Leden van Skeptische werkgroepen gingen op bezoek bij Biohorma, naar eigen zeggen ‘de grootste producent van fytotherapeutische en homeopathische middelen … in de Benelux’. We hebben gezien hoe de producten worden gemaakt. Ook hebben we het gehad over de gezondheidsclaims voor de producten die het bedrijf maakt. Er gaat een wereld schuil achter de claim ‘bevordert het herstel na ziekte’. Maar ben je na ziekte niet al weer beter?
Het bedrijf is vooral bekend van de A. Vogel-producten en het bekende Echinaforce, waarover in het tijdschrift Skepter en op het Skepsis-blog al de nodige uiterst kritische stukken zijn geschreven. De nadruk ligt bij Biohorma op fytotherapie (kruidengeneesmiddelen). Tijdens het bedrijfsbezoek bleek dat homeopathische middelen slechts een zeer klein deel uitmaken van het assortiment en de omzet van het bedrijf. Sinds een aantal jaren richt het bedrijf zich ook op essentiële vetzuren.
‘Van plant tot klant’
Het motto van Biohorma is ‘van plant tot klant’ en het bedrijf is dan ook actief in de hele keten. Het bedrijf had ook het motto kunnen kiezen: van zaadje tot in de winkel, want de meeste producten beginnen in het voorjaar in de grond van de A. Vogeltuinen (nabij Elburg). De oogst verzorgt Biohorma zelf, en in snij- en productiehallen wordt de oogst gereed gemaakt voor verwerking. De producten die uit de plant komen worden door middel van oplossen in alcohol en daaropvolgende droogtechnieken uit de plant gehaald en verwerkt in pillen, drankjes, zalven etc, waarna het bedrijf de distributie naar de verkooppunten verzorgt. Alles in één hand.
Enthousiaste medewerkers, veel aandacht voor contact met de klant
Het was voor ons duidelijk dat de mensen van Biohorma die we spraken erg enthousiast en trots op hun bedrijf en producten zijn. Het bedrijf besteedt veel energie aan het onderhouden van contact met de klant. Dat betekent bijvoorbeeld marktonderzoek (‘hoe denkt de consument over onze producten, hoe bekend zijn ze’), reclame-, informatie- en promotiemateriaal, en rechtstreeks contact met de klant (er is b.v. een telefonische hulplijn waar mensen terecht kunnen met vragen) en het bedrijf ontvangt graag bezoekers.
Gezondheidsclaims
We hebben bij ons bezoek aan Biohorma uitvoerig stilgestaan bij het type gezondheidsclaims dat het bedrijf maakt.
De gezondheidsclaims voor haar producten baseert Biohorma, zo begrepen wij, niet op eigen onderzoek. Biohorma maakt onder andere gebruik van beschrijvingen die o.a. zijn opgesteld door The European Scientific Cooperative on Phytotherapy(ESCOP) (zo blijkt uit informatie op het internet). De beschrijvingen werden met een Engels-klinkend woord aangeduid als ‘Monografen’ , het Nederlandse woord monografie is in het Engels Monograph. Er mag dan wel geen eigen onderzoek zijn naar de werkzaamheid van middelen, wel wordt veel aandacht besteed aan onderzoek naar de veiligheid van middelen en processen (veiligheid voor de eindgebruiker is topprioriteit). Ook wordt onderzocht of de samenstelling van preparaten in overeenstemming is met nationale en Europese voorschriften.
Deze manier om gezondheidsclaims te onderbouwen is in overeenstemming met de eisen die het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen stelt aan bepaalde alternatieve middelen. Cees Renckens schreef daarover in zijn recente column:
‘Voor […] middelen, samengesteld uit mengsels en voorradig in de zelfzorgschappen van drogist en apotheek, die wel een indicatie claimen, gold een aangepaste ‘bewijsvoering’, waarbij volstaan kon worden met verwijzingen naar monografieën over het preparaat’.
