Wie gelooft dat homeopathie kwaaltjes beter kan genezen dan geneesmiddelen waarvan wetenschappelijk bewezen is dat ze werken, handelt onredelijk en wordt misleid door fabrikanten die beter zouden moeten weten. In dit fragment uit de lezing die James Randi in 2001 gaf aan de Princeton-universiteit legt hij eerst uit hoe Samuel Hahnemann onder invloed van Paracelsus op zijn bevindingen kwam en hoe de homeopathie zich daarna heeft ontwikkeld. Dan volgt een kritische evaluatie van hoe de mechanismen van homeopathie verondersteld worden te werken en waarom dat onmogelijk is, onder andere op basis van de constante van Avogadro, die later zijn naam gaf aan de succesvolle 10:23-campagne waarbij skeptici wereldwijd het publiek bewust wilden maken van de onwerkzaamheid van homeopathische middelen. Maar nog voordat de 10:23-campagne begon, had Randi zelf al meermaals aangetoond dat de waarschuwingen op de verpakking van homeopathische producten loze praat zijn door zelf flinke overdoses te nemen, zonder er ziek van te worden, laat staan te overlijden. Randi besluit dat heden de industrie die Hahnemann ooit begon totaal ontspoord is en de angsten van mensen uitbuit, terwijl deze kwakzalverij hen van echte medicijnen weghoudt in serieuze gevallen, met alle gevolgen van dien. (Nederlandse en Engelse ondertiteling door Leon Korteweg en Rik Delaet).
Hahnemann
Uit Skepter: Homeopaten weerleggen het similiaprincipe
“Alle homeopathische geneesmiddelen maken gezonde mensen tijdelijk een beetje ziek, doordat ze specifieke symptomen opwekken. Maar wanneer je al last hebt van die ongewenste symptomen, dan helpt het middel je juist om ervan af te komen. Dat is het similiaprincipe, de grondgedachte achter de homeopathie. Samuel Hahnemann vatte het samen in het motto: Similibus similia curentur.
Volgens homeopaten kun je ziektesymptomen genezen met een middel dat bij gezonde mensen soortgelijke symptomen oproept. Zij hebben in de afgelopen 200 jaar al talloze proeven uitgevoerd waaruit bleek dat vrijwel alle stoffen als geneesmiddel kunnen worden gebruikt.
Pas de laatste jaren zijn er meer homeopaten tot de ontdekking gekomen dat het heel moeilijk is om wetenschappelijk aan te tonen dat homeopathische middelen meer symptomen opwekken dan een placebo.”
Bij het uitkomen van een nieuwe Skepter komen de meeste artikelen uit het vorige nummer online beschikbaar. Daarom kun je ook als je (nog) geen abonnee bent nu het vervolg van dit artikel lezen. Op de Skepsis website is er geen mogelijkheid om te reageren op de artikelen, dan kan wel hieronder.
Lees het volledige artikel op de site van Skepsis:
Op zoek naar het similiaprincipe – Homeopaten weerleggen Hahnemanns leer
door hoofdredacteur Rob Nanninga, Skepter 26.1 (2013)
In het artikel wordt uitgebreid ingegaan op de geneesmiddelproeven waarmee homeopaten ‘vaststellen’ welk middel bij welk symptoom past. Interessant is een vrije recente proef van de Duitse homeopatisch arts Michael Teut. Die deed een goed opgezette proef met Okoubaka aubrevillei, verdund tot C12. De deelnemers (29) noteerden eerst een week lang al hun symptomen. Daarna kregen ze een aantal dagen suikerbolletjes te slikken, sommigen het echte middel en anderen een placebo. Om de mogelijke effecten van de pillen te bepalen, legden ze drie weken lang alle symptomen vast die ze bij zichzelf opmerkten. Op deze manier zou je de symptomen die karakteristiek zijn voor Okoubaka C12 moeten kunnen onderscheiden van placebo-effecten en normaal optredende symptomen. Echter:
Gemiddeld genomen rapporteerden ze negen symptomen waar ze eerder geen last van hadden. Maar het maakte niet uit of ze al of niet het echte middel hadden geslikt. Beide groepen hadden evenveel klachten. De onderzoekers gingen ook na in hoeverre deze overeenstemden met de lijst in de Materia Medica. Er werden wel wat overeenkomsten gevonden, maar die kwamen eveneens in de placebogroep voor. Het enige verschil was dat vrouwelijke proefpersonen significant meer klachten kregen dan mannelijke, zoals al eerder was gebleken uit onderzoek naar het nocebo-effect.
Het onderzoek van Teut is vrij toegankelijk. In een nieuwsbrief van NIKIM (pdf) staat een verslag van het European Conference on Integrative Medicine (Berlijn okt. 2013), waar Teut er wat over vertelde:
Dr. Michael Teut van het Charité ziekenhuis in Berlijn presenteerde onbegrijpelijke resultaten dat vrijwilligers in een proving van Okoubaka aubreville die in het onderzoek placebo kregen, ook de symptomen van het homeopathisch geneesmiddel zelf rapporteerden.
Je zou verwachten dat dit voor homeopaten schokkende resultaat wel wat beroering zou veroorzaken en stevige discussie binnen hun kringen. Maar als ik zoek op Internet vind ik echter zo goed als niets wat daar op lijkt.
Bij het artikel stonden in de Skepter een aantal kaders die nu als afzonderlijke blogs op het Skepsis-blog zijn verschenen (wel met reactiemogelijkheid):
- Homeopathie bij hooikoorts
- De Milwaukee test met homeopaten over een onderzoek van Amerikaanse homeopaten tweede helft 19e eeuw, kwam ook niets goeds uit voor het similiaprincipe.
- Hahnemanns proef met kinabast