Het is het radioprogramma Argos aardig gelukt om het onderwerp seksueel (of satanisch) ritueel misbruik weer op de agenda te krijgen. Niet alleen in de Tweede Kamer, maar ook lokale politici in o.a. Amsterdam en Rotterdam vragen om nieuw onderzoek. Op de keper beschouwd is dat raar, Argos heeft eigenlijk nauwelijks iets nieuws naar voren gebracht, zoals ik eerder op Kloptdatwel heb uitgelegd.
Er wordt door de Argos in de uitzendingen gesuggereerd dat de verhalen van ritueel misbruik a priori niet serieus genomen worden door de deskundigen van de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (LEBZ) en dat daarom de politie ook geen echt werk maakt van het uitzoeken van aangiftes. Maar kijk naar de antwoorden op eerder gestelde kamervragen. Er zijn gewoon nauwelijks aangiftes gedaan met rituele aspecten (3 in de laatste 7 jaar), dus hoe kan LEBZ dan onderzoek (al dan niet terecht) met adviezen op ruime schaal frustreren?
,Het gaat dus al eerder ‘mis’ met serieus onderzoek naar dit soort verhalen: de personen die claimen slachtoffer te zijn van ritueel misbruik doen haast nooit aangifte. Het lijkt er sterk op dat dat deels toe te schrijven is aan het advies dat ze krijgen van hun therapeuten. Die wekken de indruk dat aangifte geen zin heeft, omdat LEBZ toch wel negatief zal adviseren over verder onderzoek. Ligt het echter niet veel meer voor de hand dat slachtoffers van ritueel misbruik en hun behandelaars bang zijn dat hun verhaal een serieus onderzoek gericht op feiten – politieonderzoek na aangifte met daarna een advies van LEBZ – niet kan doorstaan en daarom geen aangifte doen?
Er is een vergelijking te trekken met hoe politici omgaan met angst voor (5G-)straling. Ja, er zijn mensen die claimen gevoelig te zijn voor straling en daarvan gezondheidsklachten krijgen, terwijl er geen plausibel biologisch werkingsmechanisme bekend is dat die klachten kan relateren aan de elektromagnetische velden van zendmasten en telefoons. Bij provocatietesten is echter gebleken dat deze mensen geen verschil kunnen voelen tussen het aan of uit staan van een stralingsbron. Terwijl ze vaak claimen dat ze het meteen merken of er ergens een mobiele telefoon of router aanwezig is.
Deze elektrogevoeligen zijn ook vaak huiverig om aan zo’n provocatietest deel te nemen. Waarom? Misschien omdat ze verwachten dat een belangrijk deel van hun claims onderuit zal gaan en ze bang zijn dat daarna hun klachten ook niet meer serieus worden genomen (of in ieder geval niet op een manier die ze zien zitten).
Voor politici is dit lastig. De wetenschappelijk kennis stelt dat er geen reden is gezondheidsklachten te verwachten mits je beneden bepaalde normen blijft (maar een kleine groep mensen blijft roepen dat ook niet bewezen is dat er géén schade kan optreden). Met een mijns inziens misplaatst beroep op het voorzorgsprincipe wordt er in de praktijk daarom toch veel gesteggeld in gemeenteraden en rechtbanken over uitrol van bijvoorbeeld een 5G-netwerk.
Iets als dat voorzorgsprincipe zie je ook terug in de argumentatie rondom nieuw onderzoek naar ritueel misbruik. In zijn brief begon minster Grapperhaus de beantwoording van de Kamervragen zo’n beetje met de zin: “Er valt niet uit te sluiten dat ritueel misbruik in Nederland voorkomt.” Enerzijds klopt het als een bus, want hoe zou je het immers volledig uit kunnen sluiten? De overheid kan niet ieders gangen continu in de gaten houden, en dat is maar goed ook. Maar anderzijds wordt dat zinnetje ook makkelijk geïnterpreteerd als ‘zie je wel, ze hebben helemaal geen zicht op het probleem!’
In dezelfde brief staat echter ook duidelijk: “Uit de – veelal uitvoerige – opsporingsonderzoeken die in de afgelopen decennia zijn uitgevoerd naar aangiften of meldingen van ritueel misbruik, is echter tot op heden geen ondersteuning gevonden voor ritueel misbruik.”
Dus wat is dan de reden om nu te pleiten voor nieuw onderzoek? Echt nieuwe aanwijzingen voor het bestaan van ritueel misbruik heeft Argos niet boven water gehaald. De verhalen die ze brachten zijn volstrekt vergelijkbaar met de verhalen die in de jaren ’90 zijn onderzocht en waar nooit iets concreets uitkwam. Terwijl er bij veel verhalen wel is vastgesteld dat ze niet klopten, die waren tot stand gekomen in een merkwaardig samenspel tussen cliënt en therapeut, soms op basis van hervonden herinneringen.
Het verbaast me eigenlijk dat nog geen ander medium zich tot nu toe kritisch heeft uitgelaten over deze opleving van ideeën over (elite)netwerken die bezig zouden houden met seksueel ritueel misbruik. Wel kregen slachtoffers de gelegenheid hun gruwelijke verhalen te vertellen in o.a. Telegraaf en Nederlands Dagblad.
Her en der is ook opgemerkt dat de uitzendingen van Argos intussen door QAnon-aanhangers zijn omarmd. Bij de recente demonstraties tegen kindermisbruik waarbij je QAnon-leuzen op protestborden kon aantreffen, zie je ook regelmatig verwijzingen naar Argos. De redactie van Argos is zich hiervan bewust en maakt zich er zorgen over. Dat is mooi, maar eigenlijk zijn die complotflodders van QAnon veelal niet zo veel fantasievoller dan de verhalen van de mensen die claimen slachtoffer te zijn geweest van ritueel misbruik en vertellen aan het Argosonderzoek te hebben meegewerkt.
Het lijkt erop dat de politici die pleiten voor een nieuw onderzoek, eigenlijk stellen dat de politie dit soort verhalen met een lagere standaard van bewijs moet gaan benaderen dan het geval is sinds het vorige grote onderzoek uit de jaren ’90. Lijkt me geen goede zaak.
gebaseerd op een draadje op Twitter