Voor wie de krant de afgelopen dagen mocht hebben gemist – de Tilburgse toponderzoeker Diederik Stapel heeft aan de baas van de Universiteit van Tilburg bekend dat hij onderzoeksgegevens heeft verzonnen. Rector Magnificus Philip Eijlander heeft Stapel daarop direct op non-actief gesteld.
Diederik Stapel presenteerde zich actief in de media en niet alleen als wetenschapper. Hier op de website van de Universiteit Tilburg.
De Universiteit van Tilburg maakte op 7 september bekend dat Stapel op non-actief is gesteld omdat hij ‘een ernstige inbreuk gemaakt [heeft] op de wetenschappelijke integriteit door in zijn publicaties gebruik te maken van gefingeerde data’. Prof. dr. Diederik Stapel is hoogleraar Cognitieve Sociale Psychologie en tevens decaan van Tilburg School of Social and Behavioral Sciences. Rector Eijlander heeft een vertrouwenscommissie ingesteld met de opdracht om volledig in kaart te brengen bij welke publicaties van prof. dr Stapel gefingeerde data zijn gebruikt. Volgens De Telegraaf heeft Stapel al langere tijd onderzoeksgegevens verzonnen.
Uit media-artikelen van gisteren (o.a. een voorpagina-artikel in NRC Handelsblad) wordt duidelijk wat er gebeurd is. Wikipedia citeert Omroep Brabant:
‘Eind augustus 2011 meldden enkele jonge medewerkers uit Stapels onderzoekgroep zich bij de rector van de Universiteit van Tilburg, Philip Eijlander met het vermoeden van frauduleuze handelingen bij het onderzoek. Ongeveer een week later gaf Stapel toe dat er in sommige publicaties sprake was van gefingeerde data. Vrijwel onmiddellijk hierop werd Stapel op non-actief gesteld. Een commissie onder leiding van de psycholoog Willem Levelt werd verzocht te onderzoeken welke publicaties er precies gebaseerd waren op gefingeerde data’.
NRC Handelsblad neemt de fraude van Stapel zeer serieus en wijdt er vrijwel de gehele voorpagina aan
Diederik Stapel is volgens NRC-redacteur Bart Funnekotter een zeer succesvol wetenschapper. Funekotter op de webpagina van de NRC:
‘Hij promoveerde cum laude en kreeg diverse beurzen van NWO en de KNAW. Hij doet onderzoek naar hoe bij mensen hun zelfbeeld en het beeld van anderen ontstaat. Eerder dit jaar kwam hij overal in het nieuws, ook bij NRC, met zijn onderzoek waaruit bleek dat mensen die in een rommelige omgeving leven, eerder een hekel hebben aan buitenlanders. Dat onderzoek is gepubliceerd in Science, de absolute top van de wetenschappelijke tijdschriften’.
Een paar dagen geleden kwam Stapel nog uitgebreid in het nieuws met zijn onderzoek waaruit zou blijken dat ‘vleeseters egoïstischer en minder sociaal zijn dan mensen die geen vlees eten’. Ook dit onderzoek is vermoedelijk geheel gebaseerd op verzonnen gegevens, zo meldt medeonderzoeker prof. Roos Vonk.
Juist vanwege het grote zichtbaarheid van Stapel (hij was regelmatig te zien op tv) maakt prof. Roos Vonk zich grote zorgen over de reputatieschade voor de wetenschap. In NRC Handelsblad zegt ze: ‘het is denkbaar dat dat deze omvangrijke misstap van één enkele collega effecten heeft op de reputatie van ons gehele vakgebied’. Ook Robbert Dijkgraaf, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, maakt zich hierover grote zorgen, zegt hij in het weekblad Elsevier. Op haar website toont Vonk zich verbijsterd:
‘Op 25 augustus j.l. presenteerde ik, samen met collega’s Diederik Stapel en Marcel Zeelenberg, een onderzoek naar de psychologie van vlees. Dit onderzoek hadden we gezamenlijk bedacht en het was uitgevoerd door een assistent van Diederik. Dacht ik. … Vandaag (7 september) hoorde ik dat collega Stapel op grote schaal fraude heeft gepleegd. … Ik moet aannemen dat ook de ‘vlees-data’ berusten op fraude. Bij het bespreken van de resultaten vond ik het wel vreemd dat Diederik de naam van de assistent niet noemde, maar de gedachte aan fraude is geen moment in me opgekomen. Diederik Stapel was een van de beste sociaal-psychologen van Europa. Hij had een vlekkeloze reputatie, … Dat uitgerekend hij dit gedaan heeft maakt het extra schokkend en laat zien hoezeer ook wij als psychologen ons volstrekt kunnen vergissen in mensen’.