Biohorma heeft te maken met een woud aan regels. Op sommige producten zijn Europese voorschriften van toepassing, bijvoorbeeld de Europese Richtlijn voor Traditionele Kruidengeneesmiddelen (zie deze Wikipedia-link). Sommige Biohorma-producten worden aangemerkt als ‘voedsel’, en vallen daarmee onder de Warenwet (‘Warenwetbesluit Kruidenpreparaten)’. Voor deze producten mogen geen therapeutische claims worden gemaakt. Andere producten (met een farmacologisch actieve stof en/of een therapeutische indicatie) (kunnen) vallen onder de geneesmiddelenwetgeving. Ten slotte zijn er de ‘medische hulpmiddelen’. De wetgeving hiervoor is net voor de eeuwwisseling zodanig aangepast, dat daar niet alleen voorwerpen, maar ook stoffen onder kunnen vallen, zoals een kruiden-gel voor aambeien.
Hoe breng je claims onder woorden?
Biohorma denkt veel na over hoe je claims zo kunt formuleren dat deze in overeenstemming blijven met alle regels. Zo dienen de aanprijzingen voor gezondheidsproducten basically beperkt te blijven tot: ‘in stand houden van een goede gezondheid’. De claim voor Echinacea is bijvoorbeeld dat dit ‘de natuurlijke afweer helpt/ondersteunt’ en dat dit ‘herstel na ziekte bevordert’. Achter deze formuleringen blijkt een wereld van overwegingen schuil te gaan, zo bleek tijdens ons gesprek: ‘herstel ná ziekte’ (toegelaten claim) is iets anders dan ‘herstel tijdens ziekte’ (niet toegelaten claim), helpen/ondersteunen van het afweersysteem (toegelaten claim) is iets anders dan een ‘genezen of vervangen van een gebrekkige eigen lichaamsafweer’ (niet toegelaten claim). Bekijk deze claims voor het Biohorma-topproduct Echinacea en vraag je af wat er eigenlijk heel precies gezegd wordt:
- Verkleint de kans op griep en verkoudheid
- Sneller herstel bij griep en verkoudheid
- Stimuleert het immuunsysteem
- Bewezen effectief
- Werkt krachtig en natuurlijk
- Echinacea purpurea wordt vers verwerkt
Bekijk ook het filmpje hierna over Echinacea (als je hieronder geen scherm ziet: klik dan hier):
http://www.youtube.com/watch?v=SQuogFeVJ88
Geen medische behandelingen
De claims voor de producten van Biohorma zijn in de kern tamelijk bescheiden. Dat blijkt ook uit onze vraag wat het bedrijf doet als mensen de hulplijn bellen met een concrete medische vraag. Het antwoord: ‘iedere beller met een medische vraag verwijzen wij door naar een arts’.
Veranderende eisen: gevolgen voor Biohorma-producten?
In zijn column vertelde Cees Renckens dat de Raad van State onlangs bepaalde dat VSM niet langer mag zeggen dat Rinileen Neusdruppels geïndiceerd zijn bij neusverkoudheid, oorpijn en bijholteontsteking. De reden: VSM kan de werking van Rinileen Neusdruppels tegen deze klachten niet met onderzoek onderbouwen. Deze uitspraak betekent misschien nog meer dan voorheen dat gezondheidsclaims voor kruidenpreparaten op een goudschaaltje zullen worden gewogen. Hoe smal dit pad kan zijn, blijkt b.v. uit deze beschrijving van een claim van Biohorma die voor de Reclame Code Commissie werd behandeld (met dank aan onze lezer A. Atsou Pier, zie comment hieronder).
Ik heb dit artikel geschreven samen met Joke ten Hove
Foto voorzijde: Wikipedia
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Die claims zijn grappig. De hier gegeven claims voor Echinacea purpurea bijvoorbeeld gelden ook voor dagelijks een half uur wandelen of fietsen – behalve de laatste dan natuurlijk. Wat zegt dit in wezen? Dat je het beter niet kunt nemen, dan spaar je een hoop geld uit voor iets wat niks doet.
Soms vraag ik me weleens af of ik niet gek ben, want er zijn zo ontzettend veel mensen die kritiekloos dit soort middeltjes kopen. Ik geloof best dat Biohorma een keurig bedrijf is met nette mensen die er heilig van overtuigd zijn dat ze goed bezig zijn, dus ik zou kunnen denken, ach, wat maakt het uit, laat die mensen toch gewoon. Maar wat ik toch een probleem vind is dat mensen overgehaald worden om van alles in te nemen terwijl ze dat helemaal niet nodig hebben. Medicijnen neem je als je ziek bent, niet als je gezond bent.
