Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Als het aan de chagrijnige mevrouw van de garderobe had gelegen dan had ik het nu volgende verhaal niet kunnen schrijven. Op vakantie in St. Petersburg bezocht ik het bijzonder fraaie Joesoepov-paleis, dat nu een gelijknamig museum is. De rijke Joesoepov-familie liet dit monumentale gebouw ook bijzonder weelderig en smaakvol inrichten en bezat ook de nodige kunst. Het interieur is minstens zo mooi als dat van de Hermitage, maar intiemer want wat overzichtelijker qua omvang.
Na voltooiing van de route door het museum informeerde ik bij de garderobemevrouw hoe ik nu bij de Raspoetin-expositie kon komen, die zich volgens mijn reisgids in de kelder van dit gebouw zou moeten bevinden. Ze ontraadde mij een bezoek daaraan ten stelligste, want die zou eerst om 17 uur open gaan en de toelichting was alleen Russischtalig. Terwijl ik op het punt stond om teleurgesteld af te druipen, kwam er een andere goed Engels sprekende museummedewerkster naar mij toe, die het gesprek had afgeluisterd en zij vertelde dat er aparte kaartjes gekocht moesten worden, maar dat we daarna zelfs een rondleiding konden krijgen.
In de kleine expositie met enkele ensceneringen van Raspoetins laatste uren kwam het hele verhaal van de vrome, maar eveneens ontuchtige en intrigerende Siberische monnik van boerenafkomst weer tot leven. Raspoetin werd in deze kelder gedood op gruwelijke wijze, omdat zijn politieke invloed op de tsaar te groot was geworden. Vijf samenzweerders nodigden de niets vermoedende monnik uit voor een gezellig samenzijn, maar deden eerst cyaankali in zijn glaasje Madeira en mishandelden daarna de verzwakte Raspoetin op gruwelijke wijze, waarna prins Felix Joesoepov hem ten slotte met een pistoolschot vermoordde.
Over de exacte toedracht doen overigens ook iets andere verhalen de ronde. Zijn lijk werd in de halfbevroren rivier gegooid en drie dagen later gevonden, waarna er sectie op werd verricht. Het verslag van de patholoog-anatoom hangt in de opstelling. Dat was in 1916, een jaar voordat in Rusland de rijke aristocratie door de revolutie zou worden verdreven.
Raspoetin met Joesoepov
Cees Renckens (r) met Raspoetin op de foto
Ons land heeft ook zijn Raspoetin gehad in de persoon van Greet Hofmans (1894-1968) en de parallellen zijn opvallend. Beiden waren laag geschoold en wisten met hun charisma en spirituele kletsverhalen machthebbers van koninklijken bloede in te palmen. Aan beiden werden geneeskrachtige gaven toegedicht en via gebedsgenezing zou in Soestdijk de oogkwaal van prinses Marijke (gevolg van in de baarmoeder opgelopen rode hond-infectie) worden genezen, terwijl in St. Petersburg de hemofilie (erfelijke bloederziekte) van het tsarenkind Aleksej moest worden genezen.
Ook van Greet Hofmans werd de invloed op staatszaken veel te groot en Juliana begon pacifistisch-spirituele wartaal uit te slaan. De politiek greep in en verwijderde Hofmans in 1956 van het hof. Dat zal voor haar een pijnlijke en vernederende geschiedenis zijn geweest. Toch heeft zij zich – als wij het gruwelijke einde van Raspoetin in aanmerking nemen – bepaald niet mogen beklagen over deze Nederlandse manier van het verwijderen van een gebedsgenezer van het hof. Ze ontving weliswaar wat dreigbrieven, maar is nooit mishandeld en stierf gewoon een natuurlijke dood. Raspoetin had er voor getekend.
Leuk stukje! Erg leuke foto’s ook!
Ik vind deze culturele uitjes van Cees het leukste om te lezen. Veel leuker dan zijn stukjes over “modeziektes” waar ik soms echt mijn vraagtekens bij zet.
Ja, misschien dat lage scholing zelfs een “pré” is om naïef dingen te kunnen verkondigen en veel aanhangers te krijgen. Denk maar aan Robbert van den Broeke die weer samen met Stan Pluijmen ernstig bezig is (mij te benaderen) de laatste tijd. Uit alle macht wordt geprobeerd mij omver te trekken, te overtuigen dat Robbert écht een gave heeft. Het gekke is dat de hard-core gelovers van spirituele wartaal niet van hun stuk te brengen zijn, zelfs als de meest zwaarwegende tegenstukken overlegd worden.
Hiernaast wordt ook Prinses Juliana niet vergeten door Robbert. Ze is blijkbaar een grote inspiratiebron voor hem. Een gezagdrager die op zijn “spirituele” lijn zit, is natuurlijk fantastisch materiaal om in te zetten bij de volgelingen.
