• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)
You are here: Home / Complottheorieën / 3e spreker Skepsis-congres 2010: Stef Aupers

3e spreker Skepsis-congres 2010: Stef Aupers

22 January 2011 by Conny Buzink 1 Comment

3e spreker Skepsis-congres 2010: Stef Aupers 1
Stef Aupers geeft als 3e spreker tijdens het Skepsis-congres 2010 zijn presentatie: De paranoïde samenleving

Dit bericht is eerder gepubliceerd op 25-11-2010. UPDATE 21-01-2011: onderaan de pagina staat de video van deze presentatie samen met de gebruikte powerpoint presentatie.

Dit is een samenvatting van de lezing:

“De paranoïde samenleving, naar een sociologie van de complottheorie”

door Stef Aupers, universitair hoofddocent aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam

Paranoia
DSM-IV, het classificatiesysteem dat door de meeste hulpverleningsinstellingen gebruikt wordt om vast te stellen of sprake is van een psychiatrische stoornis, omschrijft een paranoïde persoonlijkheidsstoornis als volgt:

“Een diepgaand wantrouwen en achterdocht ten opzichte van anderen waardoor hun beweegredenen worden geïnterpreteerd als kwaadwillig (…)”.

Op het moment dat veel mensen deze eigenschap vertonen en de samenleving erdoor verandert, wordt het onderwerp van sociologisch onderzoek. Of een samenzweringstheorie nu waar is of niet, is voor een socioloog niet relevant; het gaat erom wat mensen voor waar houden en hoe die ‘waarheid’ verklaard kan worden vanuit bredere maatschappelijke ontwikkelingen.

Collectief wantrouwen
Dat complottheorieën niet iets zijn van de laatste eeuwen, bleek al uit het overzicht dat Jan Willem Nienhuys gaf, maar hoe komt het nu dat complottheorieën dusdanige vormen aannemen dat men zelfs kan spreken van een paranoïde samenleving? Volgens het SCP is 60% van de Nederlanders het eens met de stelling “Tegenwoordig weet je echt niet wie of wat je moet vertrouwen”. Tegelijkertijd geeft men aan dat het persoonlijk goed gaat maar met de samenleving slecht. Voorwaarde voor de ontwikkeling van complottheorieën is de aanwezigheid van wantrouwen, met name wantrouwen ten opzichte van overheden. In de Verenigde Staten is wantrouwen ten opzichte van de overheid gegroeid van 20% in 1964 naar 75% in 1998. Zo’n 80% gelooft dat de overheid van de VS informatie achterhoudt over buitenaardse wezens en voor 9/11 staat het percentage op 42%. Europa vertoont een vergelijkbare tendens. Wie herinnert zich niet de Mexicaanse griep waarover het gerucht ging dat in het vaccin vergif zat en dat de overheid het H1N1-virus zelf geproduceerd had?

Het feit dat sommige complotten wél waar zijn (denk aan Watergate) maakt het er niet makkelijker op.

Van ‘secure paranoia’ naar ‘insecure paranoia’
In de maatschappij was het tijdperk van ‘secure paranoia’ overzichtelijk: er was sprake van ‘exotische, gevaarlijke buitenstaanders’ die als groep te lokaliseren was en daardoor te bestrijden. Denk bijvoorbeeld aan geheime genootschappen, de communisten, de Joden et cetera.

‘Insecure paranoia’ is als fenomeen ongrijpbaarder en daardoor gevaarlijker. De eigen instituties en de eigen elite zijn niet meer te vertrouwen; er is geen sprake meer van één groep maar van verschillende (coalities van) ‘samenzweerders’.

Absolute kennis is problematisch
De positie van ‘autoriteiten’ in de maatschappij is ook veranderd; de tijd van absolute autoriteiten is voorbij. Dit geldt voor de autoriteit van de kerk, voor de autoriteit van personen en in toenemende mate ook voor de autoriteit van de wetenschappelijke kennis. ‘De’ expert bestaat niet meer. Via het internet wordt veel zinnigs en onzinnigs verspreid en iedereen heeft er een mening over. Kortom: er is sprake van een informatiechaos. Complottheorieën streven naar de waarheid, maar dragen eerder bij aan verwarring.

Sociale systemen zijn ondoorgrondelijk
Globalisering heeft een einde gemaakt aan overzichtelijke overheden. De afstand is groot en inzicht in de werking klein. Men raakt vervreemd van het systeem en vreest de almacht ervan. Wantrouwen is er ook ten opzichte van de werking van de financiële markt; ook die is ongrijpbaar hetgeen onzeker maakt. Wantrouwen is zoals gezegd een voorwaarde voor de ontwikkeling van complottheorieën maar hoeft niet per definitie uit te monden in paranoia. Er blijft voor sociologen genoeg werk aan de winkel.