Er zit toch steeds een onderliggende boodschap in van: gewoon gezond is niet gezond genoeg! Terwijl dat natuurlijk wel zo is. Je maakt gezonde mensen eigenlijk wijs (bewust of niet, dat laat ik nu even in het midden) dat ze niet op eigen kracht gezond kunnen blijven. Eigenlijk maakt het mensen dus onnodig afhankelijk. Wat ik ook raar vind is dat er altijd gesproken wordt over het “zelfherstellend” of “zelfgenezend” vermogen van het lichaam. Maar als het zo zelfherstellend en zelfgenezend is, waarom heb ik daar dan altijd zoveel hulpmiddelen van de alternatieve sector bij nodig?? Mijn dokter zegt nooit tegen mij dat ik extra pillen nodig heb om gezond te zijn, maar de alternatieve sector wil me altijd allerlei middeltjes aansmeren, want anders zou mijn zelfherstellend vermogen niet werken.
Heel raar vind ik dat.
Ik vind dat Jenny J0 een aantal rake opmerkingen maakt. Naar aanleiding daarvan: Een aantal mensen in mijn omgeving is van mening dat het artikel wat te mild van toon is. Waarom zou je niet wat strenger zijn voor mensen die zo op de rand balanceren van wat je kunt beweren? Hebben zij gelijk? Zou je dan zo bekeken niet ook de producenten van allerlei wellness en beauty-producten moeten aanpakken? Anti-rimpelcreme?
Wat mij betreft wel. Het is toch een vorm van consumentenbedrog en de claims van een aantal anti-rimpelcremes gaan wel heel ver, het wordt bijna medisch, met al dat geklets over “repareren van DNA-schade” en dergelijke. Net als in de alternatieve wereld worden er illusies verkocht.
Iedereen met meer dan 3 hersencellen ziet in dat de beeldschone dames die in de TV- reclame enthousiast kirren over vettigheid uit een potje, die schoonheid echt niet danken aan het smeren met die kledder. Illusie uit een potje dus, tamelijk onschuldig maar wel dure oplichterij. Maar ja, als je meer dan die 3 hersencellen hebt, koop je die troep niet, ga je niet uren bakken in de zon, rook je niet en eet je normaal. Dan heb je een kans dat wat mooi is, ook lang mooi blijft.
Erger wordt het m.i. als er misbruik wordt gemaakt van onkunde bij het publiek over medische zaken en er vitamines en supplementen en niets-bevattende “geneesmiddelen” aan de man worden gebracht met nog net toegelaten flauwekul”claims”. De eerste reactie van JennyJO in deze discussie slaat de spijker op zijn kop.
Dat ben ik wel met je eens, medische flauwekul-claims zijn veel minder onschuldig. Maar naar mijn mening ligt ook hier aan de basis dezelfde soort bedrog als bij de producten van de alternatieve industrie: gewoon gezond gedrag (niet roken, niet overmatig drinken, niet te lang in de zon, normaal eten, regelmatig bewegen) is per definitie nooit voldoende: het is niet voldoende om gezond te blijven en het is niet voldoende om je huid te beschermen tegen voortijdige veroudering, je hebt altijd nog allerlei andere zooi (excusez le mot) nodig.
De boodschap is dus: ons lichaam is maar een zielig ding, het kan op eigen kracht eigenlijk niks, voor een gezond mens is gezond gedrag in zijn algemeenheid per definitie nooit en te nimmer voldoende om gezond te blijven, het lichaam moet daar met allerlei voor veel geld te koop kunst en vliegwerk bij geholpen worden, anders gaat het mis. En dat wordt allemaal aan de man gebracht met bedrieglijke wetenschappelijke claims.
Of het nu over onze gezondheid gaat of over onze huid, het is hetzelfde principe. En dat kan me soms mateloos irriteren, overal waar je kijkt vliegen de onzinnige beweringen je om de oren, de een nog gekker dan de ander. En het kritisch vermogen van de meeste mensen is daar blijkbaar niet tegen bestand, dus laten ze zich het vel over de oren halen of erger, door allerlei verkopers van onzin en gebakken lucht.