Men zegt dat Juliana heel erg intelligent was. Laat ik het zo zeggen: ze was een veredelde randdebiel. Robbert van den Broeke zoekt zijn eigen soort. Althans in de regel. (Ik zou jou geen randdebiel durven te noemen. 🙂 )
RV:
En waarom was Juliana volgens jou een veredelde randdebiel?
Het was in ieder geval Bernard die Greet Hofmans naar het Hof haalde:
https://anderetijden.nl/aflevering/568/Greet-Hofmans-en-het-Hof
(**) Als artsen met de mededeling komen dat ze niets meer kunnen doen gaat Bernhard op zoek naar andere hulp. Al rondvragend krijgt hij via vrienden te horen dat ene mevrouw Hofmans opzienbarende genezingen op haar naam heeft staan. Zijn vriend, graaf van Rechteren van Limpurg, die zelf voor adviezen bij Greet Hofmans te rade gaat, vertelt hem louter positieve verhalen. Bernhard vraagt generaal Henri Koot, oud-kommandant van de Binnenlandse Strijdkrachten, eens te gaan praten met Hofmans. (**)
Ja, en?
Ik heb ook wel een paar monografieën over het koningshuis gelezen.
Het is thans mode om Bernhard af te zeiken. Ik hou niet van modes.
Bernard was geen intellectueel. Maar hij was wel boerenslim. Juliana was intellectueel noch boerenslim doch naïef op het debiele af.
Waarom kwam Bernhard met Hofmans op de proppen? Omdat hij in haar geloofde? Nou, nee, Bernhard geloofde slechts in zichzelf. Hij kwam met Hofmans op de proppen om zijn vrouw een pleister te geven. Wist hij veel dat die pleister tot veretteringen zou leiden. OK, in dat opzicht was die niet zo slim.
De intelligentie van de Oranjes is niet eerlijk en rijkelijk verdeeld. Beatrix, ja, die is echt intelligent. Maar Irene? Zeker niet. En Margriet? Die zit tussen Beatrix en Irene in.
Goed, ook intelligente mensen kunnen soms grote onzin geloven. Maar vaak geldt dat geloof in onzin een teken van een gebrek aan intelligentie is.
Juliana was verslaafd aan mediums.
RV:
Volgens deze info klopt daar toch niet veel van:
https://www.youtube.com/watch?v=pl7Vec7zA4o
(**) Prins Bernhard heeft al in 1937, ver voordat Greet Hofmans aan het hof kwam, een helderziende genezer geraadpleegd. Dat verklaarden getuigen in 1946 tegenover Bureau Nationale Veiligheid (BNV), de voorloper van de AIVD.
Netwerk beschikt over documenten waarin de getuigenverklaringen over de genezer, dokter Pranananda, zijn opgenomen. (**)
Bernhard heeft Hofmans ook gevraagd om op paranormale manier te helpen bij een ziek paard van hem, dat aan een concours zou meedoen, dus hij geloofde wel degelijk in dat soort flauwekul. Het is tegenwoordig kennelijk mode om alles wat negatief kan afstralen op Bernhard maar weg te moffelen, ook om al zijn criminele activiteiten te bagatelliseren door hem een “schavuit” te noemen, zo’n “boefje” toch! Het meest weerzinwekkende van Bernhard wat uit de biografie van Juliana naar voren komt, vind ik nog niet eens al zijn amoureuze escapades, zijn handjes niet thuis kunnen houden, of zijn puur criminele activiteiten, zoals miljoenen aan steekpenningen ontvangen, maar de ongelofelijk botte manier waarop hij regelmatig Juliana en plein public vernederde. Wat een vreselijke proleet was dat toch.
Ook modeziektes behoren tot de cultuur. Ooit was hysterie een epidemische modeziekte. Je telde pas als welgestelde vrouw mee als je aan hysterie leed. Niets vrouwenonderdrukking maar vrouwen beeldden zichzelf allerlei o zo interessante kwalen in.
(En Belle van Zuylen onderdrukte haar tuinman. Tis maar dat je het weet.)
RV:
Is dat zo? Voor zover ik weet is het in de 19e eeuw bij mannen -door toedoen van Sigmund Freud- een tijdje weer in de mode geweest om vrouwen voor van allerhande zaken ten onrechte hysterisch te noemen.
Trap niet in de feministische waan.
Wat is de “feministische waan”??
Gepost 10:24 ( ongeveer tegelijk met JennyJO)
RV:
In welke feministische waan zou ik getrapt zijn of nog gaan trappen dan?
Aanvulling
En wat JennyJO ook vraagt/zich afvraagt
Lieve dames
De feministische waan is: alles is de schuld van de man.
