• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

EMV

Elektrogevoeligen voelen niet of elektromagnetische velden aan of uit staan

24 February 2017 by Pepijn van Erp 35 Comments

Nogal wat mensen hebben het idee hebben dat ze gevoelig zijn voor elektromagnetische velden en daar zelfs lichamelijke klachten van krijgen. Een flink deel van deze elektrogevoeligen geeft aan dat ze vrijwel direct doorhebben of ze blootgesteld worden aan straling van Wi-Fi, mobiele telefoons, DECT telefoons of andere bronnen, en wanneer niet. In testsituaties waarbij de proefpersonen niet konden zien of horen aan apparaten of ze aan of uit stonden, was deze gevoeligheid evenwel nooit aantoonbaar. Recent Nederlands onderzoek laat zien dat elektrogevoeligen ook in een vertrouwde omgeving niet beter dan de kansverwachting scoren.

Er was namelijk wel kritiek op de eerdere onderzoeken die in laboratoriumomgeving plaatsvonden. Zo’n setting zou niet representatief zijn voor de eigen vertrouwde omgeving waarin de elektrogevoelige wel zou kunnen voelen hoe het staat met de elektromagnetische velden waarvoor hij of zij meent gevoelig te zijn.

Elektrogevoeligen voelen niet of elektromagnetische velden aan of uit staan 1
Testapparaat voor EMV

Voor het nieuwe onderzoek  – Van Moorselaar et al. (2017), Effects of personalised exposure on self-rated electromagnetic hypersensitivity and sensibility – A double-blind randomised controlled trial, Environment International. – was eerder al een mobiel apparaat ontwikkeld waarmee allerlei soorten elektromagnetisch velden opgewekt kunnen worden en dat gebruikt kan worden voor een dubbelblinde test. Het apparaat is overigens nog best flink, zoals op de foto hiernaast te zien is.
Je kunt het zo instellen dat zowel de testpersoon als degene die het apparaat bedient niet kan zien tijdens de test of er een veld wordt gegenereerd of niet. Ook creëert het apparaat velden die goed lijken op de echte velden: niet alleen de ‘gladde’ draaggolf wordt nagebootst maar ook de ‘ruis’ die op deze draaggolf wordt ‘geplakt’ waarin de feitelijke informatie verstopt zit. Ook zogenaamde dirty electricty kan het apparaat produceren.
Zie Huss et al (2016), Novel Exposure Units for at-Home Personalized Testing of Electromagnetic Sensibility, Bioelectromagnetics voor de details.

Onderzoek Van Moorselaar

Voor het onderzoek met elektrogevoeligen werden in eerste instantie 67 personen benaderd, waarvan er 42 daadwerkelijk meededen. De deelnemers mochten zelf bepalen met wat voor soort straling de test zou worden uitgevoerd. Het merendeel koos voor radiofrequente velden zoals die van een GSM-zender, UMTS-zender, WiFi en DECT-telefoon. Een paar kozen voor laagfrequente velden, zoals die ontstaan bij een hoogspanningslijn of LED-lamp.
Eerst vond er een open test plaats waarbij de proefpersonen wisten of het apparaat aan stond of niet. Als ze dan aangaven dat ze het verschil konden voelen, volgde een dubbelblinde testreeks. Twee deelnemers vielen hierdoor af, zij voelden bij deze open test geen verschil. De 40 overblijvers werden tien keer gedurende 10 minuten al of niet bestraald (met telkens 5 minuten pauze daartussen) en moesten dan aangeven in welke stand ze dachten dat het apparaat stond. Er werd hen verteld dat er minstens één keer echt gestraald zou worden, maar niet hoe vaak in totaal (dat was tussen de 3 en 7 keer).

Als een proefpersoon in minder dan 8 van de 10 tests de juiste stand aan had gegeven hield de test op. In het onderzoek scoorde twee personen in eerste instantie 8 uit 10 en met hen zou volgens het protocol later een tweede sessie van 10 plaatsvinden. Maar één van hen wilde meedoen aan die tweede sessie en scoorde toen 6 uit 10, in totaal 14 uit 20 dus. Niemand in het onderzoek liet zo zien over de uitzonderlijke gevoeligheid voor elektromagnetische velden te beschikken waarvan ze dachten dat ze die hadden. Ze ‘gokten’ niet beter dan je op basis van toeval mag verwachten.

