Onderzoekers van het Erasmus Medisch Centrum bekeken wat er zoal aan wetenschappelijk onderzoek is gepubliceerd over het inzetten van muziek om pijnbestrijding te verbeteren bij operaties. De conclusie van hun meta-analyse is dat patiënten als ze naar muziek luisteren tijdens de operatie minder pijnstillers nodig hebben. In de berichtgeving komt telkens een opvallend detail naar voren: met heavy metal zou het niet werken!
‘Met muziek tijdens operatie minder pijnstillers nodig, maar heavy metal werkt niet’ schrijft de NOS. En in de NRC: “De kans op bijwerkingen en langdurig gebruik van pijnstilling neemt hierdoor ook af, concluderen de onderzoekers. Heavy Metal en hardrock blijken niet te werken.” [update 20/8/2019: NRC heeft het bericht inmiddels ook aangepast na mijn opmerkingen].
Bij RTL Nieuws hebben ze een paar mensen gevonden die daar vraagtekens bij hebben, die kwamen er naar eigen zeggen juist sneller bovenop door de stevige muziek.
De berichtgeving is telkens grotendeels gebaseerd op een eigen nieuwsbericht van het Erasmus MC: Met Chopin onder het mes. Daarin wordt het onderzoek dat gepubliceerd is in het tijdschrift Annals of Surgery toegelicht, maar staat ook de volgende paragraaf:
Heavy metal
De onderzoekers ontdekten dat bij sommige muziek het gunstige effect niet optreedt. Heavy metal blijkt niet te werken. Een bepaald type hardrock evenmin. Jeekel: “Er zijn aanwijzingen dat de muziek aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Er moet een zeker ritme in zitten dat aansluit bij het hartritme, er moeten harmonieën zijn en pauzes. In sommige muziek zit dat niet. Dan werkt het niet goed.
Jeekel wil graag verder onderzoek doen om te bepalen welke muziek het beste resultaat geeft. “Misschien ontdekken we een algemene structuur en kunnen we die muziek dan componeren.”
Hans Jeekel, emeritus hoogleraar chirurgie, kwamen we op Kloptdatwel al eerder tegen. Hij schreef mee aan een nogal mager ZonMW-rapportje over ‘evidence-based complementaire zorg’, waarbij hij in de pers merkwaardige uitspraken deed over homeopathie. En onze columnist Cees Renckens schreef nog niet zo lang gelden weinig vertrouwen te hebben in eerder onderzoek van Jeekel naar de effecten van muziek onder volledige narcose.
Meta-analyse
Ik was wel nieuwsgierig waarom in het stuk van Erasmus MC zo stellig stond dat heavy metal (en een ander bepaald type hardrock) niet zou werken. Het is geen citaat, maar het leek me waarschijnlijk dat de auteur dit ook wel uit de mond van Jeekel had opgetekend. Vol goede moed besloot ik het artikel in Annals of Surgery door te nemen. Al snel kwam ik erachter dat daar de termen ‘heavy metal’ of ‘hardrock’ helemaal niet in voorkomen. Maar goed, dacht ik, het is een meta-analyse, misschien is het een conclusie uit een van de onderliggende studies die opgevallen was, maar niet apart vermeld in het artikel.
De onderliggende studies zijn nogal verschillend van opzet. Omdat ik me niet zo goed kon voorstellen dat onderzoekers patiënten aan heavy metal zouden blootstellen zonder dat die daar zelf om hadden gevraagd, besloot ik alle studies te bekijken waarbij er sprake was van een keuze voor specifieke muziek door de proefpersonen zelf. Dan bleven er nog iets van vijftien over, waarvan ik de meeste vrij gemakkelijk kon vinden (van één onderzoek ontbreekt de referentie, maar kon ik wel achterhalen; van twee andere kon ik geen pdf vinden). In slechts twee van die studies staat dat er ook rockmuziek is gebruikt (in één geval wordt specifiek Metallica genoemd), maar uit die studies blijkt geen verschil.
Hans-Joachim Trappe
Ik mailde Jeekel daarom maar eens om te vragen waar het negatieve oordeel over heavy metal op gebaseerd is. Hij zou er op terugkomen en deed dat ook, zie verderop in dit stuk. Intussen was ik op Twitter via Leo Blokhuis op een ander spoor gezet. De bekende hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder had in een interview iets gezegd over heavy metal, maar dat was al heel wat genuanceerder en had niet direct betrekking op het gebruik tijdens operaties.
