dat effect hebben geprobeerd te controleren (of was dat met iets anders?) maar het is maar de vraag of dat goed gebeurd is.

    • “Drie koppen koffie gemiddeld is behoorlijk veel”
      Misschien heeft het er mee te maken dat bij de Nederlandse werkgever de koffie doorgaans gratis is?
      Het scheelt nogal als je naar de kantine moet en een euro of meer moet neertellen vs een kort loopje naar de gratis koffieautomaat in de kitchenette.

      Verder is voor mij als 4-kops koffiedrinker (ooit 8-10) veel interessanter wat de (gemiddelde) koffiedrinker drinkt en niet het gemiddelde per hoofd van de bevolking. Ik zie her en der cijfers dat ongeveer 80% regelmatig koffie drinkt.

    • Ik vermoed dat koffie een beetje de geest scherpt. Dit vermoeden is gebaseerd op mijn eigen koffieverslaving. Overdreven gezegd, ik kan pas denken met een slok koffie op. Of zo men wil: ik beeld me in dat ik zonder koffie niet kan denken. Mensen die minder alert zijn, lopen meer risico’s en gaan misschien daarom gemiddeld ietsjes eerder dood.

      Koffie stilt ook de honger. Alweer een vermoeden gebaseerd op mijn eigen subjectiviteit. Misschien eten koffiedrinkers gemiddeld iets minder dan niet-koffiedrinkers. Iets minder overgewicht leidt, gemiddeld alweer, tot iets langer leven.

      RV, met iets te weinig koffie op.

  3. “rijke hoogopgeleide personen gemiddeld een betere gezondheid hebben”

    Daar ben ik het mee eens. Vandaar ook mijn link naar YouTube.

    Ooit ergens gelezen: er zijn mensen die voor ‘n heel jaar thee kopen en dat ging om bedragen van Fl. 3000,00. Ja die goede, oude tijd. U denkt misschien, dat thee goedkoop is, maar dat is niet zo. Misschien in ‘n zakje, maar dat is geen thee maar takjes en bodemvuil. Thee is vele malen duurder dan koffie. Ter illustratie en dan nog is dit ‘n inferieure kwaliteit Da Hong Pao:
    https://www.simonlevelt.nl/da-hong-pao-oolong-2
    Ik heb lang genoeg in minimale omstandigheden geleefd en dientengevolge had ik contact met veel mensen die in dezelfde omstandigheden verkeerden, maar dat ‘rooie merk’ stond overal in de keuken. Echt, koffie is goedkoper. Ook de takjes bij de Aldi/Lidl die als thee worden verkocht, zijn erg duur. Dat veel mensen ‘t water alleen maar kleuren met dit spul, dat is ‘n ander verhaal.

    Da Hong Pao komt uit Wuyishan, Fujian, en in de stad zelf kost ‘n beetje kwaliteit van deze thee al snel € 200,- per 500 g. Buiten de stadsgrenzen al snel erg veel duurder.

    • Is dat niet een beetje overdreven?
      Koffie kun je ook zo duur maken als je zelf wilt. Thuis drink ik nooit thee uit zakjes, maar gewoon losse thee. Zo duur is dat nu ook weer niet.

      Ja, als je 200 euro voor een pond uitgeeft, maar ik denk dat er maar heel weinig mensen zijn die zich dat kunnen permitteren en die dit doen. Het komt ook wat snobistisch over.

      • Geachte Renate1
        Om er geen homeopathische oplossing van te maken, zijn dit ongeveer de hoeveelheden voor 1 liter: koffie 50 g en thee 10g. Voor 1 liter heeft men dus 5 x meer koffie nodig (gewicht) dan thee. Voor ‘t rekengemak: goedkope koffie kost rond de € 3,- per 500g. Om dezelfde hoeveelheid thee te kunnen maken, mag thee dan niet meer kosten dan 5 x € 3,- = €15,-. Ik heb eens ‘n keer uitgerekend, wat 500 g zakjesthee bij de Aldi kost – als ik me goed herinner was dat rond de € 25,-. Ergo: thee is duurder.
        Waarom zou goede maar dure thee snobistisch zijn? In Nederland heb ik nog nooit buitenshuis lekkere thee gedronken, i.t.t. koffie. Als ik thee zet, geurt de hele woonkamer naar thee en zo smaakt dat ook. Zakjesthee geurt ook, maar de thee smaakt naar gekookt water. Gechargeerd, maar zo liggen voor mij wel ongeveer de verhoudingen. Er zijn genoeg mensen die dol op thee zijn en daarvoor in de buidel willen tasten. Ik ben in de gelukkige omstandigheid, dat ik veel thee van familieleden in Wuyishan heb gekregen. Thee van €200,- en meer per 500 g kan ik ook niet betalen.

