Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Gerard Reve woonde in zijn Geheime Landgoed in Frankrijk en had er in het jaar des heren 1987 aanzienlijke lekkage. Gelukkig kon hij op 26 februari zijn vriend Bert de Groot melden dat het huis wederom droog was en dat de schade meeviel. Er waren alleen boeken van hemzelf beschadigd, over wijsgeerde en troep, maar ze waren nog zeer goed bruikbaar en hetzelfde gold voor de uitperste sinaasappelen.
Reve mocht bij tijd en wijle graag poseren als semi-analfabeet, die nauwelijks in staat was tot foutloze spelling en die gemakkelijk toegaf niet geheel goed bij zijn ‘hoopht’ te zijn. Maar hij maakte er wel muziek bij, placht hij daar aan toe te voegen.
Wijsbegeerte heet tegenwoordig filosofie en dat diepe denken beleeft momenteel een grote bloei, af te lezen aan het aantal boeken dat erover verschijnt, het aantal HOVO-cursussen over filosofie en aan het steeds toenemend lezersaantal van het Filosofie Magazine. Een hot spot van de Nederlandse filosofie bevindt zich – al weer – op een Landgoed, dit maal te Leusden en deze Internationale School voor Wijsbegeerte ISVW werd lange tijd geleid door René Gude (1957-2015), eens Denker des Vaderlands en tot kort voor zijn overlijden een populaire gast in De Wereld Draait Door.
De studiegids 2017 van het ISVW is dikker dan ooit en de zoeker kan ene keuze maken uit tientallen programma’s, die het gehele gebied van de klassieke en hedendaagse filosofie bestrijken. Het docentencorps is van hoge kwaliteit.
Op pagina 34 staat een achtdaagse cursus aangekondigd Filosofie en gezondheid, bedoeld voor beleidsmakers en directieleden, (para)medische professionals en meer speciaal hen met bestuurlijke aspiraties. Voor artsen is de cursus ruimhartig geaccrediteerd. So far, so good, maar welk koekoeksei troffen wij aan in het docentencorps van de module Ziekte en gezondheid? Houd u vast: een van de docenten is niemand minder dan Arie Bos. Hij wordt geïntroduceerd als ‘Dr. Arie Bos is arts en filosoof. Hij is universitair docent in het VU Medisch Centrum en doceert wetenschapsfilosofie aan de Universiteit van Utrecht. Hij publiceerde in 2014 het spraakmakende boek Mijn brein denkt niet. Ik wel.’
Deze korte introductie staat bol van de onwaarheden. Ten eerste is deze gepensioneerde antroposofisch huisarts (1947) niet gepromoveerd en maakt zich met die dr.-titel schuldig aan titelfraude en overtreding van de wetgeving op dit gebied. Ook is hij niet verbonden aan de beide universiteiten, maar was dat eerder wel. Zowel de Utrechtse als de VU-huisartsenopleiding accepteert alternatief praktiserende huisartsen als opleiders, een misstand waarop al vaker gewezen is. Utrecht heeft zelfs al eerder een antroposoof als docent wetenschapsfilosofie voor medische studenten gehad. En dat o zo spraakmakende boek? Uitgegeven bij de antroposofische uitgeverij Christofoor en verder nergens gezien, laat staan besproken.
Dit alles zou nog niet zo erg zijn als zijn denken maar enigszins gedisciplineerd zou zijn, maar dat is helaas niet het geval. Ik beschreef enkele jaren geleden zijn warrige optreden op een symposium waar ook ik als spreker was uitgenodigd en bij dat stuk citeer ik ook een aantal kenmerkende zinnen uit een eerder boek van zijn hand, ook te Zeist uitgegeven. Zie Een driedubbeltalent, of: wie is Arie Bos? NTdK, 2010.
Als u na kennisneming van deze feiten en van mijn artikel nog steeds begrijpt waarom ISVW-programmadirecteur Erno Eskens deze Bos als docent heeft aangesteld, dan zou ik daarvan graag op de hoogte gebracht willen worden. Brieven naar de redactie.
Uh? Voorzover ik weet werd het ISVW in 1916 opgericht door Frederik van Eeden.
Dat klopt. Gude was er directeur.
Toch wel een beetje een blunder voor iemand die hamert op fact checking. Maar ja als het om philosophy-bashing gaat zijn feiten niet belangrijk toch?
Voor zover ik kan zien raakt dat foutje niet de kern van het verhaal.
En voor zover ik weet schrijf je voor zover als voor zover en niet als voorzover. Maar dat heeft voor mij geen invloed op de waarde van je reactie.
Dat “bashing” vind ik zo’n modewoord en de filosofie onwaardig. Al heb ik weinig met hem, ik ben het wel eens met de Britse filosoof Roger Scruton dat filosofie niet modieus behoort te wezen. Far from the Madding Crowd.
Het is aangepast (ook jaar van overlijden). Gude is wel degene geweest die de ISVW weer wat leven in geblazen heeft, kreeg ik het idee.
Frederik van Eeden was een notoire zwever. Refereerde Nescio in zijn werk niet aan deze dure meneer?
Ik citeer:
Het kort verhaal De Uitvreter van zijn tijdgenoot Nescio begint met de beroemd geworden openingszin: “Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter”. Met “de man die…” verwijst Nescio naar Frederik van Eeden.
