Tijdens het Skepsis congres merkte een van de sprekers op dat kankeronderzoek de afgelopen decennia vooral veel had gekost, maar geen resultaten had opgeleverd. Ik [Maarten Koller] kon dat moeilijk geloven. Maar aan geloof hecht ik weinig waarde, dus ik ging op zoek naar een deskundige die mij feiten kon vertellen en kwam terecht bij Lucas Stalpers, hoogleraar translationele radiotherapie in het AMC bij de Universiteit van Amsterdam:
Hoogleraar Lucas Stalpers – Foto: Dirk Gillissen
Levert kankeronderzoek iets op?
Kort antwoord: Ja, maar minder dan had gekund.
Lang antwoord: Het is maar een beetje hoe je het wilt zien.
Eerst de argumenten van de zwaarmoedigen: Nee, we rennen achter de feiten aan
In 1971 werd door Richard Nixon de National Cancer Act ondertekend. Daardoor kwam heel veel geld ter beschikking voor kankeronderzoek. Het doel van Nixon’s War on Cancer was ‘to eradicate cancer as a major cause of death’.
Helaas, die doelstelling is in de verste verte niet gehaald: er gaan in de VS en in Nederland meer mensen dood aan kanker dan ooit tevoren.[IKNL, 2015; Meulepas, 2011]
Tussen 1990, 2015 en 2020 toont het aantal nieuwe gevallen van kanker een toename van 55.000 (1990), 110.000 (2015) en 123.000 (2020). [Meulepas, 2011] De sterfte aan kanker neemt toe van 32.000 (1990) naar 43.500 (2015) en 50.000 (2020). [IKNL, 2015; Meulepas, 2011].
Oorzaken van het falen van de strijd tegen kanker:
Vergrijzing van de bevolking is de belangrijkste oorzaak van het falen van de War on Cancer. Kanker is vooral een ziekte van de oudere mens. Steeds meer mensen worden ouder, dus steeds meer mensen gaan dood aan kanker. Tegen de ouderdom is geen kruid gewassen: een mens moet uiteindelijk ergens aan doodgaan.
Een tweede oorzaak van het falen van de strijd tegen kanker is, vooral in Nederland, het falen van de tabaksbestrijding. Van de 43.000 kankerdoden hangen er 20.000 samen met roken. Na een aanvankelijke daling van het aantal (mannelijke) rokers en een daling van de longkankersterfte (onder mannen) is het aantal rokers weer aan het stijgen en wordt er meer per roker gerookt. De overheid doet daar nagenoeg niets aan.
Dan de argumenten van de optimisten:
Ja, kankeronderzoek heeft wel degelijk wat opgeleverd. De vooruitzichten van een individuele patiënt met kanker zijn de afgelopen decennia sterk verbeterd. Tussen 1989 en 2011 is de 5-jaarsoverleving van kanker verbeterd, voor mannen met 13% van 41% naar 54%. Voor vrouwen met 6% van 57% naar 63%.[Meulepas, 2011]
Waaraan is die verbetering te danken?
Karim-Kos (2012) uit de groep van Jan Willem Coebergh en Bart Kiemeney zette de kankertrends in Nederland tussen 1990 en 2008 op een rijtje.[Karim-Kos, 2012] Voor de 23 meest voorkomende kankers beschreef zij de trend in het aantal nieuwe kankergevallen (de incidentie), de 5-jaars overlevingskans en de sterfte aan kanker (de mortaliteit). Zij vond opnieuw dat incidentie en sterfte toenemen. Maar voor wie kanker heeft, zijn de overlevingskansen van kanker verbeterd. Dat geldt voor 12 van 19 type kankers bij mannen en voor 12 van de 21 kankers bij vrouwen. Karim-Kos gaat niet in op de verklaringen voor de betere overlevingskansen. Ik wel: de verbetering van de 5-jaarsoverleving is vooral te danken aan medisch-technologische verbeteringen: vroegere herkenning (borst, baarmoederhals, uterus, prostaat), verbeterde chirurgische techniek (colon, rectum, slokdarm), betere radiotherapie-technieken (long), en combinatiebehandeling van chirurgie met bestraling en/of chemotherapie (borst, long, hoofd-hals tumoren, slokdarm, baarmoederhals). Een beter inzicht in het ontstaan van kanker of een beter begrip van de biologie van kanker heeft nauwelijks bijgedragen aan die verbeteringen. (Was dat wel zo, dan zou er niet zoveel gerookt worden.)