Sowieso valt op dat als je met trefwoordcombinaties als ‘heavy metal music health effects’ zoekt, je best veel onderzoek vindt. Meestal gaat het echter om psychologisch onderzoek zonder dat er fysiologische effecten zijn gemeten (of waarbij er op dat vlak geen verschillen waren te zien), gaat het om heel kleine groepen en zijn de resultaten voor heavy metal voor het welbevinden eerder positief dan negatief te noemen (hoewel het natuurlijk wel uitmaakt of iemand de muziek überhaupt te pruimen vindt).
Uiteindelijk belandde ik bij een stuk van de Duitse hoogleraar cardiologie Hans-Joachim Trappe, die onderzoek naar het effect van muziek heeft gedaan en zelf een zeer verdienstelijk organist is. 
In een brochure uitgegeven door de Duitse hartstichting (Herztöne – Musik und Gesundheit, 2010) schrijft hij het volgende:
Heavy Metal hat keine therapeutische Heilkraft, ebenso wenig wie Technomusik. Während bei Heavy Metal zum Teil noch echte Instrumente zum Einsatz kommen, ist Technomusik synthetisch. Diese Musik kann im Einzelfall helfen, Aggressionen abzubauen, Wut, Enttäuschung und Frustrationen besser zu verarbeiten, physiologisch werden aber Herzfrequenz und Blutdruck erhöht, Stress baut sich auf, so dass diese Musik eher zerstörerisch wirkt. Auch über plötzliche Todesfälle durch Herzrhythmusstörungen bei Techno-Partys ist berichtet worden. Es ist bezeichnend, dass bei Heavy Metal und Technomusik selbst Pflanzen weniger gut gedeihen oder gar eingehen, wenn sie damit dauernd beschallt werden.
Een nogal stellig geformuleerd stukje met discutabele uitspraken. Dat er doden zijn gevallen bij techno-parties zal natuurlijk meer met het drugsgebruik dat daar nogal gebruikelijk is te maken hebben, dan met de muziek an sich. Waar Trappe dit precies op baseert (het is van vóór zijn eigen onderzoek dat later aan de orde komt) is niet direct duidelijk, in de folder staan geen bronnen. Maar in een artikel in Heart uit 2010 (waar nogal wat andere auteurs weer aan refereren voor de vemeende negatieve gezondheidseffecten van heavy metal) schrijft hij het even stellig op:
The greatest benefit on health is visible with classical music and meditation music, whereas heavy metal music or techno are not only ineffective but possibly dangerous and can lead to stress and/or life-threatening arrhythmias.
[…]
In contrast, heavy metal or techno music can lead to stress and restlessness, sleep disturbances, fatigue, exhaustion, impairment of the immune system, hardness of hearing and/or loss of hearing.
[…]
Heavy metal and techno are ineffective or even dangerous. This music encourages rage, disappointment and aggressive behaviour while causing both heart rate and blood pressure to increase. Breastfeeding mothers should avoid this music because there is a negative influence on milk flow.
Hierbij verwijst Trappe steeds naar een hoofdstuk uit het boek Heilen mit Tönen van ene Felicitas Storm, waarover ik verder niets kon vinden, maar zeker niet de indruk maakt van een wetenschappelijk verantwoord werk. “Die Reiki-Meisterin Felicitas Storm arbeitet in ihren Performances mit Klangschalen, Mantras, Atemübungen und Meditationen.” staat er bij een aanbieder van het boek. Ai. In de recentere artikelen van Trappe wordt er ook niet meer aan gerefereerd.