        • Als je in Ned. buitemshuis thee bestelt, krijg je een kopje min of meer heet water uit een boiler en een zakje erbij. Dat wordt natuurlijk nooit iets. Bestel in China buitenshuis thee en laat je uitleggen hoe je die ceremonie moet uitvoeren. En doe er lekker lang over. Dat is pas thee.

  4. En het gaat maar door:
    “Vrouwen leven langer als ze minstens één keer per week seks hebben. ”
    Hoeveel langer? Dat staat er niet bij natuurlijk. Details? Link naar het onderzoek? No way.

    Misschien is het zinvol om in de linke weekendbijlage eens een tijdje bij te houden hoeveel van dit soort berichten er maandelijks verschijnen. En hoe vaak de winst nihil of niet gekwantificeerd is.

    http://www.telegraaf.nl/buitenland/28630024/__Langer_leven_door_een_keer_seks_per_week__.html

    • Een relatie is nog geen oorzakelijke relatie.

      Het zou kunnen dat gezondere vrouwen vaker zin hebben in seks. Dus ze leven langer dankzij hun gezondheid, niet dankzij de seks. En het zou zelfs kunnen als gezondere vrouwen minder seks zouden hebben, ze nog ietsjes langer zouden leven.

      Het hebben van seks valt gemakkelijk te meten,. Maar gezondheid valt dat niet. En valt onder seks ook autoseks, je weet wel, seks waarvan je doof wordt?

        • Ken je de uitdrukking niet dat je van masturberen doof wordt? Wat je van ijsberen wordt, weet ik niet. Misschien wel moe.

        • Die uitdrukking kende ik niet. Wél allerlei andere wilde verhalen die ook niet waar zijn. Dat het niet waar is, weet ik uit eigen ondervinding, tenzij de bijwerkingen op hoge leeftijd pas gaan optreden? We zien wel… 🙂

        • Maar masturbatie is wel een zonde, althans zeker vroeger. Wie zich overgaf aan lage lusten, mistte immers de geestelijke hoogheid om zich aan God over te geven. Om zulke lage lusten tegen te gaan verzonnen opvoeders allerlei fabeltjes zoals dat masturbatie tot ruggengraatverzwakking, hersenverweking en acute doofheid zou leiden.

          Hoe de EO vandaag over masturbatie denkt, weet ik niet. Maar het programma “Masturberen met Renate en Bart (van Leeuwen)” bestaat nog niet. Wellicht wel over vijftig jaar als niemand meer masturbeert.

          Nu een sprongetje. Maar heeft wel met seks te maken. Binnen de RK kerk is masturbatie voor priesters verboden, al moet ik dit nog met bronnen onderbouwen. Maar de natuur gaat gewoon door. Is het niet via masturbatie dan wel via onvrijwillige natte dromen. Die RK Maria-mystiek, zou die geen gevolg zijn van overspannen natte dromen? En die Jezus-mystiek bij nonnen?

          Celibaat lijkt mij overigens ongezonder dan masturbatie. Liever een priester die in het geniep de hand aan zichzelf slaat, dan een priester die zijn opgekropte seksuele spanningen ontlaadt op het jonge volkje.