Volgens de website Universonline van de Universiteit Tilburg begrijpt Stapel dat wat hij heeft gedaan niet door de beugel kan:
‘Of de universiteit nog actie onderneemt om de schade voor Stapel te beperken, is onduidelijk. Eijlander geeft aan dat hij het volstrekt verwerpelijk vindt wat Stapel heeft gedaan. “Diederik begrijpt dit ook.” Binnen de wetenschap zal Stapel moeilijk ergens anders aan de slag komen, maar hij zal weer de kracht vinden om verder te gaan, aldus de rector. De drie klokkenluiders zijn sterke mensen aldus Eijlander. “Ik vind het top dat ze dit gedaan hebben, het is het enige juiste geweest. De wetenschap heeft zichzelf gezuiverd”.
Hier vind je een overzicht van publicaties van Diederik Stapel (bron: wikipedia). Hier vind je zijn curriculum vitae (googledocs document, via Wikipedia).
Voorpagina: een deel van de voorpagina van NRC Handelsblad van 8 september 2011
Ik hoorde gisteren al de eerste ‘zie je wel, wetenschap is gel#l’ voorbijkomen.
Dit is te pareren met ‘zie je wel, het zelfreinigend vermogen van wetenschap is groot, bedrog en klets komt meestal uit.’ Maar dit geeft een enorme knauw aan het beeld van wetenschap als serieus onderzoeksinstituut en de betrouwbaarheid daar van. Of dat terecht is is een tweede.
De kritiek die ik gisteren hoorde kwam overigens van uit een hoek waarin het zelfreinigend vermogen nihil is, een homeopathiegelovige. Wat opvallend was, was dat de enorme misstap van Stapel (“=de wetenschap”!! (in haar ogen dan)) gezien werd als een bevestiging van het gelijk van de niet wetenschappelijk onderbouwde ‘geneeskunde’.
(de megafraude en klets uit die hoek werd vakkundig genegeerd.. 😉 )
Onvergeeflijk voor een wetenschapper. Ik ben benieuwd naar Stapels beweegredenen en doelen.
@Timmerman: Tja, onderzoek naar xenofobie en vleeseten… Ik houd het toch op politieke overwegingen.
In de tijd dat ik nog aan wiskunde deed had ik het idee dat een wetenschappelijk artikel volledig controleerbaar moest zijn, en dat (wat was ik toch eigenlijk naïef) de referees controleerden of elke letter en punt wel klopte. Ik nam aan dat auteurs van een stuk elk voor 100 procent achter de inhoud stonden. Nou is het natuurlijk zo dat een stuk wiskunde in beginsel door de lezer helemaal te snappen moet zijn, maar dat wordt al anders wanneer er dingen in staan die het resultaat zijn van lange en subtiele berekeningen. In elk geval gaan de auteurs strijken met de eer als het styuk deugt en de aandacht trekt. Dan moeten de auteurs maar delen in de schande als het gefraudeerd is. Dat die Vonk niet eens de moeite heeft gedaan om de assistent te leren kennen die het werk gedaan zou hebben (die assistent zou mede-auteur moeten zijn) is haar aan te rekenen.
Ik heb wel eens gehoord van personen in ondergeschikte posities die slechts mochten publiceren als hun baas het goed vond en dan moest die baas bovendien zijn naam boven het stuk hebben staan, zelfs al wist hij nauwelijks wat van de inhoud. Dat vond ik een groot onrecht. Ik heb eens een promotie meegemaakt, waarbij de promotor een vraag stelde over de inhoud waaruit bleek dat hij de terminologie van het vak niet eens kende, en de arme promovendus er dan ook geen touw aan vast kon knopen en voor zijn fatsoen natuurlijk ook niet kon zeggen dat de vraag wartaal was. De promovendus was wel kundig begeleid, maar niet door de promotor.