Van Eeden beschreef de Sarphatistraat in 1888 als een voorbeeld van negentiende-eeuwse wansmaak, terwijl hij zich toch kon herinneren dat hij het vroeger de mooiste straat van Amsterdam vond. Kennelijk was het algemeen bekend dat Nescio Van Eeden bedoelde met de ‘wonderlijke kerel’ uit De Uitvreter. In een toespraak die hij in 1899 tot Amsterdamse arbeiders richtte, introduceerde Van Eeden zich met de woorden: “Misschien heeft men u verteld dat ik een wonderlijke kerel ben…”
In zijn Titaantjes schreef Nescio: “In de kolonie van Van Eeden hadden we misschien kunnen gaan, maar toen we op een zondag erheen waren gelopen, vier uur gaans, toen liep daar een heer in een boerenkiel op dure gele schoenen, kolombijntjes te eten uit een papieren zak, blootshoofd, in innige aanraking met de natuur, zoals dat toen genoemd werd, en z’n baard vol kruimels. We dorsten niet verder en liepen maar weer naar Amsterdam terug”.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Frederik_van_Eeden_(schrijver)
Ja, mooi…! 🙂
Mene Tekel – uit de bundel met dezelfde naam – vind ik nog steeds zijn mooiste verhaal denk ik.
Sommige verhalen van C. C. S. Crone zijn ook wel mooi, denk ik. Zeker als je ze leest uit een antiquarische Salamander-pocket. De lucht al. 🙂
https://nl.wikipedia.org/wiki/C.C.S._Crone
Okay, dus als de oprichter van een instituut 110 jaar geleden een zwever was, mag je als scepticus ongegeneerd een onwaarheid verkondigen over wie dat instituut opgericht heeft? En dat terwijl je in dat zelfde stuk het ISVW verwijt dat de introductie van een van haar docenten bol staat van onwaarheden? Ach het is maar filosofie.
Draaf je nou niet een beetje door? Misschien was ‘t gewoon een vergissing.
Overigens ben ik van mening dat aanhangers van de antroposofie het predikaat ‘filosoof’ eigenlijk niet verdienen.
“Draaf je nou niet een beetje door?”
Een beetje wel ja.
Maar de toon die Renckens hier jegens *filosofie* aanslaat schoot me eventjes in het verkeerde keelgat. Was het nou echt nodig filosofie met antroposofie en troep te associëren om het punt te maken dat Arie Bos niet in die cursus thuis hoort? En wat heeft Gude überhaupt met dat punt te maken?
en waarom, RV, de onterechte associatie van filosofie en zweverij nog even aangezet door de oprichter van het ISVW een zwever te noemen?
Overigens ben ik van mening dat het feit dat Frederik van Eeden het ISVW oprichtte hem net zo weinig tot filosoof maakt als het feit dat Arie Bos zich neurofilosoof noemt en de antroposofie aanhangt.
Aan Joris
Ik ken dat instituut al sinds jaren maar eerlijk is eerlijk, ik weet er maar weinig van af. Wel heb ik het onderbuikgevoel dat op dat instituut nogal eens maar wat aangerommeld wordt onder het mom van filosofie.
Maar mooi dat je de filosofie een warm hart toedraagt.
Wel blijf ik van mening dat de latere F. van Eeden een zwever was.
Vr. gr.
RV
Klopt. Antroposofie is geen filosofie maar een soort religie. Filosofie is niet het onderschrijven van een paar o zo diepe gedachtes maar filosofie is een manier van analytisch denken over algemene vragen. Kortom, elke -sofie is nonsense behalve filosofie en dan nog slechts in enkele gevallen. Nou, het ISVW kan me dus zo in dienst nemen.
@Joris Schuytemaker
Zweven was toen heel gewoon.
Zweven begon eigenlijk direct na de Verlichting. Mensen die te ongeletterd (of te dom) waren om op de hoogte te blijven van de wetenschappelijke ontwikkelingen begonnen hun eigen ‘filosofietjes’ te ontwikkelen. Daar is het gedweep met de superieure Oosterse Wijsheid begonnen, daar is men begonnen om uitgerekend wetenschappers te beschuldigen van ‘Hokjesgeest’ en ‘oogkleppen’. De Romantiek, hè.
Over zweven gesporken ;
Gisteren nog toevallig de zeer invloedrijke zwever en inmiddels overleden Terence Mckenna gehoord over het orientatievermogen van duiven …
Over het orientatievermogen van duiven tast de wetenschap nog grotendeels in het duister(, vooral 20 jaar geleden) .., dus is dit HET onderwerp waarop Mckenna helemaal los kan gaan qua filosoferen en duiden over dit onopgeloste fenomeen…
Hij haalt er Oosterse mystiek bij , quantum-mechanica , wordingsvelden en geestverruimende middelen..
De man heeft ondertussen waarschijnlijk totaal geen verstand van duiven qua biologie , gedrag , verzorging etc. …
Inmiddels zijn we 20 jaar later en is de wetenschap omtrent orientatievermogen van duiven zich aan het ontwikkelen..
Zo blijken duiven de laatste pakweg 20 km van de reis naar het hok zich te orienteren op topografische herkenningspunten ( snelwegen , viaducten etc.)..
Verder heeft de wetenschap neuronen gelokaliseerd in het duivenbrein die informatie kunnen verwerken uit cellen die gevoelig zijn voor het aardmagnetisch veld , Die aardmagnetisme gevoelige cellen bevinden zich in de ogen , neus , bek en oren v.d duif..
Er blijft uiteindelijk dus helemaal niks over v.d. mystieke filosofie die McKenna gebruikt om orientatievermogen van duiven te verklaren….
Typisch ‘n geval van wijsgerige troep..