‘She’s a witch! Burn her!’

Geloof in, en de angst voor hekserij is iets dat eens in de zoveel tijd zijn kop opsteekt. De ene keer (vooral in Europa) is het meestal lachwekkend, de andere keer (in bijvoorbeeld Azië en Afrika) letterlijk dodelijk serieus. Deze occulte¹ zaken zijn flauwekul, maar af toe verdient het geloof in deze onzin weer eens wat aandacht. In dit stuk aandacht voor kinderen in Afrika die worden beschuldigd van hekserij. Vaak is dat niet meer dan een excuus om de aandacht af te leiden van alle dagelijkse ellende. Voor de kinderen met afschuwelijke gevolgen.

De laatste heksen werden in Nederland naar verluidt in 1613 geëxecuteerd. Dat was tijdens de heksenprocessen van Roermond. In korte tijd werden daar 64 mensen op de brandstapel ter dood gebracht. De laatste heks in Europa werd officieel in Zwitserland geëxecuteerd, dat was Anna Göldi in 1785. In deze casus was hekserij overigens al niet meer de officiële aanklacht, maar het speelde wel een rol bij de beschuldigingen.

Vele ‘veroordeelde’ heksen eindigden op de brandstapel. Executie van Anna Hendricks in 1571 (bron: onbekend)

Geloof in hekserij nog steeds actueel

Wie overigens dacht dat het daarmee gedaan was, heeft het mis, zoals een eerder artikel hier op Kloptdatwel laat zien. Voor prof. dr. Mart-Jan Paul (van de Evangelische Theologische Faculteit te Heverlee bij Leuven) is hekserij springlevend. Dat blijkt uit zijn boek over occulte zaken (waaronder dus hekserij). Hij heeft ook bepaalde uitspraken gedaan in de zaak van Tristan van der V. die doen vermoeden dat voor Paul hekserij iets van deze tijd is. Bepaalde christelijke stromingen leggen verbanden tussen occulte zaken en de duivel. Dus het idee dat mensen (zwarte) magie bedrijven, al dan niet in samenwerking met de duivel. Dat fenomeen is onder andere waar te nemen bij  kritiek van bepaalde groeperingen op bijvoorbeeld de boeken en films van Harry Potter.

In Saoedi-Arabië is hekserij nog steeds een misdrijf waarop de doodstraf staat. In december 2011 is daar nog een vrouw onthoofd voor dit ’misdrijf’. Ook in India komt het voor zoals dit recente artikel uit het blad The Economist beschrijft. De ‘heksenjacht’ lijkt vaak de kop op te steken in perioden van onzekerheid zoals bij armoede en ziekten. Dat geldt niet alleen in andere landen. Hoogleraar Paul kreeg bijvoorbeeld een podium in de Nederlandse pers door zijn commentaar op de schokkende moordpartij van Tristan van der V. Daarnaast lijken factoren zoals afgunst van belang te zijn waardoor dorpsbewoners elkaar soms beschuldigen van hekserij.

Kinderen worden van hekserij beschuldigd

Het geloof in hekserij en andere occulte zaken is ook wijd verbreid in grote delen van Afrika ten zuiden van de Sahara. Daar is in sommige gebieden een tendens zichtbaar waarbij bepaalde christelijke stromingen in combinatie met lokaal bijgeloof heksengedrag projecteren op kinderen. De gevolgen daarvan zijn schrijnend, zoals te zien  in de documentaire ‘Saving Africa’s Witch Children’ (Red Afrika’s heksenkinderen).

Verstoten door de eigen ouders (Scène uit ‘Saving Africa’s Witch Children’)

Deze documentaire uit 2009 heeft deze problematiek terecht de nodige aandacht gegeven. En hoewel de documentaire ‘Saving Africa’s Witch Children’ zich vooral richt op Nigeria, komt dit probleem voor in grote delen van het Afrikaanse continent. De documentaire heeft mede geresulteerd in een rapport van de Verenigde Naties (VN) over deze problematiek met als titel ‘Breaking the spell’.