Wat ik begreep is dat het persbericht over het vlees-eters-zijn-egoïsten onderzoek gebaseerd was op ‘preliminary data’. Er zou dus vervolgonderzoek komen en dáár zou officieel over gepubliceerd worden.
Neemt niet weg dat het dus niet verstandig is om vroegtijdig data wereldkundig te maken, zonder peer-review en zonder dat er zwaarwegend maatschappelijk belang is (want laten we eerlijk zijn: die resultaten waren vooral mediageniek)
De pot verwijt de ketel…
Mensen met dergelijk commentaar hebben zelf niet in de gaten hoe dom dat is.
Ze vergelijken daarbij een wetenschappelijke misstap, hoe ernstig die dan ook is – maar toch nog altijd een relatief kleine fout in een enorm complex van betrouwbare kennis – met hun eigen dwaalleer, waarvan nog nooit ook maar een begin van bewijs is geleverd.
En ook moet worden bedacht dat Stapel nu voor de rest van zijn leven compleet afgebrand is.Terwijl homeopaten en andere kwakzalvers na eindeloze hoeveelheden gefundeerde kritiek op hun dubieuze handelwijze gewoon doorgaan met het verspreiden van hun gevaarlijke onzin en nog geachte leden van onze maatschappij zijn ook!
(reactie Hans nog niet gelezen)
Enige hypocrisie kan NRC Handelsblad niet worden ontzegd.
Op de voorpagina wordt een wetenschapper met naam en toenaam à la Joran van der Sloot compleet afgebrand, en zonder wederhoor.
En in de bijlage, verzorgd door Ode, vinden we een artikel over de energetische werking van spirituele cosmetica (Dr. Edward Bach, Masuru Emoto, etc.). “Een psychologisch probleem heeft lage trillingen, bloemen hoge.” Plus een lovend artikel over Johan Boswinkel die met niet bestaande biofotonen geneest. “Onderzoekers hebben vastgesteld dat acupunctuurpunten fungeren als vensters voor de opname van licht door het lichaam.” Boswinkel is dan ook tegen zonnebrandcrème.
Als NRC iets minder Quatsch in de bijlage zou stoppen, zou ik de voorpagina serieuzer nemen.
De Universiteit Tilburg heeft Stapels naam genoemd in een persbericht. Zie de link in het stuk hierboven. Ik denk zelf dat hier een afweging van verschillende belangen aan de orde is geweest – enerzijds het belang dat iedereen zsm weet dat de pubicaties van Stapel niet (alle) bruikbaar/betrouwbaar zijn, anderzijds de persoonlijke levenssfeer van Stapel. De Uni heeft daarin een keuze gemaakt.
Overigens was ik ook behoorlijk geïrriteerd door de bijlage. Ik ben van plan om daar nog met een stukje op terug te komen.
Ik heb de krant opgezegd vanwege die bijlage, zat me elke keer kapot te ergeren. De NRC vroeg waarom ik had opgezegd en toen zeiden ze dat dat helemaal buiten hen om ging. ??? Wat moet je daar nou mee. Ik wil niet eens dat er papier besteed wordt aan dat vreselijke blaadje.
Je kunt misschien een digitaal abo nemen, daar zat die bijlage niet bij. En ik denk dat ook niet alle journalisten van de nrc blij zijn met zulke bijlagen.
Ik hem me net als JennyJO aan de NRC-Ode geërgerd. Mij schreef de adjunct-hoofdredacteur:
Het is natuurlijk deels onzin wat Steketee schrijft, want hij weet bliksems goed dat veel lezers zo’n bijlage zullen opvatten als ‘nog een extra katern’. Nergens in de krant kun je lezen dat de redactie ook vindt dat die Ode (waarvoor ook voorafgaande aan de verschijning
prominent geadverteerd wordt) nergens op slaat. En waarom staat er niet op de wetenschapspagina een volle pagina geiteld ‘De vullis van Ode’?
Over Boswinkel kun je op de site van de VtdK het een en ander vinden.
JW- Ik kan merken dat jij nooit bij uitgevers hebt gewerkt! Ik dus wel.