Terzijde: muziek voor planten
De laatste zin uit het citaat van Trappe uit de brochure doet me ook vermoeden dat het deels gebaseerd is op onderzoeken bij planten. In ‘Muzikale mest – Kunnen planten ons horen?’ uit Skepter 26.2 (2014) schreef Dirk Koppenaal over verschillende experimenten die gedaan zijn om het effect van muziek op de groei van planten te onderzoeken. Zo vergeleek Dorothy Retallack, een bachelorstudent musicologie, eind jaren 1960 de invloed van klassieke en rockmuziek:
Geïnspireerd door de gebedsproeven van dominee Franklin Loehr vroeg zij zich af of planten klassieke muziek boven de door haar verfoeide rockmuziek verkozen. De resultaten waren verbluffend. De planten in de kas met de klassieke zender groeiden en bloeiden en bogen zich naar de radio alsof zij geen noot wilden missen. De planten die de rockzender moesten verduren, werden daarentegen lang en dun en bogen zich zo ver mogelijk van de herrie vandaan. Ze dronken ook aanmerkelijk meer dan de controles en de ‘klassieke’ planten.
De wetenschap was wat minder onder de indruk. De omstandigheden waren niet bijster goed gecontroleerd, de statistiek was niet best en de resultaten werden nooit in een betrouwbaar laboratorium herhaald. Retallack wist haar onderzoek niet in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd te krijgen en schreef het uiteindelijk in een boek uitgegeven door een New Age-uitgeverij: The Sound of Music and Plants (1973). Mythbusters deed in 2004 nog wel een poging om het idee te testen en vond eerder een positief effect van de ruige muziek,
Heavy metal is OK, ABBA is de klos
Maar ik vond dat Trappe later zelf ook bij mensen het effect van verschillende muzieksoorten heeft onderzocht. In het artikel ‘Musik und Herz – Was ist gesichert, was nicht, was ist neu?‘ gepubliceerd in Der Kardiologe in 2017 beschrijft hij twee experimenten waaraan in totaal 120 proefpersonen deelnamen. Het eerste experiment waarin naast werk van Bach ook heavy metal, gewoon lawaai en stilte werden gebruikt, publiceerde hij echter al eerder in Musik-, Tanz- und Kunsttherapie (2014). Later werd een tweede experiment met dezelfde methode uitgevoerd, nu met muziek van Mozart, Johann Strauss jr. en ABBA. Uit de samenvatting:
In own studies we could demonstrate that classical music, heavy metal music and relaxation led to decreased HR, systolic and diastolic pressures in comparison to pop music of the Swedish group ABBA. Music is important and music therapy will increase and will help in many diseases.
Wat deed Trappe? Hij onderzocht wat de bloeddruk en hartslag voor, tijdens en na blootstelling aan de muzieksoorten waren. Daar komen dan dit soort grafieken uit:
Trappe schrijft over deze resultaten dat de bloeddruk bij het luisteren van Bach daalde van 128,3 mmHg vooraf, naar 120,8 mmHg tijdens het luisteren, heel significant met indrukwekkende p-waarden. Bij heavy metal is het 123,5 mmHg vooraf en 119,9 mmHg tijdens. Ook een significante daling, maar minder sterk dan bij Bach, aldus Trappe. En bij ABBA is er ‘vreemd genoeg’ geen significante daling te zien (van 123,6 mmHg naar 121,9 mmHg).
Wie echter gewoon naar de grafiekjes kijkt, zal zo zien dat alle waarden – voor tijdens en na – niet wezenlijk van elkaar verschillen. Dat er bij Bach gemiddeld een grotere daling te zien is, kan ook verklaard worden door de iets hogere beginwaarden. Uiteindelijk is ABBA de dupe van het statistische prutswerk van Trappe. In het artikel schrijft hij nog een hele paragraaf onder de subtitel ‘Was ist bei ABBA anders? Warum „wirkt“ ABBA nicht wie Bach oder Mozart?’ …
Voor de liefhebbers: de heavy metal gebruikt in dit onderzoek gaat om vijf nummers van de CD Indestructible van de band Disturbed die in 2008 uitkwam.
Het onderzoek van Trappe staat nog wel heel ver af van het meten van effecten op pijnstilling, maar laat zeker niet zien dat ‘het bij heavy metal niet werkt’. Ik vroeg hem per mail of hij op grond van dit eigen onderzoek zijn uitspraak uit 2010 had herzien, maar daar kreeg ik nog geen antwoord op.
Jeekel legt uit
Jeekel had inmiddels (gisteravond) tijd gevonden om een aardig uitgebreid antwoord op mijn mail te sturen. Hij had inderdaad geen ‘level-1 bewijs’ dat heavy metal minder effect heeft of helemaal niets doet in vergelijking met andere muzieksoorten. Dat het in het stukje van Erasmus MC zo terecht is gekomen, komt omdat hij verteld had dat in een aantal studies geen effect van heavy metal was gevonden. Maar dat waren te weinig onderzoeken om harde uitspraken over te doen, volgens Jeekel. De uitspraak over heavy metal had een te pregnante plaats gekregen in het stuk.
