Half november organiseerde de personeelsvereniging van een Nederlandse bank een informatieavond over Reiki. We leerden hoe we precies moesten huggen en dat Reiki best het placebo-effect kan zijn.

De opening van de avond werd gedaan door een aardig ogende, glimlachende vrouw die begon door zowel zichzelf als haar Reiki-partner voor te stellen. Reiki gaat over aanraking en dus wilde deze mevrouw en haar partner (beide Reiki-master) graag eerst even iedereen aanraken door ons de hand te schudden.

Het volgende onderdeel van de avond betrof een lichtcirkel waarbij iedereen hand in hand moest gaan staan. Specifiek moest tijdens het staan in deze cirkel de linkerhand met de palm naar voren en de rechterhand met de palm naar achteren gedraaid worden en mochten de ogen gesloten worden. Via geleide fantasie (het vertellen van een verhaal waarbij je je dan kan inleven) werd verteld dat we licht ontvangen en dat dat licht in ons stroomt. Na enkele minuten op deze wijze te hebben gestaan mocht de cirkel doorbroken worden en zocht een ieder zijn of haar zitplaats weer op. “Wie heeft er iets gemerkt?”, werd ons gevraagd. Ik had niks gemerkt maar de man naast de man van wie ik de hand had vastgehouden merkte op dat hij wel vond dat de man tussen ons in warme handen had. De ‘man-in-het-midden’ keek enigszins trots toen de vrouw bevestigde dat dit inderdaad kan gebeuren, “alsof je een soort energie krijgt van de ander”. Ik was er om te observeren dus de opmerking dat de man van het begin af aan al opvallend warme handen had slikte ik maar in.

Het volgende onderwerp was knuffelen, omhelzen of huggen. Hoe hug je nou goed? “Let maar eens op televisieseries en dergelijke, daar wordt nep gehugd, ze huggen elkaar rechtsom in plaats van linksom, wie kan er vertellen waarom dat niet goed is en waarom je als je oprecht wilt zijn altijd linksom moet huggen?”. Een meisje uit het publiek wist het antwoord: “dat heeft met de positie van het hart te maken”.

“Heel goed!”, zei de vrouw en ze legde uit: “het hart zit ook meer naar links, dus als je linksom een hug geeft, doe je dat met de harten dichter bij elkaar. Ze gaan naar elkaar toe, in plaats van van elkaar af, zoals bij een rechtsom hug.” Maar aan het rechtsom huggen kleven, behalve het ‘nep’ zijn, nog meer nadelen: “misschien heb je weleens gemerkt dat na een rechtsom-hug, bijvoorbeeld bij een collega of een vriend waar je niet zo close mee bent, het energie kost, terwijl je van een oprechte, linksom hug, juist energie krijgt!”. Volgens de vrouw kon je soms wel 20 tot 30 minuten van slag zijn en je minder energiek voelen na zo’n rechtsom-hug.
Ik heb dit allemaal nooit geweten, maar als ik eerlijk ben heb ik het ook nooit gemerkt.

Na deze uitspraken was het natuurlijk tijd voor de proef op de som door middel van een betrouwbare en valide test: de spiertest!* Alle deelnemers werden gevraagd een rechtsom-hug (rechterarm over linker- en je hoofd op de rechterschouder van de ander leggen) uit te voeren  en daarna de spiertest te doen. Dit doe je door je arm uit te strekken en de ander te vragen om de arm naar beneden te duwen. De ander moet dan letten op de hoeveelheid kracht die daarvoor nodig is. Dan een linksom-hug en weer dezelfde spiertest. “Merk je dat je veel meer kracht nodig hebt na de linksom-hug?”. Persoonlijk merkte ik niks, mijn ‘hug’-partner overigens ook niet. Achteraf is het makkelijk schrijven maar ik moet bekennen dat ik op dat moment door al het links- en rechtsom-gedoe de draad was kwijtgeraakt; Heb ik nou net een links- of een rechtsom-hug gedaan? Was een linksom of een rechtsom nu de goede? En bij welke hug moest ik dan meer of minder kracht hebben? De vraag kwam bij me op of je de negatieve energie die gepaard gaat met een ‘verkeerde’ hug kunt neutraliseren met een ‘goede’ hug, of dat dit mogelijk zelfs meer energie oplevert? Nou ja, toen de vrouw vroeg of je meer kracht nodig had na de linksom-hug volgde er geknik alom, dus ik denk dat de andere deelnemers duidelijk minder verward en meer overtuigd door het voorafgaande verhaal dan ik.