Het is inderdaad usance dat redactie en advertentie-afdeling elk hun eigen weg gaan. De redactie heeft in het algemeen geen idee van wat de advertentie-afdeling binnenhaalt. Naderhand protesteren heeft iha geen zin, want dat leidt alleen maar tot geweldige conflicten.
Ik herinner mij uit mijn tijd een cartoon: aan de ene kant van de tafel de uitgever, aan de andere kant de hoofdredacteur. Allebei schreeuwen ze met gebalde vuisten: “jij bljjft van mijn krant af”.
De uitgever wint het gewoonlijk, want die is het in de eerste plaats te doen om de centen. En logisch ook, want zonder advertenties kan zo’n krant niet rondkomen.
Bijsluiten van een blad als Ode valt ook onder het advertentiebeleid.
Meneer Steketee geeft de situatie weer zoals het is, hoezeer jij dat onzin vindt.
PS – dagbladen zijn enorm noodlijdend tegenwoordig. Niet zonder reden doen ze er allerlei dingen bij, zoals de verkoop van film-DVD’s, muziek-CD’s enz.
Iets waar men in vroeger tijden geen moment aan zou denken.
De krant is niet geschreven voor lezers die thuis zijn in het uitgeversvak maar voor gewone lezers die een krant met daarin gevouwen een ‘katern’ zien. Als de lezers gaan opzeggen vanwege die bijlage dan bedenkt de uitgever zich misschien wel. Zo’n katern is toch wel even wat anders dan een voordeelaanbieding Bommelverhalen. Wat ik onzin noemde is dat S. de indruk geeft ‘sorry kunnen we niks aan doen’. De redactie, maar dan wie ook zijn het best in de gelegenheid er iets aan te doen. In het colofon van de krant ontbreekt zelfs elke contactmogelijkheid met de uitgever.
Ik vrees dat de zaak zo bekend is, dat vermelding van slechts initialen hier niet veel zin meer zou hebben gehad. Er worden allerlei mensen geciteerd. Ik nam zonder meer aan dat de hoofdpersoon ook wel gebeld zou zijn, maar in zijn wel te raden toestand niet gediend was van commentaar. Hoe dan ook, krijg ik niet de indruk dat wat er staat onjuistheden bevat. Of deze kwestie nu per se op pagina 1 had moeten worden geplaatst, kun je je inderdaad afvragen.
De “bijlagen” van NRC hangen me werkelijk de strot uit. Kortgeleden nog de “bewaarbijlage” over golf. Ik zag niet in waarom ik die bijlage over een in mijn ogen “dom knikkerspel voor volwassenen” zou moeten bewaren (laat staan lezen…) en heb de krant een commentaar gezonden dat voor hen niet veel onduidelijks overliet. Daar krijg je vervolgens natuurlijk geen enkele reactie op. “Vooral zo doorgaan”, denk ik dan, totdat… op een gegeven moment NRC helemaal niets meer van mij verneemt. Helaas zijn alternatieven nog beroerder.
Die foto behoort ook tot de originele data van het type Stapel …
*http://www.tineye.com/search/7fca33d8a49267564cc87f1ff0959722de855a88/
Het meinummer van Koud Bloed handelde over pseudologia fantastica. Daarin werd ook aandacht besteed aan zo’n extreme professor. Anthonie Stolk. Boeiend en gênant tegelijk. Ook iemand die graag in de schijnwerpers stond. Hij heeft geen Wikipedia-lemma, maar verdient het zeker.
Misschien dat Kloptdatwel een keer aandacht aan hem kan schenken, en meteen even wil uitzoeken of (zelfs) zijn geboortedatum – 26 oktober 1916, zie Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie – wel klopt 🙂
*http://www.koudbloed.nl/archiefdetail.aspx?id=1774
*http://beeldbank.nationaalarchief.nl/afbeeldingen/indeling/detail/start/52/trefwoord/Geografisch_trefwoord/Amsterdam/trefwoord/Vervaardiger/Anefo%20%3A%3A%20Broers%2C%20F%3AN%3A?lang=n
*http://opc4.kb.nl/DB=1/IMPLAND=Y/LNG=NE/SID=fb725d78-44/SRT=YOP/CMD?ACT=SRCHA&IKT=1004&SRT=YOP&TRM=stolk%2C+anthonie
*http://www.rkd.nl/rkddb/(f5ohftedmxhtk355y1cq4d55)/dispatcher.aspx?action=search&database=ChoiceArtists&search=priref=104772
Bedankt voor de interessante verwijzingen en de link waaruit blijkt dat de foto ook bestaat uit het betere knip- en plakwerk. We verwelkomen graag ingezonden stukken overigens.