Ik bedacht me dat er misschien een probeem schuilt in de onduidelijke status van die ‘amazingerasmusmc’-website. De berichten zijn duidelijk geen persberichten, maar in dit geval lijkt het bericht min of meer wel zo opgevat te zijn door andere media. Aan de andere kant is er ook geen duidelijke redactie: er wordt wel gerept van ‘redactie contacten’, maar niet van een hoofdredacteur en/of redactiestatuut. Van de disclaimer wordt ook je ook niet veel wijzer. Wie kun je eigenlijk aanspreken op fouten op die site? Het lijkt mij dat dat toch gewoon de afdeling communicatie is.
Maar in zijn mail vertelde Jeekel ook dat ze bij een systematische review van dierproeven wel duidelijk bewijs hadden gevonden. Harde wetenschappelijke studies, die echter niet in een interview te vertellen zouden zijn. Ik neem aan dat Jeekel doelt op deze recente, mede door hem geschreven, overzichtsstudie: Music Affects Rodents: A Systematic Review of Experimental Research‘.
Een van de aandachtspunten daarin is inderdaad een vergelijking van de effecten van verschillende soorten muziek op ratten en muizen. Die vergelijking werd gedaan in zeven studies (van de in totaal 42 in de review opgenomen artikelen), waarvan er eentje (Erken, 2008) naast Mozart, herrie en stilte ook rockmuziek gebruikte. Geen heavy metal, geen hardrock. En op de keper beschouwd, kwam er niets relevants uit. Was ook niet te verwachten met de gekozen uitkomstmaten (iets met veranderingen in rode bloedcellen) en maar zeven ratten per groep.
Eigenlijk vind ik het nogal verbazingwekkend dat er ethische commissies zijn die goedkeuring gaven aan het opofferen van proefdieren voor het onderzoeken of het wat uitmaakt of je ratten twee weken lang een uur per dag naar Mozart of slappe rockmuziek laat luisteren. Zeker als de onderzoekers er geen blijk van geven eenvoudige statistische analyses netjes te kunnen uitvoeren…
Er was nog een andere studie (McCarthy, 1992) waar iets van rock gebruikt was, maar daar gaat het weer op zo’n fors volume (80 dB) dat schadelijke effecten eerder daar aan geweten kunnen worden dan aan de muzieksoort; hier was ook geen sprake van een controlegroep met andere muziek.
Het idee dat heavy metal niets zou doen, of zelfs negatieve effecten heeft, kunnen we volgens mij wel toeschrijven aan onderzoekers met een stevige bias tegen die muzieksoort. En helaas worden hun ongegronde oordelen blijkbaar makkelijk overgenomen door andere onderzoekers die er niet kritisch naar hebben gekeken.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Ik zie net dat Jeekel in 2017 tegenover de Volkskrant zich ook al terloops liet ontvallen dat heavy metal niet werkt: https://www.volkskrant.nl/wetenschap/muziek-tijdens-operatie-leidt-tot-minder-angst-en-pijn~bc32e03cf/
Of heavy metal nu wel of niet werkzaam is in bovengenoemd verband, ik wil hoe dan ook absoluut niet aan dat soort afschuwelijke lawaaibagger worden blootgesteld, noch tijdens een operatie, noch onder andere omstandigheden.
Smaken verschillen. Maar stel me alstublieft niet bloot aan Jan Smit, Frans Bauer en consorten.
https://www.youtube.com/watch?v=iyWgJgS8AyM
Dat is andersoortige bagger, Renate
En André Rieu kan misschien ook nog eens in medische zin worden gebruikt, nl. als kotsmiddel.
Ik deel je smaak, Hans. Maar me dunkt dat we anderen ook hun smaak/wansmaak moeten gunnen, als ze ons er maar niet mee lastig vallen. Maar helaas, we worden er soms wel mee lastig gevallen. Alsof men ons onze smaak niet gunt. Blijf uit elkaars oren.