Het onderzoek was zo opgezet dat één groep meteen na de start werd getest en een andere groep pas twee maanden nadat de eerste groep was geweest. Zo probeerden de onderzoekers te achterhalen of er een effect zou zijn van het deelnemen aan de test (maar een echte controlegroep was er niet). Als iemand geconfronteerd zou worden met het gegeven dat hij onder geblindeerde omstandigheden niet in staat blijkt de straling te voelen, zou je kunnen denken dat hij/zij die overtuiging laat varen en misschien ook minder last zou krijgen van de eventueel ervaren klachten. Nu namen de klachten in de loop van het onderzoek wel iets af en ook de zekerheid over de veronderstelde elektrogevoeligheid, maar of dat aan de deelname aan de test ligt, kun je niet zeggen. Eigenlijk bleek er alleen direct na de test namelijk enige verschil te zien tussen de groepen, bij de feedback na twee en vier maanden bleken beide groepen niet verschillend. De conclusie dat dit soort testen voor een subgroep van elektrogevoeligen van nut kan zijn, lijkt daarom wat aan de optimistische kant.

Kritiek StopUMTS

Bij het Kennisplatform Elektromagnetische velden is ook een bespreking te vinden (daar hebben ze vreemd genoeg over 48 deelnemers) en natuurlijk ook bij StopUMTS. Deze laatste organisatie, die zich opwerpt als belangenbehartiger van mensen die denken last te hebben van elektromagnetische velden, vindt het onderzoek bij monde van voorzitter Leendert Vriens maar niets.
Als belangrijkste reden voert Vriens aan dat het hier alleen maar gaat om elektrogevoeligen die stellen al binnen een paar minuten te kunnen voelen of er sprake is van een elektromagnetisch veld of niet, terwijl dat maar een klein gedeelte van de mensen zou betreffen die claimen last te hebben van blootstelling aan straling. In het onderzoek van Van Moorselaar wordt echter onderzoek aangehaald waaruit blijkt dat deze groep 56 procent beslaat van de totale groep mensen die beweert elektrogevoelig te zijn. Vriens houdt het liever bij zijn eigen ervaring: “We kennen heel veel EHS-ers, maar geen enkele heeft ons ooit een dergelijk knipperlicht reactie gerapporteerd. Mede gezien onze waarschuwingen op StopUMTS en per mail heeft voor zover ons bekend geen van hen aan het onderzoek deelgenomen.” Hij maakt zich er ook druk over dat er niet aan onderzoeken wordt gerefereerd, die hij als toonaangevend beschouwt. Het betreft dan echter studies die om diverse redenen niet echt serieus genomen kunnen worden (een aantal zijn wel eens in de commentaren op Kloptdatwel langs gekomen).

Ook vindt Vriens het aantal deelnemers (42) te laag om harde conclusies te trekken. Dat is misschien wel zo voor de stelling dat deelname aan zo’n test mensen kan helpen om van de vervelende gevolgen van de overtuiging dat ze elektrogevoelig zijn af te komen, maar niet voor de dubbelblinde test op elektrogevoeligheid zelf. Het is duidelijk dat geen van de deelnemers in de test de gevoeligheid heeft laten zien waarover ze zelf dachten te beschikken. Volgens mij is het niet zo dat er mensen tussen zaten die zeiden dat ze maar een beetje elektrogevoelig waren, dus dat ze bij veelvuldig testen iets hoger dan de kansverwachting zouden scoren (dat zou op zich ook wel opmerkelijk zou zijn, enigszins vergelijkbaar met de Ganzfeldexperimenten in de parapsychologie).
Vriens heeft nog wel meer te klagen over het onderzoek, zo zou hij er zelf een flink aantal deelnemers uit hebben gelaten vanwege een verkeerde motivatie. Maar dat heeft er mijns inziens allemaal mee te maken dat hij sowieso liever een heel ander soort onderzoek had willen zien. Misschien vreest hij dat dit onderzoek gebruikt zal worden om iedereen die claimt last te hebben van elektromagnetische velden weg te zetten als fantasten en dat de gerapporteerde klachten allemaal te wijten zijn aan nocebo-effecten. Dat er schadelijke effecten optreden als het gevolg van blootstelling aan elektromagnetische velden die beneden de vastgestelde normen blijven, blijft echter uiterst onwaarschijnlijk. Wat het onderzoek van Van Moorselaar wel laat zien is dat je mensen die sterk het idee hebben dat dat in hun geval anders ligt, helaas maar heel lastig op andere gedachten kunt brengen.

