Op verschillende plekken op aarde lijkt de zwaartekracht niet te werken. Auto’s en blikjes lijken omhoog de berg op te rollen. Sommige van deze ‘gravity hills’ zijn zelfs toeristische attracties. Wat is hier aan de hand?
Skeptici hebben altijd veel aandacht voor visuele illusies omdat ze duidelijk laten zien hoe onze intuitie ons op het verkeerde been kan zetten (zie ook Dan Ariely in het filmje in Kloptdatwel van zondag 4 september). Het volgende verhaal is een leuk voorbeeld hiervan.
Een van mijn collega’s kwam terug van vakantie uit Polen en had daar iets merkwaardigs meegemaakt in het plaatsje Gora Zar. Het ligt in de buurt van het drielandenpunt Tjechie, De Slowaakse Republiek en Polen in een bergachtig gebied.
Het bijzondere aan Gora Zar is dat de zwaartekracht er op sommige plaatsen niet lijkt te werken. Mijn collega en haar man waren stomverbaasd toen op een weg die omhoog leek te gaan de auto vanzelf de weg oprolde in z’n vrij.
Helaas hebben ze er geen opnames van gemaakt maar gelukkig deden anderen die zich verwonderden over dit bijzondere gebeuren dat wel. Op het internet circuleert een groot aantal filmpjes waarop auto’s blikjes en andere voorwerpen de berg oprollen. Het verschijnsel beperkt zich overigens niet tot Gora Zar ,er zijn veel meer plaatsen op aarde waar het voorkomt.
Hieronder een paar voorbeelden van filmpjes:
Een filmpje uit Gora Zar:
Deze twee zijn niet in Gora Zar maar bij een andere gravity hill gemaakt:
Ik ben nu toch wel erg nieuwsgierig geworden en ga op zoek naar een verklaring. Gelukkig heeft de Engelstalige Wikipedia er een item over (hier enigzins vrij vertaald weergegeven):
‘Een ‘gravity hill’ ook wel ‘magnetic hill’, ‘mystery hill’ of ‘gravity road’ genoemd is een plaats waar door de omgeving een optische illusie ontstaat zodat een lichte helling naar beneden, er uit ziet als een helling omhoog. Hierdoor lijkt het alsof een auto die je zonder versnelling laat rollen de heuvel opgaat, tegen de wetten van de zwaartekracht in.
Er zijn honderden van dit soort plaatsen op de wereld. Hoewel de helling van een ‘gravity hill’ dus een optische illusie is zijn er natuurlijk ook andere verhalen in omloop bijvoorbeeld dat het iets met magnetisme te maken zou hebben of met bovennatuurlijke krachten, zie bijvoorbeeld deze website.
De illusie berust voor een groot deel op het niet of bijna niet kunnen zien van een horizon. Zonder horizon is het moeilijk om de helling van een oppervlakte in te schatten omdat je een betrouwbaar referentiekader mist. Objecten waarvan we normaal gesproken aannemen dat ze loodrecht op de ondergrond staan (zoals bomen) kunnen in feite schuin staan waardoor de indruk van een helling kan worden versterkt.
De situatie is vergelijkbaar met een bekende visuele illusie, de Ames room waarin ballen rollen die zich niet aan de zwaartekracht lijken te houden.’
Zo zie je maar weer eens hoe gemakkelijk onze intuitie er naast kan zitten.
Foto voorpagina: een deel van een foto bij spook hill, één van de plekken waar het lijkt alsof auto’s omhoog rijden. De gehele foto kun je hier zien. Bron: wikimedia commons, Marc Averette.
Zie ook de Casa Magnetica in Avonturenpark Hellendoorn en in Phantasialand. Hier rollen biljartballen omhoog, water stroomt omhoog, stoelen mét kinderen er op plakken tegen de muur.
Heel amusant, maar niet magisch.
(en je krijgt kramp in je kuiten als je er lang in staat, de vloer is zo scheef als wat. (en de muren. en het plafond).).
Doordat je totaal geen inschatting kan maken van hoe de ruimte is gebouwd en hoe schuin je staat zie je dingen die onmogelijk lijken.)
Het blijft me verbazen dat ‘magnetisme’ dan door de volksmond als verklaring wordt gegeven. Het enige soort dingen waarop ‘magnetisme’ duidelijk werkt is ijzer (dus geen levende wezens, aluminium blikjes enzovoorts) en om een ijzeren object in voortgaande beweging te krijgen moet het ‘veld’ van de magneet bovendien nog ‘uitwaaieren’. Immers zo’n ijzeren object wordt door het magneetveld zelf een beetje magnetisch, maar als het veld aan beide polen even sterk sterk is gebeurt er nog niks. Iets dat van zichzelf magnetisch is (zoals een kompasnaald) draait alleen maar in een niet uitwaaieredn magneetveld zoalos het aardmagnetisch veld.
