Harrie Kiekebosch schreef een recensie over mijn boek Bye Bye Bullshit op de website hierinsalland.nl. Volgens Harrie ben ik in mijn boek ‘ook niet vrij van bullshit’. Wie zoiets schrijft, heeft natuurlijk mijn aandacht. En aangezien ik het heerlijk vind om bullshit te busten, leg ik de beweringen van Harrie graag op de bullshit-barbecue. Grillt u gezellig met me mee?
Ik benadruk het vooraf maar even: ik kende Harrie of de website hierinsalland.nl niet. Harrie zal ongetwijfeld een leuke vent zijn, en ik denk dat hij zijn werk als communicatiespecialist bij Harrie Kiekebosch Communicatie fantastisch doet. Het gaat mij enkel en alleen om de uitspraken die hij doet in zijn recensie. Ik begin maar gelijk met de eerste:
‘Hij laat de indruk achter een appeltje te willen schillen met woke Nederland’
Ik had een hoop reacties verwacht, maar dat ik een appeltje zou willen schillen met woke Nederland is nieuw voor me. Sterker nog, het woord woke komt in mijn hele boek niet voor. Ik schrijf over neoliberalisme, over ego overstijgende transcendentie en over parenclubs, maar niet over woke.
Ik ben overigens zeer benieuwd hoe dat in zijn werk gaat, appeltjes schillen met woke Nederland. Harrie mag me gerust een keer met ze in contact brengen, zorg ik voor de appels en schilmesjes. Maar om Harrie gerust te stellen: volgens Wikipedia betekent woke dat je je bewust bent van racismeproblematiek en sociaal onrecht jegens minderheden in de samenleving. In dat geval ben ik helemaal woke en hoef ik geen appeltjes te schillen met woke Nederland. Hooguit appels met ze te eten.
Maar u weet: ik ben de beroerdste niet. Ik vermoed dat Harrie doelt op de hoofdstukken in mijn boek waar ik beweer dat een aantal concrete uitspraken van onder meer Jan Rotmans, Eva Rovers en Rutger Bregman bullshit zijn. En Harrie is het daar kennelijk niet mee eens, getuige dit citaat uit zijn recensie:
‘Zo maakt hij een bullshit-redenering in zijn aanval op Eva Rovers die voor burgerberaden is. Hij serveert haar af met een paar slappe hap-voorbeelden. Zou Engelfriet haar boeken niet gelezen hebben? Daar staan tal van voorbeelden in van burgerberaden die prachtig werkten. Daardoor zijn homohuwelijk en abortus in Ierland gelegaliseerd’.
Allereerst een geruststelling: ik heb het boek ‘Nu is het aan ons’ van Eva Rovers gelezen. En daar vond ik geen overtuigend bewijs dat een democratie beter af is met burgerberaden dan zonder. Ik vond enkel een paar slappe hap-voorbeelden, waaronder dat homohuwelijk en abortus in Ierland 😉
Want laten we eens kijken naar het homohuwelijk in Ierland. Dat is helemaal niet gelegaliseerd door een burgerberaad, maar dankzij een moedig lesbisch koppel dat een rechtszaak heeft aangespannen tegen de Ierse staat. Via een referendum volgde de legalisering in 2015, als één van de laatste landen in Europa.
Ter vergelijking: in Nederland was het homohuwelijk al 14 jaar eerder legaal, zonder dat daar een burgerberaad of referendum aan te pas kwam. 1-0 dus voor de traditionele democratie versus de burgerberaden!
Dan abortus in Ierland. Dat is inderdaad met een burgerberaad gelegaliseerd. Maar weet Harrie dat die legalisering in Ierland enkel geldt voor de eerste 12 weken na de conceptie? In Nederland, waar abortus al veel langer legaal is, is dat 24 weken. De Nederlandse abortuswetgeving is er dus zonder burgerberaad eerder gekomen en is ruimhartiger dan Ierland. Ik zeg 2-0 voor de traditionele democratie in Nederland.
Tot slot mag Harrie nog uitleggen waarom Ierland, met al die geweldige burgerberaden, al jaren lang ver onderaan alle lijstjes bungelt van politiek vertrouwen? De laatste cijfers die ik bij het European Social Survey (ESS, een keurig wetenschappelijk instituut dat meningen van mensen peilt) heb kunnen vinden, laten zien dat het vertrouwen in politici in Ierland slechts 24 procent is, en het vertrouwen in het parlement 34 procent. In Nederland is dat het dubbele. Daarmee scoort de traditionele Nederlandse democratie zonder burgerberaden dus een hattrick!
