• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)
You are here: Home / Wetenschap / Wetenschap in een notendop

Wetenschap in een notendop

23 August 2014 by Leon Korteweg 10 Comments

Soms is het goed om te midden van de zich almaar opstapelende ontdekkingen nog eens te overwegen hoe we ook alweer aan al die betrouwbare kennis komen. Hier is op archiefbeeld uit 1964 te zien hoe de Amerikaanse natuurkundige Richard Feynman (die het jaar erop samen met Julian Schwinger en Shinichiro Tomonaga de Nobelprijs voor de natuurkunde ontving voor zijn werk in de kwantumelektrodynamica) zijn studenten aan de Cornell-universiteit in één minuut uitlegt waar het in de wetenschap eigenlijk op neerkomt. (Engelse en Nederlandse ondertiteling door Leon Korteweg).

Steun Kloptdatwel

Wetenschap in een notendop 1Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

« Previous Entry
‘A Year of Skeptic Win’ – Jamy Ian Swiss op TAM 2014
Next Entry »
Het kind van de koning

Filed Under: Wetenschap Tagged With: richard feynman, wetenschap, wetenschappelijke theorie

Reader Interactions

Comments

  1. Jan Willem Nienhuys says

    23 August 2014 at 11:03

    Feynman heeft het fout. Misschien werkt de eenvoudige werkwijze: Guess -> consequences (i.e. calculated predictions) -> experiment wel bij hem.

    Het is een iets uitgewerkte versie van de logische regel
    A -> B
    niet B
    conclusie: niet A

    Maar in dit geval is er niet 1 enkele bewering A.

    Het enige wat je kunt zeggen is dat er ergens iets fout zit. Feynmans werkwijze veronderstelt dat de berekening van de gevolgen geen fout bevat, dat het experiment goed is opgezet, en dat de waarneming klopt. In al die dingen kunnen fouten zitten.

    Voorts, in heel veel praktische gevallen zal de conclusie een statistisch resultaat zijn (strikt genomen is elke meting met meetfouten behept, maar in de natuurkunde zijn serieuze resultaten vaak heel erg ondubbelzinnig correct; op deze regel zijn echter veel uitzonderingen). Bij ‘statistische’ proeven vind je alleen maar een povere waarschijnlijkheid voor een ‘nulhypothese’ in plaats een bevestiging van je vermoeden.

    Log in to Reply
    • Leon Korteweg says

      23 August 2014 at 11:52

      Bedoel je dat Feynman een ‘denying the antecedent fallacy’ begaat? Daar zit wat in. Als testresultaat B niet overeenkomt met voorstel A, hoeft dat niet noodzakelijk te betekenen dat A niet waar is, alleen dat A niet waar kan zijn om de redenen die we denken of inderdaad omdat er een fout is gemaakt bij de opzet of uitvoering van berekening X of bij het trekken van een conclusie bij het vergelijken van voorstel A met testresultaat B.

      Log in to Reply
      • Jan Willem Nienhuys says

        24 August 2014 at 09:25

        Feynman beweert niet dat het logisch is, hij beschrijft de werkwijze van de fysici. De drogreden waar je op doelt luidt:

        A ->B

        niet A

        conclusie niet B

        enigszins gestyleerd bedoelde ik dat F.’s beschrijving van de werkwijze van de fysicus (bij het vinden van natuurwetten zoals Pepijn toelicht) ongeveer is:

        (A1 en A2) -> B

        niet B

        conclusie niet A1

        (A1 = de gegiste wet, A2 = de berekening, de proefopzet en de proef zelf, en B is dan de uitkomst van de proef)

        Dit is logisch niet juist.

        Wel juist is

        (A1 en A2) -> B

        niet B

        conclusie niet (A1 en A2)

        dus

        (niet A1) of (niet A2)

        wat logisch gelijkwaardig is met

        A2 -> (niet A2)

        De ‘fout’ van Feynman is dat hij als het ware zegt dat inderdaad A2 waar is, wat misschien wel klopt als Feynman zelf de berekening en het plannen van de proef doet, maar wat niet in het algemeen klopt.