Steun Kloptdatwel

3e spreker Skepsis-congres 2010: Stef Aupers 2Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

« Previous Entry
Duivelsuitdrijving is geen therapie
Next Entry »
De vreemdste homeopathische ingrediënten

Filed Under: Complottheorieën, Skepsis Congres, Skepticisme Tagged With: complot, complottheorieen, stef aupers

Reader Interactions

Trackbacks

  1. Kom Plot – George van Houts leent oogkleppen van complotdenkers says:
    26 June 2017 at 09:04

    […] Op zondag 25 juni zond de NPO op Radio 1 de radiodocumentaire “Wat is dit voor waanzin?!?” uit van radiomaker René van Es. In deze documentaire wordt Van Houts o.a. geconfronteerd met kritiek van mij en zijn ook Brecht Decoene (schreef een boekje over complottheorieën) en Stef Aupers (hoogleraar aan het Instituut voor Mediastudies, KU Keuven) te horen, beiden spraken ook al eens op een Skepsis-congres (Decoene, Aupers). […]

    Log in to Reply

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 36.2 – Zomernummer 2023
27 May 2023 - Pepijn van Erp
Skepter 36.2 – Zomernummer 2023

Met oa de grote Replicatiequiz en de zoektocht naar buitenaardse intelligenties (en of we ons daarmee kunnen voortplanten). Het bericht Skepter 36.2 – Zomernummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Dag tegen de homeopathie 10 april
6 April 2023 - Pepijn van Erp

Op 10 april 2023, om 10 uur 23, zal een aantal rationalisten collectief een ‘homeopathische zelfmoordpoging’ doen bij het standbeeld van Multatuli in Amsterdam. Om te laten zien dat homeopathie geen geneesmiddel is, maar slechts ‘boerenbedrog’. Deze gezamenlijke overdosis is een initiatief van de Stichting Skepsis en de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Het bericht Dag tegen de homeopathie 10 april verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 36.1 – Lentenummer 2023
25 February 2023 - SkepsisBlogBeheerder
Skepter 36.1 – Lentenummer 2023

De eerste Skepter van 2023 is eergisteren van de drukker gekomen en zit in de verzending. Hij zal ergens komende week wel bij abonnees en donateurs bezorgd worden. Weer veel moois in dit nummer. Herkent u zich in het portret hier rechts? Dit is volgens de kunstmatig intelligente plaatjesgenerator DALL·E hoe een skepticus eruitziet. Gert Jan van ’t ... Meer lezen Het bericht Skepter 36.1 – Lentenummer 2023 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Belgisch UFO-meldpunt wint 'De Zesde Vijs' 2022
1 May 2023 - Ledenadmin Skepp

Op 29 april 2023 reikte Skepp in het sfeervolle kader van het House of Mysteries in Gent haar jaarlijkse prijzen uit. De Zesde Vijs ging ditmaal naar het Belgisch UFO-meldpunt, en werd in ontvangst genomen door mede-oprichter en coördinator van het meldpunt Frederick Delaere, die aansluitend een hoogst interessante en verhelderende lezing gaf. [...]

Uitreiking Zesde Vijs en Skeptische Put 2022 - 29 april
25 March 2023 - Jan Van Haver

De Zesde Vijs wordt toegekend aan iemand die zich het voorbije jaar verdienstelijk heeft gemaakt in het verspreiden van objectieve kennis inzake pseudo-wetenschap en het paranormale. De Skeptische Put wordt jaarlijks gegeven aan een persoon of organisatie die zich uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld, en de verspreiding of popularisering van kennis en wetenschap totaal verkeerd heeft begrepen. [...]

Komeet van Halley in “Het verhaal van Vlaanderen”?
13 February 2023 - Paul De Belder

De aflevering van ‘Het verhaal van Vlaanderen’ over de Guldensporenslag heeft ongetwijfeld de meeste commentaar opgewekt. Ook vanuit de astronomie valt er kritiek op te leveren. Inderdaad begon de bewuste aflevering met een voorstelling van de komeet van Halley.  Bij het kijken dacht ik heel even dat ik in een documentaire over sterrenkunde en niet over geschiedenis zat. Maar meteen werd de band duidelijk. [...]

“Their Plan is Incongruent With My Existence”
2 June 2023 - Jonathan Howard

The authors of the Great Barrington Declaration never asked "vulnerable" people if they were on board with their plan to lock them down for month on end, with no backup plan if herd immunity never arrived. They just wanted to impose their will on tens of millions of vulnerable Americans whether they wanted it or not. The post “Their Plan is Incongruent With My Existence” first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Why Scientific Plausibility Matters
31 May 2023 - Steven Novella

Why plausibility must play a central role in scientific medicine. The post Why Scientific Plausibility Matters first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Voices in the Vacuum
30 May 2023 - Natalia Solenkova

The failure of the White House COVID-19 Response Coordinator to, well, coordinate a response to COVID-19 misinformation has left physicians to fight the uphill battle on their own. The post Voices in the Vacuum first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (21-2023)Arme Charles. Hij onderstreept weer eens mijn stelling dat geloof, kwakzalverij en complotgeloof een pot nat is. Kwalijk vocht.
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (21-2023)Een werkelijk uitstekend artikel van Chris Klomp. Het beruchte kamerlid dat orakelde (pardon, ik bedoelde kakelde) over tribunalen moet zich
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (19-2023)Er zijn natuurlijk allerlei soorten druivenrassen en soorten wijn. Zou je b.v. voor een optimale Moezelwijn Duitse hoempamuziek moeten toedi
  • L’agopuntura è la soluzione. Ah no, ci siamo sbagliati – Query Online on Acupunctuurpromotie RU: niet meer dan placebo-effect volgens promotor Coenen[…] Informazioni tratte da Kloptdatwel, “Acupunctuurpromotie aan de Radboud Universiteit” e “Acupunctuurprom
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (19-2023)Mijn orchideeën doen het uitstekend op een dieet van alle mogelijke soorten muziek, met een relatief klein aandeel klassiek. En

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2023 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in