Deze waan is even onzinnig als de uitspraak: religie is opium voor het volk. Alsof het volk zelf volkomen vrijuit gaat.
Zo ook gaan de vrouwen niet vrijuit.
Vrouwen mochten vroeger best wel schilderen. Maar ze wilden het niet.
En Belle van Zuylen onderdrukte haar tuinman.
@ RV
Mochten vrouwen vroeger schilderen en wilden ze het gewoon niet? Of is er toch iets meer aan de hand?
Van vrouwen werd verwacht dat ze trouwden, kinderen baarden en het huishouden bestierden, zodat de man zich daar niet mee bezig hoefden te houden. Dan blijft er weinig tijd over om te schilderen. Dat is dus geen kwestie van niet mogen, of niet willen, maar er gewoon geen tijd voor hebben.
De vrouwelijke schilders en componisten, die er waren, leefden in de gezegende omstandigheid dat ze om de een of andere reden, rijkdom, vrijgezel zijn, of in een klooster zitten, dat ze van het een en ander vrijgesteld waren.
Dat heeft niets te maken met alles is de schuld van de man. Net zo min als de onderdrukking van de tuinman door Belle van Zuylen, zoals jij dat stelt, vooral ook te maken had met de maatschappelijke verhoudingen, waarin het personeel in algemene zin minder te zeggen had, zoals de heer des huizes ook seksueel gebruik maakte van de dienstmaagd, die daarvoor dan kon boeten.
De tuinman mocht overigens eerder stemmen dan de vrouw.
RV:
Ik word in het vervolg liever niet meer aangesproken met lieve dame. Het is @Wilma of @Wilma S. en voor de rest niks.
Gezien de discussie in deze draad vind ik dit een stroman, want tot nu toe heb ik niemand gezien hier er ook maar enigszins blijk van geeft te vinden dat “alles de schuld van de man is”.
Er bestaan resp. bestonden verscheidene schilderessen (de “Joffers” bijvoorbeeld), schrijfsters (Ina Boudier – Bakker bijvoorbeeld) en zo nog veel meer.
Ja, Fanny Mendelssohn mocht van haar beroemde broer geen muziek onder eigen naam uitbrengen. Dat hoorde niet, in die tijd.
De uitspraken hierboven zijn dan ook te absoluut verwoord en hebben bovendien wel erg weinig met het onderwerp te maken.
Inderdaad, ze waren er wel, maar vaak verkeerden ze toch in omstandigheden waardoor het voor hen mogelijk was om zich met artistieke zaken bezig te houden.
Maar het een en ander heeft inderdaad niets met het onderwerp te maken, of het moet zijn dat de uitspraak dat prins Bernard Greet Hofmans naar het hof had gehaald, wordt geïnterpreteerd als een uitspraak dat het altijd de schuld is van de vrouw.
Ik vind het afschrijven van Juliana als randdebiel ook wel een beetje erg ver gaan.
We zijn het dus eens dat niet “alles” de schuld is van “de man”.
Of zo’n uitspraak feministisch zou zijn, waag ik ook te betwijfelen. Alle stromingen slaan natuurlijk bij sommige aanhangers wel eens wat te ver door.
Juliana met haar zweverige opvattingen had een beetje een tik mee van haar opvoeding en ook van haar dominante moeder die je, vooral aan het eind van haar leven, van (laat ik het maar netjes zeggen) overdreven religiositeit zou kunnen betichten. Een randdebiel is echter heel wat anders, en – hoewel ik zeker geen aanhanger ben van de monarchie – beslist niet de juiste betiteling voor Juliana die aan het eind van haar leven dement was.
De boeken van Cees Fasseur en Annejet van de Zijl laten over het handelen van Juliana en de funeste invloed van Bernhard weinig onduidelijkheid over, zou ik zeggen. Bernhard was (gelukkig maar) bepaald niet een stereotype voor “de man”.
@ Hans,
Inderdaad, niet alles is de schuld van de man, evenmin als alles een soort eigen schuld dikke bult is.
Ik ben ook geen fan van de monarchie, maar om zweefkezerij nu maar onmiddellijk als reden te zien om iemand als randdebiel te betitelen, zie ik ook niet zitten.
Dan zou ik die benaming eerder gebruiken voor vernielzuchtige voetbalsupporters.
RV:
[Goed, ook intelligente mensen kunnen soms grote onzin geloven. Maar vaak geldt dat geloof in onzin een teken van een gebrek aan intelligentie is.]
Volgens RV komt het dus maar zelden voor dat intelligente mensen in onzin geloven. Je moet toch wat om Juliana als randdebiel te kunnen benoemen denk ik dan. Ik heb weinig tot niets met het koningshuis, maar ik kan niet tegen dit soort onrecht.