        Dan kan de redenering worden afgemaakt als volgt:

        A2 -> (niet A2)
        A2 (Feynmans axioma)

        conclusie: niet A2

        Een heel andere kwestie is wanneer de berekening niet verder komt
        dan

        (*) als A, dan heeft proefuitkomst X een kans van 1-p
        (en dus ook ‘proefuitkomst verschillend van X’ heeft een kans p)

        als niet-A dan heeft proefuitkomst een kans die een stuk kleiner is.

        Bij X moet je je voorstellen dat die bijvoorbeeld luidt: een of andere meting heeft een uitkomst tussen de grenzen a en b.

        Neem aan dat p al (op basis van kennis van hoe de proef in elkaar zit) bekend is en allebei behoorlijk klein, zeg 1/100.000 . Nu doe je de proef en X is het resultaat. De gebruikelijke manier van concluderen is dan dat je bovenstaande vervangt door

        A -> X

        Die overgang (nl. van X heeft een kans 0,99999 naar X heeft kans 1) is niet met logica te verdedigen. Maar alle menselijke beslissingen gebeuren op basis van ervaringen en onzekerheid; de logica is een kleine miniwereld waarin de kansen slechts 0 of 1 zijn.

        Log in to Reply
      • Jan Willem Nienhuys says

        24 August 2014 at 09:50

        Tweede opmerking: de berekeningen kunnen bijvoorbeeld fout zijn en toch het goede antwoord geven. Fysici doen dat om de haverklap. De differentiaalrekening is begonnen met het rekenen met ‘oneindig kleine getallen’ – die helemaal niet bestaan. Het heeft de gezamenlijke wiskundigen bijna twee eeuwen gekost om de ontstane grondslagenchaos op te ruimen, en toen ze daarmee klaar waren bleek het wiskundegebouw op een dieper niveau weer belabberde fundamenten te hebben. Bovendien kwamen fysici weer met nieuwe ideeën. In de wiskunde aanvaardde men na enige tijd dat een functie f(x) die 0 is als x<0 en 1 voor x groter of gelijk aan 0 een echte functie is. Ongeveer tweehonderd jaar geleden vond men dat nog een continue functie omdat je de grafiek kunt tekenen zonder je potlood van het papier te nemen. Er zit gewoon bij x=0 een verticaal stuk in! (Dat je met gemak 'getallen' kunt definiëren waarvan niemand kan weten of ze groter of kleiner dan nul zijn maar alleen dat ze heel erg dicht bij nul zijn, waarvoor je niettemin de functiewaarde f(x) niet met enige benadering kunt uitrekenen, kon de twintigste-eeuwse wiskundigen niets schelen.) Voor continue functies kun je spreken over de 'oppervlakte onder de grafiek, dat kun je zelfs doen als de functies niet al te wild op en neer springen. Fysici als Heaviside en Dirac vonden het praktisch om over de 'delta'functie' te spreken: die is overal nul, behalve bij x=0 en de oppervlakte onder de grafiek is 1. Zo'n functie bestaat niet, maar niettemin 'werkte' het rekenen ermee prima. Het is de afgeleide van de hierboven genoemde functie.

        De reden dat het werkte, is dat fysici altijd met benaderingen werken, en in het soort toepassingen waar fysici aan denken is die stapfunctie een prima benadering voor een functie die in de buurt van x=0 opeens vreselijk snel stijgt van 0 naar 1. En de afgeleide daarvan is een functie met een hele hoge smalle piek. Het heeft wiskundigen ongeveer een halve eeuw gekost om dit weer in orde te maken, maar hun inspanningen zijn nauwelijks bekend bij fysici.

        Maar logisch gesproken is een benadering niet hetzelfde als het 'echte' ding, en logisch gesproken is elke berekening op basis van een 'natuurwet' (die zelf ook weer een benadering is…) gewoon fout. Je hoopt alleen dat de fouten niet al te erg doorwerken in de verwachte resultaten van een proef.

        Log in to Reply
    • Pepijn van Erp says

      23 August 2014 at 11:54

      Feynman heeft het aan het begin wel over het vinden van een nieuwe ‘law’, wat ik maar even uitleg als een vrij fundamentele bewering en eigenlijk zo alleen maar in de natuurwetenschappen gebruikt wordt. Misschien dat het voor zulke beweringen eerder op gaat, dat het resultaat duidelijker uit de ruis van het experiment opduikt.
      En er is ook wel een hoop wetenschap buiten de natuurwetenschappen, de term ‘science’ past daar niet helemaal precies op.