Deze verbeteringen in de overleving van kanker zijn vooral behaald in de behandeling van kankers in een vroeg stadium. Behandeling met alleen geneesmiddelen heeft wèl verbetering gegeven van de overleving van bloedkankers (lymfomen, leukemie), maar niet of nauwelijks voor patiënten met veel vaker voorkomende solide tumoren. Dat is merkwaardig, want de grootste investeringen zowel in kankeronderzoek als in kankerbehandeling gaan naar combinaties van nieuwe geneesmiddelen zònder gebruik te maken van technologie: zonder chirurgie en zonder radiotherapie. Het idee van deze eenzijdige onderzoekers is dat we van kanker een chronische ziekte kunnen maken. De onderzoekers naar nieuwe gerichte geneesmiddelen vergelijken hun medicijnen graag met gerichte ‘Magic Bullets’. Wie zijn of haar medicijn wil vergelijken met een ‘Magic Bullet’ zal zich eerst maar eens moeten realiseren dat ‘bullets’ niet zijn gemaakt van organische materialen maar van metaal, net als het lancet, het röntgenapparaat en radioactieve bronnen.
Kankerbehandeling is een oorlog op vele fronten: alleen met de infanterie zullen we de strijd niet winnen. Bovendien, vaak kunnen we de strijd niet winnen. Het zou dan beter zijn om te onderzoeken hoe we het resterende leven zo goed mogelijk kunnen maken. Tot slot een open deur: als we echt vooruitgang willen maken zullen we iets tegen tabaksverslaving moeten doen. Van de 43.000 kankerdoden worden er 20.000 veroorzaakt door roken. Je hebt geen wetenschappelijk onderzoek om te weten wat je daartegen moet doen. Waarom doen we dat dan niet?
Kortom: Ja, kankeronderzoek heeft veel opgeleverd voor de individuele patiënt met kanker. Maar ja, kankeronderzoek zou meer kunnen opleveren als meer wordt ingezet op samenwerking van medische disciplines, en meer op verbetering van reeds bewezen technieken en maatregelen.
- Karim-Kos HE, Kiemeney LA, Louwman MW, Coebergh JW, de Vries E. Progress against cancer in the Netherlands since the late 1980s: an epidemiological evaluation. Int J Cancer. 2012 Jun 15;130(12):2981-9
- http://www.researchgate.net/profile/Esther_Vries2/publication/51524617_Progress_against_cancer_in_the_Netherlands_since_the_late_1980s_an_epidemiological_evaluation/links/542c3c2b0cf29bbc126cc4b5.pdf
- Meulepas JM, Kiemeney LALM. Kanker in Nederland tot 2020. Trends en prognoses Signaleringscommissie Kanker van KWF Kankerbestrijding, Amsterdam, 2011.
- IKNL. Cijfers over kanker. www.cijfersoverkanker.nl (laatst bezocht: 10 november 2015)
Wat me altijd heeft verbaasd is het Nederlandse beleid inzake kankeronderzoek. Het is namelijk gewoonweg verboden preventiev kankeronderzoek door artsen te laten uitvoeren, als er geen symptomen zijn. Het gaat niet om de vergoeding door zorgverzekeraars, zelfs als je dat zelf wilt betalen mag het niet. Toen ik dit voor het eerst heb gehoord wilde ik het niet geloven, maar het bleek wel waar te zijn. Hoe kan het nou dat in een vrij westers land waar blowen en euthanasie is toegestaan, maar kankeronderzoek niet? Ik ken ook geen ander land met een soortgelijk verbood. Heeft er iemand een idee wat de redenen hiervoor zouden kunnen zijn?
Wat bedoelt u precies? Er vindt toch preventief onderzoek plaats op darmkanker? Er wordt toch preventief op borstkanker gescreend en er worden toch uitstrijkjes gemaakt? Er is wel bezwaar tegen commercieel preventief onderzoek, gewoon omdat dit te weinig resultaat oplevert.
Ik moet nog even aanvullen. Als het bevolkingsonderzoek door het Ministerie van Gezondheid wordt gelast, kan het natuurlijk wel, en wordt zelfs vergoed. Maar als je als particulier arts een willekeurig preventief kankeronderzoek wilt doen, heb je er een vergunning voor nodig, en die wordt zelden verstrekt. Zo staat het nu eenmal in de wet bevolkingsonderzoek.
Ik neem aan omdat huisartsen niet deskundig genoeg zijn in dergelijk vergaand preventief onderzoek en ook omdat er te weinig uitkomt bij onderzoek voordat er symptomen zijn. De regelmatige checkup die sommigen in Duitsland menen te moeten ondergaan, wordt om dezelfde redenen niet in Nederland uitgevoerd.
Als het verboden is dan misschien omdat het veelal kostbaar vervolgonderzoek uitlokt.
Ik weet van een vriend die wegens een sterfgeval in zijn omgeving van de arts een check op (agressieve) prostaatkanker wilde dat hem verteld werd dat dat zinloos is omdat je dan elke week moet testen. Jaarlijks is niet genoeg, het is maar een momentopname.
