Kloptdatwel?

De linke weekendbijlage (43-2020) – James Randi

by 64 Comments

Embed from Getty Images

Woensdag bracht zijn goede vriend en collega Penn Jillette op Twitter het droevige nieuws naar buiten dat James Randi is overleden:

Veel media besteedden aandacht aan zijn dood, hieronder een selectie:

Tips voor de weekendbijlage zijn altijd welkom! Mail gerust de redactie.

Internationaal manifest tegen pseudotherapieën

by 1 Comment

Internationaal manifest tegen pseudotherapieën 12.750 wetenschappers en gezondheidswerkers uit 44 landen hebben het eerste internationale manifest tegen pseudowetenschappen in de gezondheidszorg getekend. Het manifest is een initiatief van de Spaanse skeptische organsiatie APETP (Asociación para Proteger al Enfermo de Terapias Pseudocientíficas). Doel van deze actie is in eerste instantie om de Europese richtlijnen te veranderen en bedrog in de gezondheidszorg te voorkomen. Dit is hard nodig. Bijna tweehonderd miljoen patiënten in Europa zouden vorig jaar gebruik hebben gemaakt van pseudotherapieën zoals homeopathie en bioresonantie.

Hieronder de Engelse tekst waarmee het manifest onder de aandacht wordt gebracht. Het volledige manifest is te downloaden via deze link en bevat ook een Nederlandse versie, die heb ik voor het gemak ook onderaan dit bericht geplaatst.

The manifesto has been organized by 11 associations in an international collaboration, and is written in 11 languages. Some of the signers of the manifesto have extensive scientific or medical careers, such as the Northamerican Professor of the Department of Public Health at California State University, William M. London; the Canadian science communicator, Olivier Bernard; the Russian Physicist and member from the Russian Academy of Sciences, Evgeny Alexandrov or the Indian activist and international refugee for his defense of critical thinking, Sanal Edamaruku.

The experts in this manifesto warn that pseudo-therapies kill. Something even more evident in pandemia times, where the substitution of sanitary measures and the proliferation of false treatments due to pseudoscientific practices, has cost many lives and has produced poisonings around the world.

Despite the fact that the signatories focus on the European directive 2001/83/CE, the manifesto also has an international vocation. As the organizers warn, the pseudo-therapies created and legitimized in Europe cause deaths in the rest of the countries of the world, and in the same way other pseudo-therapies created outside Europe produce deaths in Europe. As the experts in the manifesto warn, pseudo-therapies are a global and dangerous phenomenon that affects all citizens of the world.

Nederlandse vertaling van het manifest

Pseudowetenschappen zijn dodelijk, laat daar geen misverstand over bestaan. En ze worden volkomen straffeloos toegepast, dankzij beschermende wetten.

Ze doden duizenden mensen die met naam en toenaam bekend zijn. Mensen zoals Bonifaz, een jongetje van zeven. De dokter schreef homeopathie voor, in plaats van antibiotica. Hij stierf in Italië. [1] Mensen als Mario Rodríguez, 21 jaar oud. Hem werd gezegd vitamines te gebruiken om zijn kanker te genezen. Hij stierf in Spanje. [2] Mensen als Jacqueline Alderslade. Zij was 55 en haar homeopaat zei haar dat ze haar medicijn tegen astma niet meer moest gebruiken. Ze stierf in Ierland. [3] Mensen als baby Cameron Ayres (zes maanden). Zijn ouders wilden hun kind geen ‘wetenschappelijke geneesmiddelen’ geven. Hij stierf in Engeland. [4]. Mensen als Victoria Waymouth (57). Ze kreeg homeopathische medicatie voorgeschreven voor haar hartkwaal. Ze stierf in Frankrijk. [5] Mensen als Sofia Balyaykina (25). Ze had een vorm van kanker die goed met chemotherapie behandeld kan worden. Ze kreeg een ‘alternatieve behandeling; bestaande uit muggenbeten. Ze stierf in Rusland. [6] Mensen als Erling Møllehave, een man van 71, wiens acupuncturist in zijn longen prikte. Hij stierf in Denemarken. [7] Mensen als Michaela Jakubczyk-Eckert, een vrouw van 40. Haar therapeut propageerde de Nieuw Duitse Geneeskunde voor haar borstkanker. Ze stierf in Duitsland. [8] Mensen als de actrice Sylvia Millecam, die onder leiding van een New Age genezeres genezing zocht voor borstkanker. Ze stierf in Nederland, op 45-jarige leeftijd [9].