Dat is juist, RV. Iedereen zijn smaak. Het is echter lastiger de heavy metals, Rieus en Bauers en nog vele anderen te ontlopen dan de muziek die ik prefereer. Gelukkig is er een volumeknop om de bagger te elimineren totdat er nieuws komt. Na het nieuws ga ik gauw naar een zender met “mijn” muziek, liefst zonder geklets tussendoor door een kakelaarster die er gezien de uitspraak van namen vaak de ballen verstand van heeft en dus zwaar door de mand valt. Als het geklets te erg wordt, heb ik gelukkig nog een hele wand CD’s. Erg ouderwets, ik weet het.
Ach ik heb ook nog een hele verzameling CD’s. Geen André Miauw, Frans Trauer en consorten, maar verder van alles van heavy metal tot klassiek.
Nu we het dan toch over Heavy Metal hebben. Iemand heeft onderzocht wat er van overblijft als het distortion-effect van de elektrische gitaar wordt uitgeschakeld. Eigenlijk vind ik dat véél interessanter om te weten 😉
Ik heb ook heavy metal met doedelzakken en schalmeien.
“Ik bedacht me dat er misschien een probeem schuilt in de onduidelijke status van die ‘amazingerasmusmc’-website.”
Deze website is volgens mij gewoon een onderdeel van (de afdeling Communicatie van) het Erasmus MC. Dat valt volgens mij af te lezen uit:
(a) het officiële logo van het Erasmus MC linksboven op https://amazingerasmusmc.nl/ ;
(b) de contactadressen op https://amazingerasmusmc.nl/redactie/ (“Erasmus MC, Dr. Molewaterplein 40, 3015 GD Rotterdam, Tel: 010 704 0 704, nieuws@erasmusmc.nl “);
(c) de directe verwijzing ernaar via het tabblad ‘Andere sites’ (helemaal bovenaan) op https://www.erasmusmc.nl/
Het is dus volgens mij gewoon een onderdeel van het Erasmus MC met daarop uitgebreidere verhalen dan die vaak in een persbericht staan. Maar goed, een ‘persbericht’ is feitelijk ook niets meer en niets minder dan een stuk informatie die een organisatie naar buiten brengt en waar ‘persbericht’ boven staat.
Het aparte is dat er op de gewone website van Erasnus MC 2 dagen later een bericht is geplaatst dat veel meer het karakter heeft van een persbericht, en daarin staat die uitspraak over heavy metal niet: https://www.erasmusmc.nl/nl-nl/patientenzorg/artikelen/operatie-in-muziek-aan En alleen het aangeklede bericht is door Erasmus bv op Twitter gedeeld.
Werd net door prof Henkjan Honing gewezen op een blog dat hij eerder dit jaar schreef nav dit soort meta-analyses. Ik kan me goed vonden in zijn kritiek: http://musiccognition.blogspot.com/2019/01/muziek-is-helaas-geen-wondermiddel.html
Waarmee is dat water dan verdund?
Zou toediening van een paar druppeltjes Muziek D30 pre-operatief niet een fantástisch idee zijn? Natuurlijk niet bereid van Heavy Metal, want ik vraag me af of zware metalen wel in voldoende mate oplossen.
Een uitvoerig vervolgonderzoek waard! 🙂
“The perception, if not the enjoyment, of musical cadences and of rhythm,” wrote Darwin in his 1871 book The Descent of Man, “is probably common to all animals.” The latter is the motto of Henkjan Honing new book, translated in English as The Evolving Animal Orchestra (MIT Press).”
“Henkjan Honing has tested this eminently reasonable idea, and in his book he reports back. He details his disappointment, frustration and downright failure with such wit, humility and a love of the chase that any young person reading it will surely want to run away to become a cognitive scientist.” (Simon Ings in NewScientist).
“Honing’s new book provides a succinct, informal though rigorous overview of what we know of cross-species musicality. [..] Most science happens as a tiresome journey, and what the public sees is only the splendidness of arrival – that’s not the case of this book. This is a popular science book, intriguing and entertaining.” (Andrea Ravignani in Current Biology).
http://musiccognition.blogspot.com
Misschien een aardig boek voor onze muziekliefhebbers alhier. Muziek is mooi, althans zij kan aangenaam zijn, maar zij is geen magie. In elk geval weet Honing echt iets van zijn onderwerp.