Je moet toch ook gewoon kunnen leven, zonder dat je continu bij ieder pijntje, steekje, wondje en schrammetje denkt dat het iets ernstigs is? Je zit in de auto toch ook niet voortdurend scherp op te letten of er een rood lampje gaat branden? Dan is normaal onderhoud ook voldoende. Als je onverhoopt eens iets opmerkt dat verontrustend is, is een gang naar de huisarts een uitstekend begin van een eventuele verdere controle. Je moet natuurlijk ook niet te lang wachten met naar de huisarts gaan en je moet zéker niet naar de eerste de beste kwakzalver gaan (want die vindt altijd wel iets waarvoor je iets duurs en onwerkzaams moet slikken)
Het is een kwestie van kosten, techniek en tijd.
Ik voorzie toch een preventieve geneeskunde met voortdurende bewaking.
Onder de douche wordt je gescand, inwendig en op huidaandoeningen. Het toilet analyseert je urine en ontlasting. Je tandenborstel analyseert je adem, speeksel en beginnende gaatjes. Je horloge of smartphone meet hartslag, bloeddruk en brilsterkte.
En zo voorts. Want je wilt toch op tijd dat gaatje in je tanden voorkomen en op tijd die agressieve kanker ontdekken waar je binnen 3 maanden aan dood gaat.
Alsjeblieft niet. Ik vind het een nachtmerriescenario dat doet denken aan De Cirkel van David Eggers.
De privacy is een aparte strijd die we toch wel zullen moeten voeren.
Zie het bericht gisteren dat autofabrikanten precies weten waar moderne auto’s zijn geweest, hoe hard die reed en zo voorts.
Doe maar niet, doet me teveel aan “1984” denken. De mensen die voor zo’n voortdurende controle zouden willen kiezen, gaan hun gang maar. Als ik voor mezelf maar mag kiezen voor géén scanrobots. Zou dat systeem dan behandeling ook “verplicht” stellen? Qua gaatjes vind ik een halfjaarlijkse controle door een mens (mijn tandarts) ruim voldoende. En zo zijn er meer controles die niet iedere dag hoeven, ja misschien helemaal niet hoeven of maar heel mondjesmaat. Ik mis een smiley in uw reactie. Nou ja, dan plaats ik hem zelf. 🙂
Het glas is weer eens half leeg bij je, Hans.
Als dat soort dingen ongemerkt gebeuren en je ontvangt niet direct feedback, dan is het net als de bewakingscamera’s in de supermarkt, je merkt er niets van. Ik ga gewoon niet uit van een 1984 scenario dat alle data naar de overheid gaat.
Als je halfjaarlijks een scan ondergaat of op de rollenbank aan een inspanningstest wordt onderworpen lijkt me dat veel belastender (geestelijk).
Gelukkig zijn er mensen die allerlei zaken wél op tijd signaleren. Voorbeelden te over, al worden ze daar zelf de dupe van. En dan kun je alsnog zelf kiezen of je meedoet. Zo moet ik bijvoorbeeld niets hebben van “social media” met al hun voordelen (misschien) en hun nadelen (zeker). Als er iemand een of andere scanner in mijn douche inbouwt, om bij uw voorbeeld te blijven, ben ik daar altijd zelf nog bij. Genoemde vergaande preventieve geneeskunde blief ik niet en ik wil nog zien dat het wordt opgedrongen, bijvoorbeeld door een verzekeraar (?).
Uw opmerking over een halfvol glas is helaas onduidelijk in dit kader.
Probeer eens de positieve aspecten te zien. Iemand met een genetisch bepaalde hoge kans op een ernstige ziekte zou veel rustiger kunnen leven, wetende dat het toilet of de douchescan de darmkanker of beginnende borstkanker zou opmerken.
Er zijn zoveel aandoeningen die (beter) kunnen genezen als ze maar vroeg ontdekt worden, dat voortdurend scannen (indien betaalbaar en technisch haalbaar) een zegen kan zijn. De trend richting preventie in plaats van repareren achteraf lijkt mij onstuitbaar.
Ik schreef hierboven dat mensen die dit willen, hun gang moeten gaan. Mijn idee is dat ik in dit kader niet alles wil weten, en dat van mij niet alles hoeft wat er technisch kan. Een soort zwaard van Damocles… OK, wie het wil, krijgt van mij de volledige vrijheid. Als er maar geen enkele dwang is.
Geachte Hans, u bent dus meer into “Social Media” dan u denkt, “Disqus” valt ook onder “Social Media”. U ‘moet’ daar dus wel iets van hebben.
https://en.wikipedia.org/wiki/Social_media
Ik bedoel Twitter, Facebook en dat soort onzin. V.w.b. Disqus reageer ik alleen op kloptdatwel.