Dat ben ik helemaal met je eens JennyJO. Ik verwees zojuist al naar je eerste reactie waarin je vrijwel hetzelfde opmerkt.
Het is ook veel goedkoper leven als je al die aangeprezen flauwekul negeert en beschouwt als nutteloos en onnodig.
Let eens op met welke onzinnige (en naar ik aanneem grotendeels verzonnen) ingrediënten men schermt bij het aanprijzen van alle mogelijke rommel. Kijk eens in de reclame naar “de kleine lettertjes” die in een onmogelijk en vrijwel onleesbaar lettertype zo kort onderin worden vertoond dat alleen al daardoor de zaak onleesbaar is. Alleen al dat doet toch minstens vermoeden dat je bedonderd wordt?
“69% minder rimpels”. Klinkt mooi, maar hoe meet je dat? En wat is eigenlijk het effect van het spul? Gewoon een beetje water inbrengen in de door teveel zonnebaden totaal uitgedroogde huid. Dat kun je evengoed doen met de allergoedkoopste basiscreme, Cremor Lanette, per kilo te verkrijgen bij de apotheek als je wat doorvraagt. Daar doe je jaren mee! Onze voorouders wisten het wel: gewoon uit de zon blijven. Bruin was onbeschaafd.
Het leukste artikel over Biohorma mist hier : http://www.skepsis.nl/biohorma.html
Over hoe moeilijk het was om Biohorma en de Reclame Code Commissie aan het verstand te brengen dat odds niet hetzelfde is als kans.
Ow ja, dat was inderdaad erg leuk!
Zodra je in de “claim” het woord “helpt” tegenkomt, weet je al genoeg!
Ja, dat klopt helemaal!
Kijk maar uit met me, want het is wel lui en star gedacht.
Welnee, ‘t is gewoon de vrucht der ervaring. 🙂
De allergrofste vorm van misleiding en consumenten bedrog is dat we medicijnen geneesmiddelen zijn gaan noemen. Nu kan men op dit forum niet anders dan allopatisch denken dus het zal de meesten wel ontgaan dat het bestrijden van een ziekte vaak iets heel anders is dan iemand zijn gezondheid weer terug geven.
O, daar hebben we onze huiskwakzalver Haary weer. Hij heeft het zeker niet druk genoeg met het geld uit de zakken van z’n patiënten kloppen.
@Harry_Smit2012
De allergrofste vorm van misleiding en consumentenbedrog is dat er mensen zijn die volstrekt onwerkzame middeltjes geneesmiddelen zijn gaan noemen.
Ik moet nu echt heel erg lachen, als het niet zo dieptreurig was, zou het dolkomisch zijn.
Er zijn nogal wat ziektes die een grote kans geven dat men er zonder behandeling aan overlijdt. Maar aan die ziekte gaan we niks doen, we gaan de gezondheid herstellen! Zoals een bioresonantietherapeute tegen een kankerpatiënte zei: dat je kanker hebt is niet het probleem, je rúg is het probleem! En zij toog voortvarend aan de slag om deze patiënte weer gezond te maken. Helaas, het lukte niet, mevrouw is overleden aan haar kanker.
Er zijn ook nogal wat ziektes waar men niet per se aan overlijdt en waar men niet van kan genezen, maar die zonder behandeling ertoe leiden dat de patiënt een ellendig leven heeft, omdat hij dag aan dag tenvolle de pijnlijke en belastende symptomen van zijn ziekte ondergaat.
Volgens jouw normen ben ik niet gezond, want ik heb maar 1 borst en links vrijwel geen okselklieren meer. Bovendien heb ik RA en als gevolg daarvan ook nog eens flinke artrose. Maar dankzij de “allopatische” geneeskunde (waaronder ik ook het revalidatietraject reken dat ik heb doorlopen in het ziekenhuis i.v.m. mijn reuma) leef ik niet alleen nog maar ben ik ook nog tot heel wat in staat. Als ik mij door een alterneut mijn gezondheid had laten “teruggeven” zou ik vrijwel zeker nu dood zijn.
Of valt “dood” soms ook onder de definitie van gezond volgens jou?