Ik heb een boek van Henkjan Honing in m’n kast staan, omdat ik er ooit een bespreking van heb geschreven.
En was je bespreking gunstig? 🙂
Ik was niet onverdeeld enthousiast.
http://leestafel.info/henkjan-honing
NRC heeft het bericht over deze studie inmiddels aangepast na mijn opmerkingen.
Zie ook : https://www.trouw.nl/opinie/muziek-is-echt-geen-wondermiddel~bb6b57a3/
Bedankt.
En De Volkskrant heeft er ook een kritisch stukje over.
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/muziek-tijdens-operatie-verkleint-verslavende-pijnstillerbehoefte-bij-patienten-klopt-dit-wel~b27c749d/
Zie updates op https://musiccognition.blogspot.com/2019/01/muziek-is-helaas-geen-wondermiddel.html
T.a.v. homeopathie: “uitvoerig geschud water kan geen kwaad.”
Zo ken ik veel meer zaken die “geen kwaad kunnen”, maar om daar nu een nutteloze homeopathische industrie, op basis van een allang achterhaalde foute theorie voor in leven te houden?
Maar misschien is het goed voor de economie? Het zou zo maar kunnen dat onzin een bijdrage levert aan een bloeiende economie. Rijke ouderen die hun geld spenderen aan onzinnige yogacursusjes zodat new age tante X een eigen inkomen krijgt, niet meer afhankelijk is van de staatsruif en haar centjes op de markt kan uitgeven? Maar onzin blijft wel onzin, ook al is het in economisch opzicht een in zekere zin zinnig gebeuren.
Tja, helaas zijn het niet alleen rijke ouderen, die hun geld aan onzin spenderen, maar ook genoeg mensen die het minder getroffen hebben in het leven.
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/duur-superwatertje-stuwt-zorgkosten-op~bd4aa116/
Zo slikt de buurvrouw van m’n vader orthomoleculaire onzin. Ook deze dame heeft het niet echt breed en heeft een behoorlijke hoeveelheid mensen van thuiszorg over de vloer.
En ik weet ook niet of al die onzinnige vitamineproducten, waar je reclame voor ziet op TV, of hoort op de radio alleen door rijke mensen gekocht worden. U kent het misschien wel, spul dat aan de man wordt gebracht door de een of andere Scandinavische boer (althans een acteur die doet of hij dit is), de eerste 2 maanden voor maar € 9,95 per maand. Daarna zal de prijs wel een stuk hoger liggen.
En op de radio hoor ik tegenwoordig nog wel eens reclame voor een vitamine B12 in de vorm van een neusspray, omdat dit beter zou zijn. En wie kan de zin en onzin die verteld wordt nog uit elkaar houden?
Het klinkklare bedrog dat homeopathie is, zou goed zijn voor de economie, RV?
In die zin zijn er wel meer voorbeelden te bedenken, waar justitie gelukkig toch heel anders mee omgaat.
Je kunt ook zeggen dat de makers van vervalste schilderijen niemand kwaad doen. De koper heeft een schilderij dat hij mooi vindt, dus wat maakt het uit dat het niet door een bekende schilder is gemaakt, maar door de een of andere vervalser, die er gewoon even de handtekening van een beroemde schilder op heeft gezet. Toch zal deze vervalser vervolgd worden door justitie.
Dat zelfde geldt natuurlijk voor de makers van vervalste merkproducten, waarbij je hooguit vraagtekens kunt zetten bij de kwaliteit van het vervalste product.
Als ik buisjes met suikerkorreltjes verkoop in een doosje met de naam Ossillocokkinum, dan zal de firma Boiron me gegarandeerd een proces aandoen en dat vermoedelijk nog winnen ook, ondanks het feit dat mijn product net zo werkzaam zijn tegen griep als het bekende product van Boiron.