De Europese richtlijn 2001/83/CE regelt de productie, controle en verkoop van geneesmiddelen, maar maakt uitzonderingen voor homeopathische middelen [10]. Machtige lobby’s hebben inspraak gehad in de definitie wat een geneesmiddel is, en die verkopen nu suiker aan zieke mensen, en doen ze geloven dat ze daar beter van kunnen worden, of dat hun gezondheid erop vooruit gaat. Dit heeft doden veroorzaakt, en zal dat blijven doen totdat Europa de waarheid onder ogen ziet: wetenschappelijke kennis mag niet buigen voor economische belangen, zeker niet als dat betekent dat patiënten bedrogen worden en dat hun rechten geschonden worden.

Europa heeft te maken met ernstige problemen in de gezondheidszorg. Zo heb je overmedicalisatie, multiresistente bacteria, en er zijn problemen met financiering. Die problemen zijn al ernstig genoeg, en daar kunnen we geen goeroes en nepdokters bij gebruiken. En trouwens ook geen echte dokters die beweren dat ze zieken kunnen genezen door chakra’s te manipuleren, mensen suiker te laten innemen of door kwantumfrequenties toe te passen. Europa moet niet alleen stoppen met het bevorderen van homeopathie, maar moet ook actief optreden tegen bedrog in de gezondheidszorg, die op het ogenblik meer dan 150 pseudotherapieën omvat. Duizenden levens van burgers zijn daarvan afhankelijk. Recent onderzoek suggereert dat wel een kwart van de Europeanen vorig jaar pseudotherapieën heeft gebruikt. Dat zijn bijna 200 miljoen patiënten. [11]

Sommigen geloven dat afschaffen van pseudotherapieën conflicteert met de keuzevrijheid. Dat conflict is er niet. Volgens artikel 25 van de Universele Declaratie van de Rechten van de Mens heeft iedereen recht op medische zorg. Liegen tegen zieken om ze waardeloze producten te verkopen die zelfs dodelijk kunnen zijn, is een schending van het recht op goede informatie over je gezondheid.

Dus, hoewel een burger het recht heeft medische behandeling te weigeren na goede informatie gekregen te hebben, heeft niemand het recht te liegen om daarmee winst te maken ten koste van iemands leven. Alleen in een wereld waarin het ethisch geaccepteerd zou zijn om zieken voor te liegen, zouden we de verkoop van homeopathie of een andere pseudotherapie kunnen laten voortduren.

Het gevaar van een pseudotherapie zit ’m er niet alleen in dat die een effectieve behandeling vervangt. Als iemand in het eerste stadium van een ziekte onjuiste informatie krijgt, kan die daardoor te laat beginnen met een effectieve behandeling. Vaak is het dan al te laat. En bovendien hebben diverse van deze praktijken eigen ernstige bijwerkingen, die ernstige gezondheidsschade en zelfs de dood tot gevolg kunnen hebben.

Veel pseudotherapeuten beweren dat ‘de andere geneeskunde’ ook bijwerkingen heeft. Dat is correct. Maar het verschil is dat de pseudo’s niet kunnen genezen of de gezondheid verbeteren. Patiënten accepteren risico’s in ruil voor de belofte van een goede kans op herstel. Maar bij de pseudo’s zijn dat loze beloften, te oordelen naar de beschikbare wetenschappelijke gegevens. Liegen tegen een zieke is niet een ander soort geneeskunde, het is gewoon liegen tegen een zieke.