Ik benadruk – net als in mijn boek – voor de volledigheid nog maar eens dat ik verder niets heb tegen Eva Rovers, noch tegen Harrie Kiekebosch. Ik vind alleen dat er wel wat valt af te dingen op de stelling dat onze democratie gebaat zou zijn bij burgerberaden. En eenzelfde soort redenering volg ik in de hoofdstukken over Rutger Bregman en Jan Rotmans. Ik vind dat beide heren een aantal bullshit uitspraken doen en leg uit waarom. Toch overtuigt dat Harrie niet, hij zegt er in zijn recensie dit over:
‘En is het niet een beetje flauw Rutger Bregman af te vallen op zijn boek ‘de meeste mensen deugen’ waarin hij eigenlijk aantoont dat ‘de mens’ niet zo slecht is als vaak gezegd wordt? Of Jan Rotmans aan de schandpaal nagelen vanwege zijn opmerking dat we niet in een tijdperk van veranderingen leven maar in een veranderd tijdperk? Hij gebruikt die slogan om ons anders naar de stand van zaken te laten kijken!’
Ik vind het niet flauw om Bregman af te vallen. Ik vind het juist heel belangrijk dat we kritisch blijven naar welk standpunt dan ook. Bregman toont inderdaad aan dat ‘de mens’ niet zo slecht is als vaak gezegd wordt: dat standpunt bestrijd ik dan ook helemaal niet in dat hoofdstuk. Waar mijn kritiek over gaat, is dat Bregman beweert dat de meeste mensen deugen zonder aan te geven wat deugen precies betekent. Wie bepaalt of pak ‘m beet Geert Wilders, Willem Holleeder of Inez Weski deugen?
Daarnaast hanteert Bregman in zijn boek een tamelijk negatief mensbeeld: in zijn boek lees ik dat de westerse cultuur doordrongen zou zijn van de ‘vernistheorie’, die stelt dat de morele beschaafdheid van mensen slechts bestaat uit een dun laagje vernis. Ik leg in mijn boek uit waarom er geen bewijs is voor die stelling en dat die stelling ook nog eens op gespannen voet staat met de stelling dat de meeste mensen zouden deugen. Hoe kunnen de meeste mensen deugen als ze tegelijk een negatief mensbeeld hebben?
En dan Jan Rotmans. Ik geloof direct dat Rotmans ons anders naar de stand van zaken wil laten kijken. Maar dat wil Willem Engel ook met zijn haat jegens vaccinaties. Betekent dat dan dat ik niet kritisch mag zijn op de uitspraken van Rotmans of Engel?
Afijn.
En dan komen we bij het hoofdstuk uit mijn boek waarin ik uitleg waarom de uitspraak dat er in Nederland een overvloed zou zijn aan overbodige en tegenstrijdige regels, bullshit is. Harrie verdraait dat hele hoofdstuk echter tot iets anders:
‘Engelfriet heeft voor een zaal met ondernemers nog nooit één wet of regel gehoord die afgeschaft kon worden. Als dat je onderzoek is om te constateren dat er geen wetten en regels zijn die afgeschaft kunnen worden…wat dacht je van de verplichting een rooster in de meterkastdeur te hebben om gaslucht snel te ontdekken, in een huis waar geen gasaansluiting is?’
Harrie beweert dus iets anders: dat ik geen wetten of regels ken die afgeschaft kunnen worden. Dat is echter niet wat ik schrijf. Ik citeer voor alle duidelijkheid even uit mijn eigen boek: ‘Het is alleen de vraag of al die regels elkaar tegenspreken en of er veel overbodige regels zijn’. Ik bestrijd dus dat Nederland barst van de tegenstrijdige en overbodige regels, maar zeg nergens dat er geen regels zijn die we zouden kunnen afschaffen. Dat zijn twee verschillende zaken.
Dat er geen bewijs is voor al die overbodige en tegenstrijdige regels, baseer ik overigens niet alleen op mijn eigen ervaring, zoals Harrie suggereert. Ik baseer mij (zie pagina 108) op alle onderzoeken die zijn uitgevoerd door Nederlandse gemeentes, het Ministerie van Economische Zaken en branche-organisaties als VNO-NCW. Geen van die onderzoeken toont aan dat Nederland barst van de overbodige of tegenstrijdige regels.
