Het verhaal dat het water in badkuipen en wastafels bij het leeglopen op het noordelijke en zuidelijke halfrond een tegengestelde richting op draait, zal wel bekend zijn. En vermoedelijk ook wel dat het een broodje aap is dat je dit in de praktijk kunt waarnemen, daarvoor is het verantwoordelijke Corioliseffect te klein ten opzichte van andere invloeden als de vorm van de bassins en reeds aanwezige stromingen in het water.

Op plekken waar je de evenaar kunt passeren, zijn er echter handige jongens die toeristen graag in de luren leggen met een zogenaamde demonstratie van dit Corioliseffect. Kijk bijvoorbeeld naar deze performer in Oeganda die dit al jaren zo doet.

Waarschijnlijk weet hij de draairichting van het weglopende water te bepalen door het plankje dat hij gebruikt om te vloeistof te ‘stabiliseren’ met een subtiele beweging op te tillen. Ook kunnen de schalen zo gevormd zijn dat de draairichting van te voren bepaald is. Een iets overtuigendere demonstratie zou hij kunnen geven door het experiment op de drie locaties telkens met dezelfde schaal te doen. Een collega in Ecuador doet het met een verplaatsbaar bassin, maar daar maakt de manier waarop het water in de wasbak wordt gegoten het tamelijk doorzichtig dat het om een trucje gaat (ook hebben ze zich daar ooit vergist met het trekken van de streep die de evenaar moet aanduiden).

Maar de Oegandese demonstratie maakte me extra aan het lachen toen me iets anders opviel: de richtingen waarin het water zou moeten draaien als alleen het Corioliseffect een rol zou spelen, zijn precies andersom! Op het noordelijk halfrond zou het tegen de klok in moeten zijn en op het zuidelijk halfrond met de klok mee.

Hij is niet de enige die het op het Afrikaanse continent verkeerd uitlegt. Ik kwam nog een fragment tegen van een BBC programma (Pole to Pole) waarin Michael Palin de wereld rondreist en in Kenya een vergelijkbare demonstratie aanschouwt:

Als je heel erg je best doet lukt het wel te laten zien dat het Corioliseffect de draairichting kan bepalen. Dan heb je wel een flink bassin nodig en moet je alle verstorende effecten zien uit te sluiten, vooral moet je het water helemaal tot rust laten komen en dat kan even duren. Een aardige demonstratie werd gegeven door YouTubers Veritasium en Smarter Every Day, die het quasi  synchroon laten zien vanaf hun eigen halfrond. Het is even uitvogelen hoe je hun YouTube video’s tegelijk afspeelt, maar het resultaat is het waard om te bekijken. Klik op onderstaande afbeelding voor de video’s en de instructie:

Bij Nemo Kennislink is ook een goede uitleg te lezen over het Corioliseffect: Op het noordelijk halfrond is een rechtse afwijking onvermijdelijk