Ook in een documentaire van de Amerikaanse nieuwszender ABC is te zien hoe angst en onzekerheid van individuen en soms hele dorpen wordt afgeschoven op kinderen.

http://www.youtube.com/watch?v=M8Dl2EeqHxc

Ook in Europa (zelfs in Ermelo)

Ook in Europa hebben we al een aantal keren te maken gehad met deze gevaarlijke combinatie van religie en bijgeloof², zoals deze voorbeelden uit Zweden en Groot-Brittannië laten zien. En het zijn niet alleen Europeanen met niet-Europese achtergrond die in deze zaken geloven. Afgelopen weekend was er een zogenaamde bevrijdingsconferentie in Ermelo ‘(…) om onderwijs te geven en te bidden voor hen die occult belast en/of gebonden zijn geraakt’. Dit, samen met de eerder genoemde prof. dr. Mart-Jan Paul, laat dit zien dat dit soort bijgeloof nog steeds leeft, ook in Nederland.

Een voorbeeld: Helen Ukpabio’s geloof in behekste kinderen

Recentelijk verscheen er op youtube een filmpje van een sceptische ‘vlogger’ die ook op dit probleem wilde wijzen. Doel was aandacht te vragen voor het aanstaande bezoek van Helen Ukpabio aan de Verenigde Staten (dit bezoek was eerst gepland in maart maar is verplaatst naar mei). Helen Ukpabio is zelfbenoemd ‘Lady Apostle’ en oprichter van de Liberty Foundation Gospel Ministries in Nigeria. Wikipedia schrijft over haar geloof in behekste kinderen:

‘The belief most often associated with Mrs. Ukpabio and her organisation is a claim that Satan has the ability to manifest himself in the bodies of children by demonic possession and make them become his servants in the form of ‘witches’ or ‘wizards’.

Naast veel aanhang in Nigeria zijn er ook varianten van deze kerk te vinden in andere delen van de wereld zoals de Verenigde staten. Deze kerken worden veelal bezocht door daar wonende Nigerianen.

Helen Ukpabio komt vrij uitgebreid aan de bod in de eerder genoemde documentaire. Zij beweert dat ze zelf een heks is geweest en verder verspreidt ze een hele berg onzin waarbij zij alle ellende van individuen en van hele dorpen toeschrijft aan ‘behekste’ kinderen. Naast deze ‘haatpreken’ in haar eigen kerk verspreidt ze haar boodschap ook door middel van films in onvervalste ‘Nollywood’ stijl (Nigeria is de op India na grootste filmproducent ter wereld).³ Mensen zoals Helen Ukpabio zijn met hun onzinverhalen direct verantwoordelijk voor de ellende waarin veel van deze kinderen in zijn beland. Het zou goed zijn als mensen die veel schade en ellende hebben veroorzaakt, zoals Helen Ukpabio (en zij is helaas niet alleen), zich verantwoorden voor de rechter. Dat is in dit specifieke geval de taak van Nigeria.

Joseph Kony misbruikt kinderen

Recentelijk is er veel aandacht geweest voor de leider van de Lords Resistance Army (LRA), Joseph Kony. De LRA is een religieus geïnspireerde terreurgroepering en maakt ook misbruik van het bijgeloof in occulte zaken. De beweging ronselt kindsoldaten. De kinderen wordt o.a. wijsgemaakt dat deze door middel van ‘heilig’ water, toverspreuken en/of bijzondere kettingen onkwetsbaar zijn voor kogels. De resultaten laten zich raden… De Oegandese regering maakt met steun van de VS jacht op Kony die wordt gezocht door het Internationale Strafhof in Den Haag. Wikipedia schrijft over Kony:

‘Kony proclaims himself the spokesperson of God and a spirit medium, has nurtured a cult of personality, and claims he is visited by a multinational host of 13 spirits, including a Chinese phantom’.

Het is natuurlijk te hopen dat Kony zich binnenkort moet verantwoorden voor het Internationale Strafhof. Maar het geloof in kinderhekserij is en blijft een hardnekkig probleem. Zeker als we zelfs in Nederland nog mensen hebben die in deze flauwekul geloven. Het minste dat we kunnen doen is dit soort verwerpelijke zaken af toe wat extra aandacht aandacht geven. Bij deze.

¹ De term occult betekent zoiets als verborgen of geheimzinnig en wordt vaak gebruikt om zaken aan te geven die geen enkele wetenschappelijke basis bezitten, zoals alchemie, astrologie en toverij. In bepaalde religieuze stromingen wordt de term gebruikt om te verbloemen dat men nog steeds gelooft in dergelijke ongefundeerde onzin. (definitie volgens de auteur)

²Ik maak een bewust onderscheid tussen religie en bijgeloof in deze context, ik realiseer me dat daarover te discussiëren valt.

³Het echte Nollywood produceert overigens overwegend onschuldig vermaak.