Elk land moet op zijn eigen manier omgaan met het probleem van pseudotherapieën. Het is echter onacceptabel dat Europese wetten bescherming bieden aan de verdraaiing van wetenschappelijke feiten, met als gevolg dat duizenden burgers mogen worden bedrogen en daardoor zelfs sterven.
Wij, de ondertekenaars van dit manifest, verklaren daarom dat

  1. De wetenschap is in strijd met wat de pseudotherapieën beweren, zoals in het geval van homeopathie.
  2. Europese wetten die homeopathie beschermen zijn ontoelaatbaar in een wetenschappelijke en technologische maatschappij die het recht van patiënten om niet te worden bedrogen, respecteert.
  3. Homeopathie is de best bekende pseudotherapie, maar niet de enige en ook niet de gevaarlijkste. Andere, zoals acupunctuur, reiki, Nieuwe Germaanse Geneeskunde, iridologie, biomagnetisme, orthomoleculaire therapie en vele andere zijn in opkomst en veroorzaken slachtoffers.
  4. Maatregelen moeten genomen worden om pseudotherapieën te stoppen. Ze zijn niet onschadelijk en duizenden mensen ondervinden er schade van.
  5. Europa moet zich inspannen om wetgeving te ontwikkelen die een halt toeroept aan dit probleem.

Europa maakt zich zorgen over het voorkomen van misinformatie, maar het is dan onlogisch om een van de gevaarlijkste vormen van misinformatie, namelijk misinformatie over gezondheid, te beschermen. Dit is de reden dat de ondertekenaars van dit manifest de regeringen van de Europese landen oproepen om aan dit probleem een eind te maken. De naam van de wetenschap wordt misbruikt, en dat heeft al aan te velen het leven gekost.

Noten

1 Homeopathy boy died of encephalitis. Redazione ANSA, 2017. http://www.ansa.it/english/news/general_news/2017/05/29/homeopathy-boy-died-of-encephalitis-3_13e02493-4e62-4787-9162-12d831121ef6.html
2 Grieving dad sues over ‘cure cancer with vitamins’ therapy, The local. Emma Anderson, 2016. https://www.thelocal.es/20160412/grieving-father-sues-naturopath-over-son-cure-cancer-vitamins-leukaemia
3 Asthmatic ‘told to give up drugs’. The Irish News, 2001. https://www.independent.ie/irish-news/asthmatic-told-to-give-up-drugs-26063764.html
4 Homeopaths warn of further tragèdies. BBC News, 2000. http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/702699.stm
5 Alternative cure doctor suspended. BBC News, 2007. http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/london/6255356.stm
6 Футболист рассказал трагичную историю жены. Она умерла от рака в 25 лет. Sport24, 2018. https://sport24.ru/news/football/2018-08-28-futbolist-rasskazal-tragichnuyu-istoriyu-zheny-ona-umerla-ot-raka-v-25-let
7 Mand døde efter akupunktur – enke vil nu lægge sag an mod behandleren, TV2, 2018. http://nyheder.tv2.dk/samfund/2018-01-23-mand-doede-efter-akupunktur-enke-vil-nu-laegge-sag-an-mod-behandleren
8 The price of refusing science-based medical and surgical therapy in breast càncer, Science Blogs, 2012. https://scienceblogs.com/insolence/2012/08/30/the-price-of-refusing-science-based-medical-and-surgical-therapy-in-breast-cancer
9 Psychic ‘misled actress to hopeless cancer death’. Expatica. 2004. http://web.archive.org/web/20070208144309/http://www.expatica.com/actual/article.asp?subchannel_id=19&story_id=4821
10 Directive 2001/83/EC of the European Parliament and of the Council of 6 November 2001. https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/files/eudralex/vol-1/dir_2001_83_consol_2012/dir_2001_83_cons_2012_en.pdf
11 Use of complementary and alternative medicine in Europe: Health-related and sociodemographic determinants. Scandinavian Journal of Public Health. Laura M. Kemppainen et al. 2018. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5989251/

Openingscollege leerstoel Etienne Vermeersch door Maarten Boudry

by 1 Comment

Maarten Boudry bezet sinds kort als eerste de Leerstoel Etienne Vermeersch. In dit openingscollege bespreekt hij de coronacrisis, maar ook andere onderwerpen als de klimaatopwarming. Een college over onzekerheid en onwetendheid, over alarmisme versus minimalisme, over zelfvervullende en zelfweerleggende voorspellingen, over wat verstandig risicobeheer betekent voor onze (globale) samenleving, en over de wetenschap als de beste (of minst slechte) van alle menselijke kennisvormen.

