• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)

mesmerisme

Tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden en wat dat te maken heeft met het bijgeloof

11 April 2014 by Cees Renckens 84 Comments

Tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden en wat dat te maken heeft met het bijgeloof 1
Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Vivian Oei.

Op 29 maart 2014 was het tweehonderd jaar geleden dat Nederland, dat zich kort te voren ontworsteld had aan de Franse bezetting, zijn Grondwet kreeg en een monarchie werd onder koning Willem I. Talrijk waren de kranten-artikelen over deze heuglijke geschiedenis en ook op de vaderlandse televisie is er veel aandacht geweest voor deze historie. Veelvuldig kwam daarbij ook Gijsbert Karel van Hogendorp (1762-1834) in beeld.

Deze ‘raadspensionaris’ was de ontwerper van de grondwet, waarbij aangetekend moet worden dat de jonge Willem I ook een aanzienlijke invloed op het eindresultaat heeft gehad. De uit een aanzienlijk regentengeslacht voortgekomen Van Hogendorp studeerde rechten in Berlijn en Leiden en werd sterk beïnvloed door denkers als Voltaire, Rousseau en Hume. Op aanbeveling van niemand minder dan Benjamin Franklin reisde hij in 1783 ook door de VS en hij ontmoette daar o.a. Thomas Jefferson en George Washington. Hij bestudeerde er de Amerikaanse Constitutie, welke hem inspireerde tot de Grondwet die hij voor ons land in gedachten had. In de vele beschouwingen rond dit eeuwfeest wordt Van Hogendorp bejubeld en wordt zijn latere val en onmin met Willem I uitgebreid besproken. Overal in Nederland zijn straten naar hem genoemd.

Karikatuur van een magnetiseur (bron: Bibliothèque nationale, via Wikimedia Commons)
Karikatuur van een magnetiseur (bron: Bibliothèque nationale, via Wikimedia Commons)

Nergens las ik dat de carrière van de jonge en briljante staatsrechtgeleerde in de periode 1791 tot 1793 om onduidelijke redenen stagneerde. Hij was nog ‘slechts’ tweede pensionaris van de stad Rotterdam en hij was zeer ambitieus. Toch werd hij in 1793 gepasseerd voor de posten van thesaurier-generaal en die van secretaris van de Raad van State. De verklaring daarvoor, aldus documenten uit die tijd, bestond uit zijn arrogantie, neerbuigendheid en een superioriteitsgevoel, dat in die periode leek samen te hangen met zijn geloof in het ‘dierlijk magnetisme’, dat toen net vanuit Frankrijk in Rotterdam werd geïntroduceerd.
Van Hogendorp was daarin zeer geïnteresseerd, bezocht demonstraties en werd door deze nieuwe geneeswijze van zijn hypochondrische klachten afgeholpen, waar eerder geen medicus dat gelukt was. Hij raakte diep geïnvolveerd in het magnetiseren en ging de kunst ook zelf beoefenen, overigens niet in het openbaar. Hij was onder de indruk van de prestaties van de somnambules (‘slaapsters’) Antje en Janny, die vaak samenwerkten met magnetiseurs. Hij vroeg hen om advies in medische en persoonlijke zaken.
Onder de artsen uit die tijd waren er enkele aanhangers, sommigen twijfelden en er waren direct al felle tegenstanders als Voltelen en Bake, die zich erover verwonderden dat vakbroeders en zovele hooggeplaatste figuren zich lieten meeslepen door dit ‘verregaand bedrog’. Eerst toen Van Hogendorp er vanaf eind 1793 verder het zwijgen toe deed over het ‘Mesmeriaans bedrog’, toen kon zijn staatsrechtelijke carrière haar tempo weer hernemen en zo bracht hij het nog tot vicepresident van de Raad van State en minister van staat. Beide functies werden hem later door de koning ontnomen, waarna hij Kamerlid werd. Ook Thorbecke liet zich bij de grondwetsherziening van 1848 leiden door de ideeën van Van Hogendorp.

Ik laat het aan de lezer over of hij bij deze geschiedenis parallellen ziet met de opkomst van meer hedendaagse kwakzalverijen, hoewel helaas geconstateerd moet worden dat we van de paranormale geneeskunde nog steeds niet verlost zijn. Er wordt les in gegeven op het Van Praag Instituut in Utrecht en heet tegenwoordig ‘therapeutic touch’. Van geloof in paranormale geneeswijzen door politici is thans nog maar erg weinig over. Uitzonderingen zijn GroenLinks, dat erg pro alternatieve geneeswijzen blijft, terwijl ik zelf een voormalig wethoudster ken, die helderziende gaven heeft. Zij is lid van een ‘lokale partij’, laat zich op haar gave niet voorstaan en zal Den Haag wel niet gaan halen.

Literatuur:  Joost Vijselaar – De Magnetische Geest. Het Dierlijk Magnetisme 1770-1830. Uitg. SUN,

Tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden en wat dat te maken heeft met het bijgeloof 2
Tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden en wat dat te maken heeft met het bijgeloof 3

2001.