Ik zeg niet dat onzin geen kwaad doet. Ik zei alleen dat onzin een bijdrage kan leveren aan een bloeiende economie en aan de werkgelegenheid. Maar ik vind wel degelijk dat men de voorkeur moet geven aan bestrijding van gevaarlijke onzin in plaats van aan het ongebreideld stimuleren van de economie. Kortom, economie is ook niet alles. En niet alles hoeft geprivatiseerd en vercommercialiseerd te worden. Er zijn meer waarden dan alleen maar economische waarden. Althans, dat vind ik. Anderen kunnen er anders over denken en sommigen denken er anders over. En om bij de actualiteit aan te knopen, ook ik vind dat universitair onderwijs beter kan en moet en niet ten gunste van de economie afgeknepen mag worden.
https://mainzerbeobachter.com/2019/09/03/ware-opening/
https://mainzerbeobachter.com/2019/09/03/pretstudies/
Alfastudies zijn echte wetenschappelijke studies. Ook de historische wetenschappen zijn echte wetenschappen en dienen aldus als echte wetenschappen behandeld te worden. Neem bijvoorbeeld het wetenschappelijk scepticisme.
De maker van vervalste kunst zorgt ervoor dat de waarde van de echte kunst van een kunstenaar devalueert. Ten eerste is er meer op de markt, en dus wordt de waarde al dan niet homeopathisch verdund. Ten tweede worden kopers na ontdekking van het bedrog huiverig om nog iets te kopen.
Ik denk dat je best straffeloos een nepproduct als Oscillococcinum op de markt kunt brengen als de verpakking en toedieningsvorm er anders uitziet, als er niet verdunde verrotte eendenlever in zit maar ganzennier, en de zogenaamde werkzaamheid iets anders wordt omschreven, bijvoorbeeld “tegen winterse ongemakken”.
Bedrog is en blijft het, ook als het een flinke bijdrage levert aan de economie.
Vergelijk het eens met de sjoemelsigaretten (met gaatjes in het filter). Waar blijft de overheid? Die strijkt liever lekker accijns op zonder zich te bekommeren om de gigantische schade.
Maar daar gaat het natuurlijk om, je geeft het product een naam die lijkt op het originele product en laat de verpakking er verder ook zo veel mogelijk op het originele product lijken. Ik denk dat Boiron dan echt wel gaat procederen, ook als je schrijft dat het tegen winterse ongemakken helpt.
De maker van de vervalste kunst mag de waarde van de originele kunst devalueren, maar als de originele kunstenaar al lang en breed onder de groene zoden ligt, zou je kunnen stellen dat er weinig schade is. Bij een origineel kunstwerk zal vermoedelijk om een certificaat van echtheid gevraagd worden en tenzij er een ‘nieuw’, nog niet eerder ontdekt kunstwerk opduikt, zal het nagaan van de herkomst van een te verkopen kunstwerk weinig problemen opleveren en zal de waarde van het kunstwerk ook niet dalen.
Aan Renate
Toch word ik liever niet bedonderd. Niet door verrotte-eendhandelaren, niet door wondergelovigen, niet door “ufowaarnemers”, niet door kunstvervalsers en zo voort. Maar nogmaals, het verkopen van knollen voor citroenen kan best in economisch opzicht iets goeds zijn maar nogmaals, er zijn volgens mij meer waarden dan alleen die van de economie. Overigens is het ook gunstig voor de economie om alle oudjes te elimineren. Maar wat mij betreft doen we dat niet en moeten we dat nooit, nooit, nooit doen. En daarom moeten we niet te snel zijn met euthanasie. D’66 is mijns inziens te simplistisch. Maar uiteraard sta ik open voor een weerwoord.
We dwalen wat af, maar ik wil hier wel graag kwijt dat ik de christelijke moraal ten diepste veracht die nieuwe wettelijke regels omtrent euthanasie hardnekkig dwarsboomt. Een minderheidsgroepje!
Ik zou dan wel eens voorbeelden willen zien van gevallen waarin men te snel overgaat tot euthanasie.
Is eenzaamheid wel op te lossen met zo nu en dan een bezoekje van een vrijwilliger?
Als vrienden en familie wegvallen, of uit beeld verdwijnen, omdat een bezoek er door verminderde mobiliteit niet meer in zit en er geen mensen meer zijn waarmee je kunt praten over dingen die je bezighouden, hobby’s, muziek waar je van houdt, dan kun je vereenzamen en daar doet een vrijwilliger ook weinig aan.
Bepaalde dingen zie ik ook bij m’n vader, die nog lang niet dood wil. De familie die hij heeft, woont veelal relatief ver weg en het oudste deel voelt er weinig voor om nog lange treinreizen te ondernemen.