De linke weekendbijlage (42-2020)

by 86 Comments

De linke weekendbijlage (42-2020) 2
Vaak komen we zaken op internet tegen die niet groot genoeg zijn om een heel stuk over te schrijven of soms hebben we daar de tijd niet voor. Daarom willen wij in deze nieuwe rubriek een verzameling interessante of gewoon vermakelijke berichtjes van de afgelopen week met de lezers van Kloptdatwel delen. Leesvoer voor in het weekend!

Voor wie op Twitter zit is het misschien leuk om mee te stemmen voor ‘De grootste complotdenker van 2020’:

En voor wie op Tiktok zit, is hier een volgtip:

Tips zijn welkom! Mail gerust de redactie.

Motie Tweede Kamer over nieuw onderzoek naar seksueel ritueel misbruik. Voor de bühne?

by 29 Comments

Het is het radioprogramma Argos aardig gelukt om het onderwerp seksueel (of satanisch) ritueel misbruik weer op de agenda te krijgen. Niet alleen in de Tweede Kamer, maar ook lokale politici in o.a. Amsterdam en Rotterdam vragen om nieuw onderzoek.  Op de keper beschouwd is dat raar, Argos heeft eigenlijk nauwelijks iets nieuws naar voren gebracht, zoals ik eerder op Kloptdatwel heb uitgelegd.

Motie Tweede Kamer over nieuw onderzoek naar seksueel ritueel misbruik. Voor de bühne? 3
Een motie waarin gevraagd wordt om een nieuw onderzoek naar seksueel ritueel misbruik werd unaniem aangenomen,

Er wordt door de Argos in de uitzendingen gesuggereerd dat de verhalen van ritueel misbruik a priori niet serieus genomen worden door de deskundigen van de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ) en dat daarom de politie ook geen echt werk maakt van het uitzoeken van aangiftes. Maar kijk naar de antwoorden op eerder gestelde kamervragen. Er zijn gewoon nauwelijks aangiftes gedaan met rituele aspecten (3 in de laatste 7 jaar), dus hoe kan LEBZ dan onderzoek (al dan niet terecht) met adviezen op ruime schaal frustreren?

,Het gaat dus al eerder ‘mis’ met serieus onderzoek naar dit soort verhalen: de personen die claimen slachtoffer te zijn van ritueel misbruik doen haast nooit aangifte. Het lijkt er sterk op dat dat deels toe te schrijven is aan het advies dat ze krijgen van hun therapeuten. Die wekken de indruk dat aangifte geen zin heeft, omdat LEBZ toch wel negatief zal adviseren over verder onderzoek. Ligt het echter niet veel meer voor de hand dat slachtoffers van ritueel misbruik en hun behandelaars bang zijn dat hun verhaal een serieus onderzoek gericht op feiten  – politieonderzoek na aangifte met daarna een advies van LEBZ – niet kan doorstaan en daarom geen aangifte doen?

Er is een vergelijking te trekken met hoe politici omgaan met angst voor (5G-)straling. Ja, er zijn mensen die claimen gevoelig te zijn voor straling en daarvan gezondheidsklachten krijgen, terwijl er geen plausibel biologisch werkingsmechanisme bekend is dat die klachten kan relateren aan de elektromagnetische velden van zendmasten en telefoons. Bij provocatietesten is echter gebleken dat deze mensen geen verschil kunnen voelen tussen het aan of uit staan van een stralingsbron. Terwijl ze vaak claimen dat ze het meteen merken of er ergens een mobiele telefoon of router aanwezig is.
Deze elektrogevoeligen zijn ook vaak huiverig om aan zo’n provocatietest deel te nemen. Waarom? Misschien omdat ze verwachten dat een belangrijk deel van hun claims onderuit zal gaan en ze bang zijn dat daarna hun klachten ook niet meer serieus worden genomen (of in ieder geval niet op een manier die ze zien zitten).