      Log in to Reply
    • Mopje says

      26 August 2014 at 10:04

      Daarvoor heb je druppeltjes hoor, Lambdarium d-122 😉

      Nog een college over wiskunde:

      http://youtu.be/M9ZYEb0Vf8U?t=44m7s

      Log in to Reply
    • Allerd Hobers says

      26 August 2014 at 18:33

      Zeggen dat Feynman fout zit lijkt mij kort door de bocht op basis van 1 minuut uit wat lijkt op een heel college. Het risico van quote mining ligt op de loer. Misschien zegt hij direct nadat het filmpje ophoudt ‘There’s more to it than this, computations might be flaud, input might be contaminated, but the idea is that when results don’t compute with nature, something stinks.’ Ik noem maar iets. Darwin wordt vaak gequotemined door creationisten en Feynman is me te lief. Je logica van je AB tje is op zichzelf correct maar die logica geldt net zo goed voor Feynman. De ‘fout’ in zijn redenering kan zitten in het matige werk van de editor die niet verder wilde gaan dan 1 minuut. Of misschien is dit een kennismakingsles voor 1e jaars. Zijn conclusie dat schoonheid, naam en faam in de wetenschap ondergeschikt zijn aan het resultaat is waar het in mijn ogen in dit geval om gaat.

      Log in to Reply
      • Martin_Bier says

        27 August 2014 at 06:54

        Voor mijn gevoel wil Feynman z’n publiek hier duidelijk maken dat als er maar één experiment is waar een bepaalde natuurwet niet blijkt op te gaan, dat die hele natuurwet dan op z’n gat ligt. Bijvoorbeeld, mocht er ooit een knutselaar een echt perpetuum mobile construeren, dan is dat het einde van de Eerste Hoofdwet van de Thermodynamica (i.e. de wet van energiebehoud) en eigenlijk ook van alle gangbare natuurkunde.

        Feynman heeft er vaak lol in om een beetje bot over te komen. Hij praat ook eigenlijk meer als een bouwvakker dan als een geleerde. Maar in z’n eigen manier van aanpak werkt ie helemaal niet met een botte bijl (gissen en experimentieel verifiëren) zoals ie hier beschrijft. Z’n driedelige The Feynman Lectures on Physics (van omstreeks 1960) waren bedoeld als lesmateriaal. Daarin is ie continu bezig om z’n formules vergezeld te doen gaan van intuïtief inzicht. Hij geeft veel voorbeelden. Vaak is ie welbewust op zoek naar ongerijmdheden en paradoxen. Die gaat ie dan uitvogelen totdat het netjes klopt en begrijpelijk is. Veel rechtlijniger, botte-bijleriger en minder intuïtief zijn bijvoorbeeld de 8 delen “Course of Theoretical Physics” van Landau en Lifshitz. Dat kwam omstreeks dezelfde tijd uit de voormalige Sovjet Unie.

        Log in to Reply
        • Pepijn van Erp says

          27 August 2014 at 09:59

          Die Feynman Lectures on Physics staan online: http://www.feynmanlectures.caltech.edu/

Trackbacks

  1. De essentie van wetenschap in 1 minuut door Richard Feynman (video) | X, Y of Einstein? says:
    26 August 2014 at 07:01

    […] Ik vond deze video via Kloptdatwel?. […]

    Log in to Reply

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
Skepter 35.4 – Winternummer 2022
1 December 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.4 – Winternummer 2022

Brengen genetici de mammoet, de dodo en de buidelwolf weer terug? Komt kernfusie er sneller dan velen denken? Het nut van sciencefiction als lesmateriaal. Een interview met pendelwinnaar Marieke Kuypers, en nog veel meer in dit nummer. Het bericht Skepter 35.4 – Winternummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Piramidependelprijs voor Marieke Kuypers en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met 35-jarig bestaan
20 November 2022 - Pepijn van Erp