De avond werd nog actiever toen we elkaar ‘blind’ gingen volgen. De een doet z’n ogen dicht, de ander neemt de blinde bij de hand en begeleidt hem of haar de ruimte door. “Zorg dat je de ander niet tegen obstakels laat oplopen”. We wandelden een beetje de ruimte door en vervolgens draaiden we de oefening om. Na de ander even rondgewandeld te hebben werd de oefening uitgebreid: mocht je in de eerste oefening de blinde bij de arm nemen, nu mocht je alleen contact maken via de hand van de blinde. “Probeer maar eens met zo minimaal mogelijk contact (bijvoorbeeld slechts een vinger op de handpalm van de blinde) de ander toch te begeleiden en te sturen”.

Toen er na de oefening weer gevraagd werd om reacties vertelde ik dat ik af en toe het gevoel had gehad alsof iets mijn hoofd raakte (ik had dat gevoel echt, het was waarschijnlijk gewoon een jeuk die ik verkeerd interpreteerde), maar dat ik wist dat er niets op hoofdhoogte in de ruimte aanwezig was en ik zei dat je dus blijkbaar niet altijd een ervaring voor waarheid moet aannemen (je moet iets toch?). De hint werd niet opgepikt helaas en de vrouw ging door over het feit dat je je veel meer bewust van dingen kunt worden als je je ogen sluit.

Het nut van de oefening ontging me helaas volledig.

Het werd nog spannender: iedereen moest zich door de zaal verspreiden en enkele vrijwilligers werden geblinddoekt. Ze kozen een willekeurige richting en begonnen te lopen. Aan de rest de opdracht om ze rustig op te vangen en hun koers iets aanpassen zodat ze na een paar keer de zaal rond te hebben gelopen uiteindelijk terugkeren naar hun beginplek. Daarbij moet je zelf zoveel mogelijk op je plek blijven staan, als je ze maar niet laat botsen. Als het gelukt was werden de vrijwilligers gestopt door de vrouw en kregen ze als beloning een fijne linksom-hug.

We mochten weer plaatsnemen in de kring en eindelijk kregen we wat meer te horen over Reiki. Tenminste dit leek de bedoeling, maar helaas werd op geen enkel moment nu echt duidelijk wat Reiki precies is. Via een aantal omwegen kwam de spreker zelfs op de Large Hadron Collider (LHC) (een deeltjesversneller) van het CERN in Zwitserland terecht. Volgens de vrouw deden ze daar onderzoek op een gebied dat “de zichtbare wetenschappelijke wereld en de onzichtbare alternatieve wereld met elkaar zou kunnen verbinden”.
Jammer dat ze bij het CERN met de LHC toch iets anders doen. (Maar uitleggen hoe dat precies zit, past helaas niet binnen deze tekst, en op internet is er genoeg informatie over te vinden.)

Volgens de beide Reiki-masters hoef je niet in Reiki te geloven om het te laten werken. En hoe het werkt? Ze weten het niet, “mogelijk via energie, misschien trillingen en als het het placebo-effect is, dan werkt het maar via het placebo-effect”. Dit wekt de indruk dat ze niet begrijpen wat het placebo-effect precies betekent. Het placebo-effect: wanneer het absoluut zeker is dat wat je doet niet werkt, maar wel mogelijk een effect kan hebben omdat iemand werking verwacht of erin gelooft. Bekijk dit 3 minuten durende filmpje voor meer info over het placebo effect. In elk geval betekent het dat als je een effect vindt, dit juist niet komt door wat je gedaan hebt, maar door de zaken die eromheen meespelen. Zonder het zelf te weten zeggen ze dus eigenlijk dat Reiki niet werkt.