Filed Under: Alternatieve schade, Columns, Gezondheid Tagged With: Gijsbert Karel van Hogendorp, mesmerisme, therapeutic touch, Van Praag Instituut

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 35.2 – Zomernummer 2022
8 June 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.2 – Zomernummer 2022

Subliminale reclameboodschappen, communicerende planten, intelligente dieren en een uitgebreide quiz om denkfouten te ontdekken. En hoe zit dat nu met het populaire mindfulness? Lees erover in het nieuwe nummer van Skepter. Het bericht Skepter 35.2 – Zomernummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

European Skeptics Congress 2022 vindt plaats in september te Wenen
15 May 2022 - Pepijn van Erp

  Het tweejaarlijks georganiseerde congres van de koepel van Europese skeptische organisaties ECSO zal komende keer plaatvinden in Wenen, van 8 t/m 11 september. Een uitgelezen moment om actieve skeptici te onmoeten en te horen waar die zich zoal mee bezighouden in hun landen. Zeker nu het het weer het eerste congres is na het ... Meer lezen Het bericht European Skeptics Congress 2022 vindt plaats in september te Wenen verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Gauquelin’s Mars Effect
9 March 2022 - Jan Willem Nienhuys
Gauquelin’s Mars Effect

For Dutch version click on flag.   The Mars Effect kept skeptics quite busy for quite some time. One of the amazing things is how easily all kinds of skeptics were fooled and how quickly they launched themselves into investigations without examining properly the source of this effect. Rereading the original articles doesn’t lessen this ... Meer lezen Het bericht Gauquelin’s Mars Effect verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Hoe straffer de claim, hoe sterker het geleverde bewijsmateriaal moet zijn
26 July 2022 - Paul De Belder

Bijzondere berichten Wij mensen worden als vanzelf aangetrokken door allerlei vormen van informatie die opvallend zijn. Onderzoekers noemen dat in het Engels de ‘salience bias’: vooringenomenheid ten aanzien van opvallende (of, ouderwetser: saillante) dingen. Dat is evolutionair gesproken goed te begrijpen. Een uitschieter, een straf verhaal, een onverwachte wending trekt makkelijk onze aandacht. Ze prikkelt onze normale ideeën en kan ons mogelijk nieuwe kennis bijbrengen. Voor een soort als Homo sapiens die het moet hebben van haar intelligentie is dat belangrijk. Daardoor ervaren we zulke informatie als interessant. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de klassieke grap onder journalisten: “hond bijt man” is geen nieuws,… [...]

Expertengroep GEMS wint Zesde Vijs - Laudatio
14 June 2022 - tayson

(U kan de laudatio hier ook als video bekijken.) [...]

SKEPP reikt jaarlijkse prijzen uit
14 June 2022 - tayson

Sinds 1996 reikt SKEPP, de Studiekring voor Kritische Evaluatie van Pseudowetenschap en het Paranormale, jaarlijks twee prijzen uit. De Zesde Vijs wordt uitgereikt aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve wetenschappelijke kennis. De twijfelachtige eer van de Skeptische Put gaat naar een persoon of organisatie die zich tegen de verwachtingen in uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld inzake wetenschap. [...]

Advice and Encouragement for the “Urgency of Normal” Team
14 August 2022 - Jonathan Howard

Reasonable people won't believe things are normal until you stop talking about COVID. The post Advice and Encouragement for the “Urgency of Normal” Team first appeared on Science-Based Medicine. [...]

COVID-19 vaccination and myocarditis: another preprint
13 August 2022 - Frank Han

A preprint from Thailand gives us more information about vaccine-associated myocarditis in younger people, but should not be weaponized by antivaccine activists as a reason to avoid vaccination against COVID-19. The post COVID-19 vaccination and myocarditis: another preprint first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Can COVID Vaccines Travel in Space and Time?
12 August 2022 - Jonathan Howard

Are COVID vaccines to blame for the return of polio? The post Can COVID Vaccines Travel in Space and Time? first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Renate1 on De linke weekendbijlage (33-2022)Een wetenschapper in hart en nieren? Zeker net zo'n 'wetenschapper' als z'n zoon Willem. De appel valt niet ver van
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (33-2022)Cees Engel, die in het verleden eigenaar was van de beruchte camping Fort Oranje in het Brabantse Rijsbergen, is overleden.
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (33-2022)Aliëtte Jonkers: Toch leuk dat Geen Stijl aandacht aan mijn Volkskrant-artikel heeft besteed. 😀 https://twitter.com/aliettejonkers/status/15
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (33-2022)Aliëtte Jonkers met: Van ict-storingen tot wateroverlast: het aantal ziekenhuisrampen neemt toe, en daar wordt te weinig tegen gedaan Als
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (33-2022)Chris Klomp met: Wantrouwen sloopt de samenleving Er zit mij al tijden iets dwars. Het automatisch wantrouwen in de Nederlandse

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2022 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in