Vaccinatieweigeraars zijn vaak hoogopgeleide ouders en is het algemeen bekend dat hoogopgeleiden vaker alternatieve ‘genezers’ bezoeken.
Het verhaal over Hofmans die geacht werd de oogziekte van prinses Marijke/Christina te genezen, deed me denken aan prof. dr. Edward Dompeling die in 2011 in het nieuws kwam omdat hij er in zijn vrije tijd een gewoonte van maakte om in Birma ongevraagd het terrein van blindenscholen op te lopen en die kinderen d.m.v. handoplegging te overtuigen van de kracht van Jesus. Om ze daarna genezen te verklaren.
Even later gevolgd door bijvoorbeeld deze zeer hoogopgeleide:
http://www.observantonline.nl/Home/Artikelen/articleType/ArticleView/articleId/938/Hoogleraar-zag-been-aangroeien-na-gebed
Hoogleraar zag been aangroeien na gebed
MAASTRICHT. Prof. Onno van Schayck, directeur van het onderzoeksinstituut Caphri en hoogleraar preventieve geneeskunde, heeft bij iemand een “been zien aangroeien” nadat daarvoor gebeden was. Dat vertelt hij in een recent interview op een christelijke website. Volgens hem zijn er röntgenfoto’s gemaakt die de beenverlenging “onomstotelijk” staven. Van Schayck zegt dat hij hier “God direct heeft zien optreden”
Het is m.i. dus niet zo verbazingwekkend dat Greet Hofmans toentertijd ook heel wat intellectuelen en politici in haar ban wist te krijgen. Geloofsovertuigingen trekken zich zo te zien weinig aan van een bepaald intelligentiequotiënt/IQ.
Daarnaast werd Juliana ook nog eens geboren en getogen in een gouden kooi die voor Nederlandse vrouwen midden in een nog grotere omheining stond. Ze werden nou niet bepaald voor vol aangezien en moesten vooral hun plaats kennen:
http://historiek.net/vrouwen-tot-1956-handelingsonbekwaam/15127/
Vrouwen tot 1956 handelingsonbekwaam
‘Wet handelingsonbekwaamheid’
Zullen we eens een paar andere mensen noemen die in mediums, of andere onzin, zoals astrologie geloofden?
Wat te denken van Ronald Reagan? Goed, misschien geen hoogvlieger, maar het lijkt me niet nodig om deze man, wat je verder ook van hem mag denken, een randdebiel te noemen.
En toevallig heb ik niet zo lang geleden een boek over Van Cliburn gelezen en ja, ook deze man vroeg advies aan een astrologe en aan waarzeggers. En ondanks dit zou ik hem ook beslist geen randdebiel willen noemen.
Ik heb ook nog een voorbeeld uit 2010 van een Nederlandse huisartsenpraktijk:
Huisarts ‘geneest’ zieken door gebed
AMSTERDAM – Een Amsterdamse huisartsenpraktijk houdt zich bezig met gebedsgenezing. Mensen met ziektes als alzheimer, parkinson, kanker en aids kunnen er terecht voor ‘genezing’.
(**) Huisarts Jan Boogaard vindt niet dat hij patiënten valse hoop geeft. (**)
@Renate1
Laten we ook bedenken dat hoogopgeleid niet synoniem is met intelligent.
Als je bij Wikipedia kijkt, blijkt dat intelligentie allerminst een duidelijk omschreven begrip is. Dat geldt eveneens voor hoogopgeleid.
Maar ik vind de betiteling randdebiel voor iemand die toch wel iets bereikt heeft in z’n leven, uitsluitend omdat de persoon in astrologie en waarzegsters geloofd, een beetje te ver gaan. Dat heeft verder weinig te maken met hoogopgeleid of intelligent zijn.
Mee eens, Renate1. Dat “maar” waarmee uw eerste zin begint, kan dan ook achterwege blijven.
Intermezzo:
https://www.youtube.com/watch?v=qw4u1p41fIk
Jezus redt
Gebedsgenezingen houden de gemoederen tot op de dag van vandaag bezig. Dit artikel is van 28 december 2016:
Een groep medici onder leiding van de promoverende huisarts Dirk Kruijthoff verzamelt de komende tijd verhalen van mensen die bij handoplegging of ziekenzalving een omslag beleefden, zoals verlamden die na gebed plots opstaan uit hun rolstoel. Ze willen nagaan of er voor die genezingen misschien toch wetenschappelijke verklaringen zijn. Vinden ze die niet, dan delen ze het label ‘onverklaard’ uit. Of, als een verklaring net tekortschiet, het label ‘opmerkelijk’.
https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/vu-brengt-onverklaarde-gebedsgenezingen-in-kaart~af134c8d/