“Het mooie van Reiki is dat je op twee manieren kan merken dat het werkt: als je je beter voelt dan werkt het. En als je je slechter voelt, dan werkt het ook. Dat komt namelijk omdat Reiki in het laatste geval ervoor zorgt dat de gifstoffen die in je lichaam opgeslagen zouden zijn vrijkomen, en daardoor voel je je dan natuurlijk wat slechter.”

Handig, het werkt dus altijd! Of wacht even… het kan dus eigenlijk helemaal niet niet werken! En het is vast toeval dat wanneer je helemaal niets aan een ziekte doet je ook alleen maar beter of slechter kan worden. Misschien krijgen we stiekem als we ziek zijn wel allemaal Reiki…

Een ziekte kan natuurlijk ook een tijdje hetzelfde blijven. Ze heeft het niet gezegd, maar ik vermoed dat wanneer je je niet beter en ook niet slechter voelt, je dan vast wat meer behandelingen nodig hebt. Mocht dat het geval zijn, wees gerust, want de vrouw kan tegenwoordig ook op afstand helpen, via de telefoon. Dat heeft ze wel gezegd.

Ze vertelde ook dat mensen die Reiki-behandelingen volgen gemiddeld minder ziektekosten maken. Dat is nogal een duidelijke claim en hier moest ik het mijne van weten! Ik vroeg dus hoe ze dat wist, is dat misschien onderzocht? Ja, zei ze en ik vroeg of ze die onderzoeken dan misschien had, want die wilde ik ook weleens lezen. Helaas had zij ze zelf niet, maar als je bladen zoals Mind magazine en Happinez regelmatig las, dan zou het daar regelmatig in voorbij komen. Wel jammer dat ik nou net dat soort ‘vakbladen’ niet lees.

Als laatste waren er nog wat vragen en opmerkingen uit het publiek. Een vrouw vroeg hoe ze om moest gaan met haar man, die in het ziekenhuis werkte en altijd aankwam met allerlei onderzoeken en argumenten waar ze dan niet tegenop kon, hij was zelfs boos geworden dat ze naar deze “onzinavond” ging. De tip was om met hem maar eens de lichtcirkel te doen, als hij merkte dat het werkt, dan zou hij vanzelf overtuigd raken. Ik hoop voor haar dat hij meer merkt dan ik.

Een andere vraag was of het gevaar kon? Een duidelijke ‘nee’ en zelfs heftig nee-geschud vanuit het publiek was het gevolg.

Er is mijns inziens echter wel degelijk gevaar wanneer iemand met een ernstige ziekte door Reiki (lees: het placebo-effect) het idee krijgt zich beter te voelen. Helemaal wanneer diegene wordt verteld dat een eventueel verslechteren juist een teken is dat het werkt. Hiermee loopt je het risico dat zo iemand pas veel later naar de dokter gaat en dat kan tot gevolg hebben dat de ziekte al (te) ver gevorderd is en moeilijker of zelfs niet meer verholpen kan worden, met alle gevolgen van dien.

—————————————————————————
Waarschijnlijk heb je na dit stuk gelezen te hebben nog steeds geen idee wat Reiki nou eigenlijk is. Troost je, ik ook niet. Tenminste, niet dankzij deze avond. Gelukkig wist ik al wat, en wat ik weet komt aardig overeen met deze wikipedia pagina over Reiki.

Maar wil je echt weten hoe het zit, dan raad ik je aan op www.skepsis.nl/reiki.html te kijken, daar staat het hele verhaal.

* Het is helaas al erg lang bekend dat de spiertest geen goede test is, zie voor meer informatie: http://www.skepsis.nl/spiertest.html