En ook de vijf voorbeelden die Harrie aanhaalt in zijn recensie, onderstrepen alleen maar mijn punt: zijn vijf voorbeelden een bewijs dat het in Nederland barst van de overbodige en tegenstrijdige regels? Vijf voorbeelden op duizenden regels klinkt mij niet als een groot probleem in de oren.
Daarnaast heb ik die vijf voorbeelden van Harrie allemaal maar eens nageplozen. Ik kon bij geen enkel voorbeeld van hem vinden waar die betreffende regel dan staat. In welke wet staat dat je geen regenton in je voortuin mag plaatsen? Ik heb zelfs gebeld met mijn eigen gemeente Tilburg: een regenton in de voortuin is gewoon toegestaan. Ik kon zelfs subsidie krijgen! Ook in Deventer, de mooie gemeente in Salland waar ik dit artikel schreef, is er geen enkel bezwaar tegen regentonnen in voortuinen.
En zo kan ik wel door blijven gaan. Over welke verplichting van witte stenen heeft Harrie het? Waar staat dat? Idem dito voor dat rooster in de meterkastdeur: er is geen specifieke wet die dat letterlijk bepaalt. Kortom: over welke wetten heeft hij Harrie het nu eigenlijk? Artikel hoeveel van welk wetboek?
Maakt u zich overigens geen zorgen over mijn welzijn. Dit soort dingen uitzoeken is namelijk precies wat ik leuk vind: kijken of een bewering klopt. En dat is ook de reden dat ik zo’n fan (en lid) ben van de Stichting Skepsis. Een club die net als ik minder bullshit wil. Stichting Skepsis heeft ook een Comité van Aanbeveling. En één van de leden van dat comité heb ik vorig jaar mogen interviewen voor de Skepsis Podcast: Ionica Smeets. En het toeval wil dat Harrie precies die Ionica Smeets aanhaalt om kritiek te geven op het hoofdstuk over transcedentie:
‘Engelfriet haalt een onderzoek onderuit van Barry Kaufman over egotranscendentie, whatever that may be. Zijn probleem is dat er zo weinig mensen aan dat onderzoek meegedaan hebben, dat je er geen conclusie uit mag trekken. Maar zo kun je dat wetenschappelijk helemaal niet stellen. Ionica Smeets schreef daar 4 april een mooi stuk over in de Volkskrant’.
Ook hier had Harrie toch echt wat nauwkeuriger moeten lezen. Ik stel namelijk nergens dat het probleem is dat er zo weinig mensen aan dat onderzoek van Kaufman meedoen. Ik stel dat de vragenlijst die de mensen in dat onderzoek moeten beantwoorden erg subjectief is en dat de onderzoekspopulatie niet representatief is. Nergens geef ik aan dat het een probleem is dat er zo weinig mensen aan dat onderzoek hebben meegedaan.
Ik durf daarom de weddenschap wel aan dat Ionica geen enkel probleem heeft met de conclusies die ik trek over het onderzoek van Kaufman. Sterker nog, ik denk dat ze er als skepticus net zo hard om moet lachen als ik en het roerend met me eens is. Maar Harrie mag dat uiteraard gerust aan Ionica vragen – breng haar in dat geval mijn hartelijke groeten over!
‘Bullshit is voor wie geen tijd heeft voor de waarheid’
Dit is geen citaat van Harrie, maar het motto van mijn boek. Harrie kan het terugvinden op de derde pagina. Bullshit bestrijden kost tijd. Het vraagt erom dat je precies definieert waar je het over hebt. Welke stelling bestrijd je nu eigenlijk? En volgens welke definitie? Kloppen je feiten?
Zomaar even roepen dat mijn boek ‘niet vrij’ zou zijn van bullshit, vraagt dus ook om een gedegen onderbouwing. Waar doe ik dat dan precies? Hier in Salland (ik schrijf deze column op bezoek bij mijn beste vriend, die in Salland woont) heb ik het in elk geval niet gevonden 😉
Dit artikel is overgenomen van de site van Richard. Zijn boek Bye Bye Bullshit kunt op zijn site bestellen.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Tja, bij de uitspraak van de heer Bregman dat de meeste mensen deugen, wil ik daar graag de woorden ‘in hun eigen ogen’ aan toevoegen.