Als je onder gezond, niet ziek rekent, dan ben je dus gezond als je dood bent, want je bent dan niet langer ziek.
Het zou me niks verbazen als dat zo ongeveer de redenering van vele alterneuten is.
Ja, per slot van rekening is dood ook een voortbestaan op een ander energieniveau.
Nou ja, inderdaad! Daar had ik nog helemaal niet aan gedacht, wat scherpzinnig van je!
Het is niet mooi van me, ik weet het, maar als ik lang genoeg nadenk over alternatieve wijsheid krijg ik uiteindelijk altijd de slappe lach.
Die slappe lach krijg ik over het algemeen ook. Het wordt alleen afgeremd als ik over de schadelijke gevolgen van het geloof in die alternatieve wijsheden denk.
Van de mogelijke gevolgen word ik ook heel treurig. Dat is ook de reden dat ik er tegenin blijf gaan.
Harry Smit schrijft
Op dit forum is in alle toonaarden voorgesteld dat Harry Smit eens een voorstel voor een geneesmiddelproef doet met een hoogverdund middel op gezonden. Hij heeft zelf een ongeblindeerde proef met 1 persoon (geen homeopaat) en wel met Belladonna 30C voorgesteld.
Nou is zo’n proef al eens gedaan met ruim 250 proefpersonen. Daar kwam niks uit. De titel zegt het al:
Sarah Brien, George Lewith, and Trevor Bryant, Ultramolecular homeopathy has no observable clinical effects. A randomized, double-blind, placebo-controlled proving trial of Belladonna 30C. Br J Clin Pharmacol. 2003 November; 56(5): 562–568.
Het hele artikel is makkelijk te vinden, google maar op “Ultramolecular homeopathy has no observable clinical effects” of klik op http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1884394/
Misschien hebben Brien/Lewith/Bryant het niet goed gedaan. Maar Lewith is niet de eerste de beste, raadpleeg Wikipedia maar.
Er was wel kritiek want het is eigenlijk niet zo duidelijk welk van de 7210 Belladonna symptomen te verwachten waren, en waarom de andere genoemde symptomen geen Belladonnasymptomen waren.
Zie: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1884574/
Daarom is het belangrijk dat er een ondubbelzinnige mededeling is van een homeopaat, die zegt waar op gelet dient te worden. Harry Smit zelf zei dat als je het in je eentje ongeblindeerd doet, het zelfs zonder kennis van de homeopathische Materia Medica volkomen duidelijk is. Dan moet het toch niet moeilijk zijn om enkele kenmerkende symptomen aan te geven die een niet-homeopaat gemakkelijk bij zichzelf kan vaststellen? Per slot van rekening wordt het ‘meest gelijkende’ middel voor een zieke ook bepaald op basis van mededelingen van de zieken.
Kan Smit eens zeggen hoe je zo’n geblindeerde proef met hoogverdund spul op gezonde vrijwilligers dan wél moet uitvoeren? Hij hoeft het niet zelf te doen, hij hoeft alleen maar aan te geven welke benadering (welk middel, welke symptomen) volgens hem zeker tot resultaat zal leiden, en eventueel ook hoeveel proefpersonen er nodig zijn. Liefst een proef waarbij er geen homeopaat nodig is om de symptomen te interpreteren (dat was in zijn eigen oorspronkelijke voorstel ook niet zo). Er is volgens mij keus uit 500-1000 middelen in diverse extreme verdunningen. Bijvoorbeeld keukenzout in een verdunning van 1 op 10 tot de macht 100.000 (Natrum Muriaticum CMK).
Ik voorspel dat Harry Smit zal weigeren een dergelijke proef te omschrijven.
In het onwaarschijnlijke geval dat hij toch met een voorstel komt, zal het zwaar werk zijn een tweede homeopaat te vinden die denkt dat het een goed idee is.
Ik vind dat niemand op Harry Smit zou moeten reageren tot hij met een serieus voorstel komt.
Dat vind ik ook. En ik vind ook dat Harry alleen maar zou moeten reageren als hij een serieus voorstel heeft. Anders kan hij beter wegblijven, deze site is te goed om misbruikt te worden als reclamepodium voor Harry Smit en geestverwanten.