U kijkt ook nooit naar YouTube?
Misschien de waaier nog eens bekijken, de definitie is zeer breed.
Zelden
De laatste tijd zie ik deze op social media langs vliegen: http://www.ninefornews.nl/rick-simpson-zegt-al-5000-mensen-van-kanker-te-hebben-genezen-dit-recept-doodt-alle-tumoren-in-90-dagen/
Bij mij gaan allerlei alarmbellen af, artikel heeft alle kwakeigenschappen, verwijst naar oudheid, verwijst naar farmaceutische industrie etc. etc.
Wat ik zorgelijk vind is dat dit ondertussen opgepikt wordt door mensen die eigenlijk beter zouden moeten weten maar ondertussen gebombardeerd zijn met deze claims. Uitleggen dat anekdotes geen bewijs zijn helpt op een gegeven moment niet meer.
Is er ergens een goed artikel dat uitlegt wat precies de status is van cannabis en kanker, wat er wel en niet getest is en wordt, en wat er realistisch van te verwachten is?
Was het maar zo simpel!
Maar ja, zoals bij alle dingen die te mooi zijn om waar te zijn…
Op Sciencebasedmedicine.org staan wel artikelen over cannabis bij kanker, ook over die Rick Simpson, bijv https://www.sciencebasedmedicine.org/medical-marijuana-as-the-new-herbalism-part-2-cannabis-does-not-cure-cancer/
Zodra iemand Nine For News als bron aanhaalt, dan weet ik al dat het onzin is.
Ik zie eigenlijk vaker die verhalen dat kanker allang genezen kan worden en/of een simpele schimmel is en dergelijke.
Uiteraard houden de artsen en big pharma ons dan opzettelijk ziek.
Ik vind het vooral lastig als de de kwakeigenschappen er wat minder dik bovenop liggen zoals bijvoorbeeld hier bij Noviomedic: http://www.noviomedic.nl/behandeling-kanker-weert
Het centrum wordt gerund door R.P. Smits
(huis)arts en hoogleraar immuuninterventie
Virgil Schijns (Wageningen) . Ik kwam op de site terecht via een link op Health benefits,
een bedrijf dat supplementen en homeopathie verkoopt http://www.hb08.nl/evenementen/innovaties-in-immuno-preventie-en-immunotherapie/
dus dat maakt het al wel verdacht natuurlijk. Maar als leek is het toch best moeilijk te beoordelen of kankerpatiënten inderdaad baat kunnen hebben bij de behandelingen van noviomedic of dat ze vooral veel geld kwijt zijn aan iets wat niet werkt.
Ik kon niet ontdekken of Vrijns meewerkt aan het bedrijfje van Smits. Ik krijg eerder de indruk dat Smits zich als een kliniek met meerdere personen wil voordoen, maar dat het gewoon een ‘eenpitter’ is.
In ieder geval heeft het immuunsysteem in vrijwel elke aandoening een rol.
Op deze website zie je ze wel samen staan: http://www.leefbewust.com/themas/therapeuten.html
maar dan niet onder de naam Noviomedic, maar onder de naam Thalamo en het zit ook
op een ander adres, niet in Weert maar in Eindhoven. Virgil Schijns gaf in
september een lezing georganiseerd door Health Benefits http://www.hb08.nl/seminar-van-4-september-zeer-succesvol-verlopen/
In het verslag van deze lezing wordt
gemeld dat Schijns en Smits nauw betrokken zijn bij het Innovatief Medisch
Centrum Noviomedic. Ik krijg toch sterk de indruk dat deze hoogleraar zich met
alternatieve geneeskunde inlaat.
Onder de te behandelen ziekten zitten veel modeziekten zoals Lyme.
Op Schoutlaan 4 A, 6002 EA Weert, zit een alternatief nest.
Naast Noviomedia ook Complimed en Pro Health. Bij die laatste kun je je laten testen op Lyme. De website van de laatste is volkomen anoniem, geen naam van een persoon te bekennen.
Ja, een alternatief nest idd. Vreemd toch dat een hoogleraar zich aan zoiets verbindt? Ik ben welbenieuwd hoe dat zit. Misschien moet ik het hem gewoon maar eens vragen.
Dat lijkt me nogal kort door de bocht. In de jaren zestig rookte het merendeel van de mannnen, in 1980 nog net meer dan de helft en nu iets van 28%.
Dat is een forse daling en een deel van de longkankergevallen kan wel eens uit die periode stammen. Dat het nu weer iets toeneemt is kwalijk maar lijkt me niet in verhouding te staan tot de enorme daling.