          Ik geef nu een stichtend citaat:

          Masturbatie, de zelfbevrediging door prikkeling van de geslachtsorganen met de hand, is en blijft een ernstige zonde, daar laat de Heilige Katholieke Kerk geen twijfel over bestaan. Daarom heeft deze zonde altijd de volle aandacht gehad van de katholieke geestelijkheid. Omdat de kerk nu eenmaal als enige instantie vergeving van deze zonde kan verlenen. Hoe ernstig deze zonde is, moge wel blijken uit het feit dat het Heilig Officie van Rome nog in 1929 officieel verbood om een errectie met de hand te stimuleren, zelf in geval van medisch belang indien via het opgeklopte sperma een ziekte opgespoord zou kunnen worden. Want het is een blijft een overtreding van het zesde gebod: Gij zult geen onkuisheid doen. Omdat wij ons lichaam niet mogen gebruiken tegen de bedoeling van God. Het zesde gebod verbiedt alle uitwendige zonden van onkuisheid. Inclusief onzedige handelingen als aftrekken en vingeren. Ook verbiedt dit gebod zaken die tot onkuisheid kunnen leiden: geile blikken, vieze praatjes, smerige liedjes, gore boekjes waarin, zoals mij onlangs onder ogen kwam, een misdienaar die zich liet fotograferen in een doorzichtige plastic pantalon. En niet te vergeten liederlijke popconcerten en filmvoorstellingen. Al deze zaken kunnen tot een van de allergrootste onkuisheden leiden: zelfbevlekking.

          http://www.rkforum.activeboard.com/t16699624/masturbatie-blijft-een-ernstige-zonde/

        • Masturbeer mee met Renate. Oftewel de EO en masturbatie.

          Weer een citaat:

          Author: Alain Verheij May 29, 2016

          TinderTheoloog Alain Verheij is de kerkelijke seksfobie zat. Nu de EO-jongerenafdeling weer eens propageert dat masturbatie fout is, roept hij hartstochtelijk om wat realiteitszin bij het christelijke volksdeel. Hup jongens, trek je eens wat minder aan en meer af, maar trek in ieder geval die angst uit!

          Leon (18) was verslaafd aan zelfbevrediging. Ja, het is weer eens zover: de jongerensite van de EO vertelt het verhaal van een tiener die dankzij het geloof van zijn seksueel zondige leven is verlost. Reden voor columnist James Worthy om een indringende brief aan Leon te schrijven: ‘jouw gezonde verlangen is niet het laatste vuurhoutje in het doosje van Lucifer, nee, jouw gezonde verlangen is gewoon gezond (…) Dus masturbeer’.

          Ik word er zo moe van. Deze maand was er nog de kwestie kerk en homo. En nu moet ik weer een pijnlijk herkenbaar verhaal lezen over kerk en seks. Toen ik zo oud was als Leon worstelden mijn christelijke vrienden en ik heimelijk met dezelfde onnodige problemen. In tien jaar tijd is er blijkbaar niets veranderd. Mijn geloofsgenoten weten zich nog steeds verdrietig weinig raad met de normaalste zaak van de wereld, dat wat wij allen gemeenschappelijk hebben: seksualiteit. Jammer, jammer. Het wordt tijd voor wat sexual healing, kerken!

          Einde citaat.

          http://reportersonline.nl/masturberen-mag-dat-wel-van-god/

          Wie is die Renate? Nou, dat is eigenlijk Mirjam Bouwman van het programma Zij gelooft, zij niet.

          https://nl.wikipedia.org/wiki/Mirjam_Bouwman

          Hoe kom ik op Mirjam? Uh, niet dubbelzinnig bedoeld. Wel, het valt mij op dat de EO enige softporno niet uit de weg gaat. Al met al ziet die Mirjam, plat gezegd, er best wel lekker uit. Wel schermen met wulps vrouwelijk schoon en ondertussen de zedigheid prediken.

          Nee, ik wind me niet op. Maar ik vind het wel vermakelijk.

        • @RV
          Begrijp ik het goed en mogen hoge lusten wél en lage lusten niet?
          Ik zie de priesters en EO-dominees al voor me die stiekem hogelijk opgewonden raken bij het nauwkeurig definiëren van die lage lusten. Want ja, in de rommelige bijbelboeken vind je vast niet alle smeuige details door het opperwezen gedicteerd van dingen die niet mogen en die zaken die nu juist wél moeten om het snel slinkende kerkvolkje toch in stand te houden.

Trackbacks

Leave a Reply