Marieke Kuypers onderscheiden door Skepsis voor haar video's op TikTok en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met een feestrede met het 35-jarig bestaan Het bericht Piramidependelprijs voor Marieke Kuypers en Diederik Jekel feliciteert Skepsis met 35-jarig bestaan verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 35.3 – Herfstnummer 2022
24 August 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.3 – Herfstnummer 2022

Artikelen over de beroemde uitspraak van Galileo, hervonden herinneringen, Bess Houdini, een dubieus apparaat om vocht in muren tegen te gaan en veel meer. Het bericht Skepter 35.3 – Herfstnummer 2022 verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Desmet dwaalt, draait en duikt
9 January 2023 - Paul De Belder

Hoewel de uitspraken van Desmet over de coronamaatregelen al langer op veel kritiek van factcheckers stuiten, kwam hij pas recentelijk echt flink in opspraak. Op een tournee langs verschillende Amerikaanse talkshows en podcasts om de Engelse vertaling van zijn boek te promoten, was hij ook te gast bij Infowars, de show van Alex Jones. Het optreden bij deze veroordeelde complotdenker en het doen van nogal stellige uitspraken over openhartoperaties onder hypnose waren de aanleiding voor een hausse aan kritische artikelen in de Vlaamse media. [...]

QAnon
26 October 2022 - Ledenadmin Skepp

In de herfst van 2016 verspreidde zich het gerucht dat de Amerikaanse Democratische Partij vanuit de kelder van een pizzeria in Washington D.C. een pedofielennetwerk organiseert. De pizzeria met de grappige naam Comet Ping Pong was allesbehalve willekeurig gekozen. Met zijn eigenzinnige atmosfeer is het een hotspot voor excentriekelingen: punkers, holebi’s, kunstenaars, outsiders en linksen1. Het was een voor de hand liggend doelwit voor mensen uit de alt-rightbeweging2,die vatbaar zijn voor complotdenken. [...]

Van bijtende nonnen tot needlespiking
16 October 2022 - tayson

Ziekte en gezondheid, lichaam en geest Voor we aan een wetenschappelijk artikel kunnen beginnen, moeten we duidelijk maken waarover we het hebben. Ik vraag dus even het geduld van de lezer: die wordt achteraf beloond met een uitgebreide bespreking van boeiende voorbeelden van ‘massahysterie’. Om de clichés te overstijgen en een echte poging tot wetenschappelijke bespreking van dit fenomeen te doen, moeten we eerst wat medische context schetsen. [...]

There is really nothing super about Antibiotic Resistant Gonorrhea
3 February 2023 - Clay Jones

Reports out of Massachusetts are raising concerns of a highly resistant strain of gonorrhea being seen for the first time in the United States. Are we close to living in a reality where there are no more effective treatments for this nasty, and potentially deadly, infection? The post There is really nothing super about Antibiotic Resistant Gonorrhea first appeared on Science-Based Medicine. [...]

CAM for the Management of Heart Failure
2 February 2023 - Scott Gavura

A new report provides a comprehensive summary of the evidence for and against CAM in patients with heart failure The post CAM for the Management of Heart Failure first appeared on Science-Based Medicine. [...]

ChatGPT as a Medical Expert System
1 February 2023 - Steven Novella

Will ChatGPT and applications like it transform medicine? If we want it to. The post ChatGPT as a Medical Expert System first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarIk denk toch eerder aan de dikke duim van Moeder de Gans. Wat een aaneenrijging van flauwekul!
  • Renate1 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarGeschreven door de Deepak Chopra generator?
  • Frank Verhoft on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarIn de wereld van Keshe verwijst 'gans' niet naar chemische elementen of naar een chemische verbinding. Als ik zijn wartaal
  • Hans1263 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarMevrouw maakt alle fouten die gebruikelijk zijn voor kwakzalvers. Ze raaskalt in voor haar onbekende materie. Gallium zal hier niet
  • Renate1 on Kopervergiftiging ligt op de loer met de Plasma en GaNs therapie van Silvia HoevenaarU heeft gelijk met Gallium. Helaas zijn de lettertjes van de voluit geschreven namen van de elementen op de kaart

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2023 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in