100% eens met die laatste zin!
Iemand die schrijft:
“De allergrofste vorm van misleiding en consumenten bedrog is dat we medicijnen geneesmiddelen zijn gaan noemen. Nu kan men op dit forum niet anders dan allopatisch denken dus […] ”
en dit naar aanleiding van een artikeltje over al dan niet tot in het oneindige verdunde onwerkzame kruidenmiddeltjes, heeft er gewoon de ballen niet van begrepen.
Het kan nog veel gekker! Het farmaceutische circus bedenkt steeds iets nieuws om de mensen te belazeren.
Tegenwoordig noemen we de reguliere symptoombestrijding een geneeswijze (ROTFL) en iets wat daadwerkelijk geneest een behandelwijze. Dan heb ik het wel over de systeemziektes en niet de letsels en de infectieziekten. Is misschien al een beetje moeilijk om te begrijpen maar als je er lang genoeg over nadenkt wil het misschien wat dagen. Niet wat Hans betreft want die heb ik allang opgegeven.
En wat zijn systeemziektes dan wel?
Bedoelt u soms dingen als diabetes?
Bijkomend voordeel natuurlijk is dat de geneesmiddelen van Biohorma volkomen onschadelijk zijn en weldegelijk werken. Dat kun je van die al farmaceutische zooi niet zeggen. Mijn hemel, als ik soms de lijstjes zie van mensen wat ze allemaal niet is voorgeschreven door hun arts of specialist, dan zou ik dat mijn hond nog niet durven geven. Dan verbaast het mij dat zo iemand nog uit z’n bed kan komen.
Geen wonder dat zoveel mensen kanker krijgen. Niets wordt meer genezen, alles wordt maar onderdrukt net zolang totdat het lichaam het opgeeft. Tja, en dan gaat de kassa echt open.
En dan vraagt iedereen zich hier af waarom de alternatieve geneeswijzen zo razend populair zijn.
Harry Smit: Mijn hemel, als ik soms de lijstjes zie van mensen wat ze allemaal niet is voorgeschreven door hun arts of specialist, dan zou ik dat mijn hond nog niet durven geven. Dan verbaast het mij dat zo iemand nog uit z’n bed kan komen.
Vaak betreft het medicatie die het leven verlengd zoals bijv bloedverdunners, bloeddrukverlagers, cholesterolverlagers, etc, dat veel mensen kanker krijgen heeft waarschijnlijk ook met het feit te maken, dan mensen tegenwoordig een veel hogere leeftijd bereiken.
Wat zou jij dan bijv als alternatief voor bovengenoemde medicatie willen aandragen?
Zijn eigen pilletjes natuurlijk. Behalve voor autisme, dat geneest Harry in 1 dag door handoplegging. Heel indrukwekkend is dat. Je komt binnen, Harry wappert wat met zijn handen en floep, genezen ben je.
Beste Ragnar, Over dat onderwerp zou ik wel een boek kunnen schrijven. Voor een heel groot deel creëert de farmaceutische industrie haar eigen werk. Dat kun je pas zien als je heel lang meeloopt in de medische wereld.
Harry,
Maar zonder de farmaceutische industrie zouden ook weer veel mensen vroegtijdig sterven, misschien heeft de medaille twee kanten.
Maar denk nu eens (ik noem maar even een dwarsstraat) bijv aan diabetes 1, genetisch bepaald, vroeger was dat een doodvonnis.
Zou je een dergelijke patient dan ook door verwijzen, Homepathie heeft toch ook zijn beperkingen?
Iedere therapie heeft zijn beperkingen, ook de homeopatische geneeswijze. Desondanks kan de homeopathie weer ontzettend veel genezen daar waar de reguliere symptoombestrijding machteloos is. Daarom kunnen we elkaar beter aanvullen dan aanvallen. Gelukkig zijn de tijden aan het veranderen en komt er van reguliere kant steeds meer begrip. In Amerika zijn ze veel realistischer daar zeggen ze: “Wetenschappelijk bewijs hebben we niet maar we zien wel dat het werkt, laten we er gebruik van maken”. Daarnaast kunnen de alternatieve geneeswijzen ons handen vol geld besparen en dat is ook heel belangrijk.