Ik weet uit ervaring dat artsen echt niet lichtzinnig omgaan met euthanasie. Ook voor artsen is zo’n proces zeer belastend.
Maar al zóu iemand misschien een beetje geholpen kunnen worden met wat meer bezoek etc., dan nóg kan er een doodswens bestaan omdat men z’n leven wel voltooid vindt. Dat moet worden gerespecteerd. Dat hoort dan een zaak te zijn tussen de patiënt en zijn arts, zonder een opgestoken christelijk vingertje. Als christenen vinden dat zij tot het bittere eind moeten creperen, dan mag dat ook. Maar laten zij anderen niet voorschrijven dat die dat ook zouden moeten doen.
@ Hans,
Ik heb ook bepaald niet de indruk dat artsen bij euthanasie over een nacht ijs gaan. Zie het geval dat onlangs in het nieuws was. Een vrouw, die eigenlijk nooit in een tehuis terecht had willen komen, die inmiddels haar eigen spiegelbeeld niet meer herkende, 20 keer per dag riep dat ze dood wilde, zo nu en dan aangevuld met ‘maar nu nog niet’ en als er dan eindelijk na overleg met diverse artsen, andere deskundigen en de kinderen, een eind aan het leven gemaakt wordt, wordt de arts wegens moord vervolgd. Een ingezonden-stukken-schrijver in De Volkskrant haalde het dan nog in z’n hoofd om te beweren dat mevrouw nog zo graag met haar kinderen had willen eten.
Onlangs is de vrouw van een neef van m’n vader overleden (voor zo ver ik weet zonder euthanasie). Ze was zwaar dement, kreeg sondevoeding, die rechtstreeks naar haar maag ging, omdat het via haar neus te belastend was. Is de dood in zo’n geval geen verlossing?
Ik ben het volkomen met u eens dat mensen het leven als voltooid kunnen beschouwen, ook als ze bezoek ontvangen, al zullen er altijd mensen zijn die beweren dat dit alleen maar komt doordat ze te horen krijgen dat ze nutteloos zijn, of op een andere manier het gevoel krijgen dat ze er beter niet meer kunnen zijn. Het kan best zijn dat er mensen zijn die iemand dit gevoel kunnen geven, maar ik vertrouw er ook op dat een deskundige arts hier doorheen weet te prikken en niet over een nacht ijs gaat.
@Renate
Het laaiende schandaal, (in het geval dat u noemt) de verpleeghuisarts aan te durven klagen voor NB moord! Juristen die geen idéé hebben voor welke problemen een arts wordt geplaatst en welke morele druk die veroorzaken.
Ik ben erg benieuwd naar het vonnis volgende week. Als zij schuldig wordt bevonden zonder strafoplegging, hoop ik dat zij in hoger beroep gaat, al is ze reeds gepensioneerd en heeft ze er in haar carrière geen last meer van. Privé wel natuurlijk.
Natuurlijk gaat een arts niet over 1 nacht ijs, en bovendien moet een arts er ook nog collega’s bijhalen. Over die laatsten hoor ik niets. Zijn zij medeplichtig aan moord?
Inderdaad, ik vind het ook bizar. Er kan dan wel gezegd worden dat er geen straf is opgelegd, maar dat neemt de beschuldiging niet weg en dat blijft toch aan iemand kleven.
Toen ik het artikeltje nog eens las, vroeg ik me af wat nu eigenlijk het verschil is tussen “gewoon lawaai” en “heavy metal”.
Gister avond “dokters van morgen” op TV. Thema: Muziek als medicijn.
In mijn programmablad aangekondigd met o.a.: “Heavy metal heeft juist een tegenovergesteld effect”. Ook Jeekel komt aan het woord. Mogelijk heb ik iets gemist, maar de term “heavy metal” kan ik in de uitzending niet terugvinden, ook niet na nog een keer terugkijken.
Het lijkt er dus op dat er nog op het laatste moment in de uitzending geknipt is.
Dat stond ook in de online programmagids van Ziggo:
“… We zien premature baby’s die door het horen van muziek zich veel beter ontwikkelen en patiënten op de OK herstellen beter als er klassieke muziek gedraaid wordt. Heavy metal heeft juist een tegenovergesteld effect. Hoe kan dit? | Kijkwijzer: Alle leeftijden. “