Voor politici is dit lastig. De wetenschappelijk kennis stelt dat er geen reden is gezondheidsklachten te verwachten mits je beneden bepaalde normen blijft (maar een kleine groep mensen blijft roepen dat ook niet bewezen is dat er géén schade kan optreden). Met een mijns inziens misplaatst beroep op het voorzorgsprincipe wordt er in de praktijk daarom toch veel gesteggeld in gemeenteraden en rechtbanken over uitrol van bijvoorbeeld een 5G-netwerk.

Iets als dat voorzorgsprincipe zie je ook terug in de argumentatie rondom nieuw onderzoek naar ritueel misbruik. In zijn brief begon minster Grapperhaus de beantwoording van de Kamervragen zo’n beetje met de zin: “Er valt niet uit te sluiten dat ritueel misbruik in Nederland voorkomt.” Enerzijds klopt het als een bus, want hoe zou je het immers volledig uit kunnen sluiten? De overheid kan niet ieders gangen continu in de gaten houden, en dat is maar goed ook. Maar anderzijds wordt dat zinnetje ook makkelijk geïnterpreteerd als ‘zie je wel, ze hebben helemaal geen zicht op het probleem!’
In dezelfde brief staat echter ook duidelijk: “Uit de – veelal uitvoerige – opsporingsonderzoeken die in de afgelopen decennia zijn uitgevoerd naar aangiften of meldingen van ritueel misbruik, is echter tot op heden geen ondersteuning gevonden voor ritueel misbruik.”

Dus wat is dan de reden om nu te pleiten voor nieuw onderzoek? Echt nieuwe aanwijzingen voor het bestaan van ritueel misbruik heeft Argos niet boven water gehaald. De verhalen die ze brachten zijn volstrekt vergelijkbaar met de verhalen die in de jaren ’90 zijn onderzocht en waar nooit iets concreets uitkwam. Terwijl er bij veel verhalen wel is vastgesteld dat ze niet klopten, die waren tot stand gekomen in een merkwaardig samenspel tussen cliënt en therapeut, soms op basis van hervonden herinneringen.

Motie Tweede Kamer over nieuw onderzoek naar seksueel ritueel misbruik. Voor de bühne? 4
In een Q&A gaat Argos in op vragen die gesteld zijn door luisteraars over hun uitzending.

Het verbaast me eigenlijk dat nog geen ander medium zich tot nu toe kritisch heeft uitgelaten over deze opleving van ideeën over (elite)netwerken die bezig zouden houden met seksueel ritueel misbruik. Wel kregen slachtoffers de gelegenheid hun gruwelijke verhalen te vertellen in o.a. Telegraaf en Nederlands Dagblad.
Her en der is ook opgemerkt dat de uitzendingen van Argos intussen door QAnon-aanhangers zijn omarmd. Bij de recente demonstraties tegen kindermisbruik waarbij je QAnon-leuzen op protestborden kon aantreffen, zie je ook regelmatig verwijzingen naar Argos. De redactie van Argos is zich hiervan bewust en maakt zich er zorgen over. Dat is mooi, maar eigenlijk zijn die complotflodders van QAnon veelal niet zo veel fantasievoller dan de verhalen van de mensen die claimen slachtoffer te zijn geweest van ritueel misbruik en vertellen aan het Argosonderzoek te hebben meegewerkt.

Het lijkt erop dat de politici die pleiten voor een nieuw onderzoek, eigenlijk stellen dat de politie dit soort verhalen met een lagere standaard van bewijs moet gaan benaderen dan het geval is sinds het vorige grote onderzoek uit de jaren ’90. Lijkt me geen goede zaak.

gebaseerd op een draadje op Twitter