Maar ‘de volksmond’ is elke schijnbare actie op afstand ‘magnetisch’, het geeft niet wat. Met andere woorden, in de perceptie van leken is magnetisch en magisch zo’n beetje hetzelfde.
Nog niet zo lang geleden werd ik doorgezaagd over het elektromagnetisch universum, dat bewijst namelijk dat kometen “elektrisch” zijn, waardoor zij een soort van magische krachten krijgen die hen in staat stellen tot het verrichten van tot nu toe onbegrijpelijk geachte zaken (niet mijn bedenksel hoor!). Maar ik ben flink geweest en heb alleen maar vriendelijk-verbaasde luistergeluidjes gemaakt, zoals: ooh echt? tssss… ; nee maar; hoe kan het he; en dergelijke. Dat kun je heel lang tot volle tevredenheid van de gesprekspartner volhouden heb ik gemerkt.
Jij hebt meer geduld dan ik…
Ik ben dan ook erg trots op mijzelf, want mijn bijna onbedwingbare aanvechting is om heel hard te gaan lachen en te vragen of ze wel goed wijs zijn. Ik weet dan ook niet of het me nog een keer gaat lukken hoor!
De waterpas is overigens een mooi instrument. Én betrouwbaar.
Betrouwbaarder dan verhalen over postume krachten van opperhoofden uit vervlogen tijden in ieder geval.. 😉
Als je gelooft dat plaatselijk de zwaartekracht (of een andere op alles werkende kracht) een afwijkende richting heeft, dan tast – volgens dat geloof – die natuurlijk de waterpas ook aan. Als een blikje of een auto naar links rolt, zal het belletje in de waterpas natuurlijk naar rechts gaan.
Je kunt natuurlijk denken dat die additionele krachten anders op blikjes aangrijpen dan op mensen of op de vloeistof in een waterpas. In het verleden zijn er wel proeven in mijnen gedaan om na te gaan of de traagheidskrachten en gravitatiekrachten wel evenredig waren.
Men hing massa’s aan lange dunne draden, en als de ‘middelpuntvliedende kracht’ dan iets anders werkt dan de zwaartekracht, dan hangen die draden niet exact parallel en is er ‘beneden’ (dus 1000 meter dieper) een fractie van een millimeter verschil in afstand tussen de
twee draden vergeleken nmet bovenaan. Dat is nog een heel gedoe, want zelfs een geringe hoeveelheid tocht kan de meting verstoren. Uiteindelijk werd er niets gevonden: zware massa en trage massa zijn precies evenredig.
Oef, ik ben gerustgesteld. 😉
Het zou vervelend zijn als ná de verbouwing van mijn huis zou blijken dat het gebouwd is op een plek met een afwijkende zwaartekracht. Al mijn muren zouden dan scheef zijn, omdat ik -hopeloos naïef en kortzichtig als ik ben- me richt op meetinstrumenten ipv op eeuwenoude sagen.
Ja, ik heb begrepen dat je altijd eerst moet kijken wat de Hopi’s en de Maya’s en zo er over gezegd hebben. Een heel gedoe vind ik persoonlijk, dus wij zijn ook bezweken voor de zegeningen van de waterpas.
De zwaartekracht wijkt op tal van plaatsen iets af, dat wil zeggen: wijst niet exact naar het middelpunt van de aarde of is wat kleiner of wat groter dan elders. Dat krijg je als er zich grote massa’s in de buurt bevinden. Met heel gevoelige instrumenten (geen rollende bierblikjes) is dat te meten. Als de vloeren van je huis kloppen met de waterpas en de muren loodrecht omhoog (dus dat een loodlijn er precies langs valt) dan heb je nergens last van.
Naast die waterpas heb ik niet veel anders in huis dan bierblikjes. Nauwkeuriger dan met een bubbel lucht in een buisje water te meten is wordt het hier dus niet.
Grote massa’s zijn hier niet, behalve die aardbol onder mijn voeten. Als Thijs Zonneveld zijn berg geregeld krijgt moet ik me misschien zorgen gaan maken.
Maar met uw uitleg ga ik er van uit dat het met mijn huis in orde komt. Ik ben nu dubbel gerustgesteld. Dank. 😉
Wel eens een huis gezien met muren onder hoeken van exact 90 graden (in plaats van 89 of 91) en een vloer die exact waterpas was?
Nog niet, maar ik ben druk bezig.. 😉 Zolang er geen bierblikken door m’n kamer omhoog rollen zal het alleszins meevallen. 🙂
Ik moest zo vreselijk lachen om die bierblikken. Heb je soms ook je fiets midden in de kamer staan – of je motor?
Een Solex en een Fiat 500. Op de handrem natuurlijk.. 😉
:-))