Filed Under: Gezondheid, Wetenschap Tagged With: EHS, elektrohypersensitiviteit, elektromagnetische velden, EMV, Leendert Vriens, Provocatie experimenten, StopUMTS

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 35.2 – Zomernummer 2022
8 June 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.2 – Zomernummer 2022

Subliminale reclameboodschappen, communicerende planten, intelligente dieren en een uitgebreide quiz om denkfouten te ontdekken. En hoe zit dat nu met het populaire mindfulness? Lees erover in het nieuwe nummer van Skepter. Het bericht Skepter 35.2 – Zomernummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

European Skeptics Congress 2022 vindt plaats in september te Wenen
15 May 2022 - Pepijn van Erp

  Het tweejaarlijks georganiseerde congres van de koepel van Europese skeptische organisaties ECSO zal komende keer plaatvinden in Wenen, van 8 t/m 11 september. Een uitgelezen moment om actieve skeptici te onmoeten en te horen waar die zich zoal mee bezighouden in hun landen. Zeker nu het het weer het eerste congres is na het ... Meer lezen Het bericht European Skeptics Congress 2022 vindt plaats in september te Wenen verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Gauquelin’s Mars Effect
9 March 2022 - Jan Willem Nienhuys
Gauquelin’s Mars Effect

For Dutch version click on flag.   The Mars Effect kept skeptics quite busy for quite some time. One of the amazing things is how easily all kinds of skeptics were fooled and how quickly they launched themselves into investigations without examining properly the source of this effect. Rereading the original articles doesn’t lessen this ... Meer lezen Het bericht Gauquelin’s Mars Effect verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

SKEPP reikt jaarlijkse prijzen uit
14 June 2022 - tayson

Sinds 1996 reikt SKEPP, de Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudowetenschap en het Paranormale, jaarlijks twee prijzen uit. De Zesde Vijs wordt uitgereikt aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve wetenschappelijke kennis. De twijfelachtige eer van de Skeptische Put gaat naar een persoon of organisatie die zich tegen de verwachtingen in uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld inzake wetenschap. [...]

Expertengroep GEMS wint Zesde Vijs - Laudatio
14 June 2022 - tayson

Goed twee jaar geleden, op 18 maart 2020, ging ons land voor de eerste keer in lockdown. Niet-essentiële winkels gingen dicht, thuiswerken werd de norm, de horeca sloot de deuren, niet-essentiële verplaatsingen werden verboden, op school werden lessen opgeschort en zelfs de grenzen gingen gedeeltelijk toe. Het concept bubbel werd ingevoerd, waardoor ook contacten met familie en vrienden fors werden ingeperkt. In een rusthuis in Brussel stierf diezelfde maand de eerste Belgische burger aan covid-19. Iedere dag zagen we de nieuwsberichten over stijgende coronacijfers. [...]

SKEPP op Nerdland - illusies en vraagstukken
8 June 2022 - Paul De Belder

Ben je niet op het festival geraakt? Of wil je nog eens nalezen hoe het weer in elkaar stak? Op deze pagina vind je een beschrijving van alle vraagstukken waar onze bezoekers zich het hoofd over braken. De oplossing en verklaring zit telkens weggestopt achter een link. Probeer het eerst zelf, voor je gaat "spieken". Sommige proeven of illusies konden enkel ter plaatse worden uitgevoerd of ervaren, omdat er specifieke objecten voor nodig waren. [...]

Gender-affirming care is not “experimental”
25 June 2022 - AJ Eckert

Gender-affirming care remains the evidence-based standard of care, despite claims by some laws and lawmakers that it is “experimental”. The post Gender-affirming care is not “experimental” first appeared on Science-Based Medicine. [...]

The Shocking Link Between a Popular Toy Company and Preventable Infant Deaths
24 June 2022 - Clay Jones

The 2019 recall of a dangerous infant sleep product helped uncover how corporate greed and poor federal regulations contributed to preventable deaths and helped lead to improvements that will save lives. The post The Shocking Link Between a Popular Toy Company and Preventable Infant Deaths first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Questions about DNA Barcoding
23 June 2022 - Scott Gavura

The author of a 2013 paper on supplement quality is now facing serious allegations of scientific misconduct. The post Questions about DNA Barcoding first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (25-2022)Norbert Dikkeboom: Gisteren gaf ik een korte reactie voor de camera van @Nieuwsuur Willem Engel liep stampvoetend naar de verslaggever
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (25-2022)Chris Klomp vandaag met: De vijandwaan van Willem Engel Activist Willem Engel stond maandag voor de rechter in Rotterdam wegens
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (25-2022)Maar hij wil kennelijk ook medestanders als getuigen laten horen. Ik zie de heer van Meijeren toch niet echt als
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (25-2022)De insteek van Barracuda met: Getuigen Willem Engel deed gisteren in de rechtbank een Wim Dankbaartje: bij de voorbereidende zitting
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (25-2022) "Engel wordt door de publieke opinie neergezet als wappie, complotdenker en dansleraar zonder verstand van zaken." En wat klopt

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2022 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in