Niets met “usance” van kranten resp. uitgevers te maken. Ze leveren maar een krant en verder niet. En als ze zo eigenwijs zijn toch mijn brievenbus vol te blijven plempen met nutteloos commercieel papier (bewaarbijlage durven ze dat dan nog te noemen ook – ik bepaal zelf wel wat ik bewaar!) waar ik niet om gevraagd heb, zullen ze vanzelf het gevolg merken. De maat is bijna vol bij mij.
“JWN: De krant is niet geschreven voor lezers die thuis zijn in het
uitgeversvak maar voor gewone lezers die een krant met daarin gevouwen
een ‘katern’ zien. Als de lezers gaan opzeggen vanwege die bijlage dan
bedenkt de uitgever zich misschien wel.”
Een van mijn uitgevers zei het heel duidelijk als iemand de krant opzegde: “ach, het is er maar een”.
En als het er honderd zijn op pak weg 100.000, dan is het: “ach, het zijn er maar 100.”
Een andere uitgever: “redacteuren zijn er slechts om de achterkanten van de advertenties vol te schrijven…” (historisch!)
Jij hebt een veel te ideaal beeld van een krant, JW.
Redacties zijn “onafhankelijk” in dit land – maar… up to a point. Advertentie- en andere inkomsten zijn belangrijker dan abonnementen, gewoon een harde economische noodzaak. Een (hoofd)redacteur kan protesteren wat-ie wil, de uitgever zal tenslotte zeggen: als het je niet bevalt, zoek het dan maar elders. (Trouwens, hoofdredacteuren van tegenwoordig zijn minder op de inhoud gericht, maar meer op de zakelijke kant.)
Pas als abonnees echt massaal gaan opzeggen, dan gaat de uitgever er wellicht over denken de redactie- en advertentieformule aan te passen. Maar zulke processen verlopen geleidelijk. Ik heb het nog niet gezien dat een krant binnen een paar weken duizenden abonnees verloor, alleen maar vanwege een of andere bijlage.
Dus meneer Hans, als de maat bij u vol is, dan zegt u uw abonnement toch op? Geen redacteur die daar een traan om zal laten.
Echt commercieel hoor, echt lange-termijnvisie van die uitgevers.
Inderdaad meneer Hans, gewoon commercieel, ja.
Er bestaat wel lange-termijnvisie, maar ook die is er op gericht winst te maken. Het kan ook niet anders: de kosten van het maken van een krant zijn enorm! Als er niet genoeg advertentie-inkomsten zijn en inkomsten van andere activiteiten (zoals het verkopen van DVD’s e.d.), dan gaat een krant op de fles – zo simpel is dat.
Met idealisme kom je er echt niet. Ikzelf ben begonnen als leerling-journalist bij Het Vrije Volk, eens de grootste krant van Nederland maar tevens het zeer idealistische blad van de partij van de arbeid. Heeft het geheel afgelegd. (Ironisch genoeg is “Het Vrije Volk” tegenwoordig de naam van een erg rechtse website…)
Een ander blad waarvoor ik werkte, maandblad FOTO, eveneens gebaseerd op een idealistische formule, is ook sinds enkele jaren verdwenen. De concurrent Focus, die een commerciëler uitgangspunt had en heeft, bestaat nog steeds.
Tijdschriften en kranten gaan het steeds moeilijker krijgen, vooral nu het nieuws via het internet vele malen sneller beschikbaar komt dan via de papieren versies. Het zal mij niet verbazen als over een poosje de papieren krant en het papieren boek steeds zeldzamer gaan worden. De e-readers doen het al heel aardig. Ikzelf prefereer het papieren boek, maar…wie ben ik? De realiteit ligt een beetje anders.
Confronterend interview vandaag met Roos Vonk naar aanleiding van deze inverkwikkelijke affaire zie:
http://www.mariafoerier.nl/interviewroosvonk