Cees Renckens schrijft columns voor Kloptdatwel. Van 1988 tot 2011 was hij voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Foto: Klaas Jaarsma
Dit najaar toerde de musical Evita door ons land en ik bezocht dit evenement in het Zaantheater te Zaandam. Het bleek een voorstelling van grote allure met sterke hoofdrollen van Brigitte Heitzer en René van Kooten. De hit musical werd zoals bekend geschreven door Andrew Lloyd Webber en Tim Rice en behandelt het tragische leven van de legendarische Eva Duarte Peron (1919-1952) en iedereen kent highlights als Don’t cry for me Argentina en Another suitcase in another hall. Deze werden op zeer fraaie wijze ten gehore gebracht. Ook de choreografie was mooi en werd door de cast briljant vertolkt. De musical eindigt uiteraard met het overlijden van Evita, de volkslieveling en echtgenote van president Peron en voorvechtster van de armen (‘descamisados’: hemdlozen) van Argentinië.
De ziektegeschiedenis van Evita wordt in de musical uiteraard niet heel exact uit de doeken gedaan, maar ze overleed binnen een jaar nadat de diagnose uitgezaaide baarmoederhalskanker was gesteld. Zij liep lang door met symptomen als bloedarmoede en onregelmatig vaginaal bloedverlies voordat zij medische hulp zocht. De behandeling bestond uit bestraling gevolgd door operatie en toen enkele maanden later symptomen van de uitzaaiingen in de longen aan het licht kwamen opnieuw bestraling.
Haar laatste levensmaanden zijn verschrikkelijk geweest met doorligwonden, vermagering tot 36 kilo lichaamsgewicht en sterke stank als gevolg van fistelvorming en weefsel-afsterven. Evita was voor haar man politiek van grote betekenis en mede daarom werd – zonder dat Evita er iets vanaf wist – de hulp ingeroepen van de hoog aangeschreven Amerikaanse gynaeco-oncoloog George T. Pack (1896-1969). Deze onderzocht haar onder narcose en verrichtte later ook de operatie waarbij baarmoeder en lymfeklieren werden verwijderd. Ook toen wist Evita niet wie haar eigenlijke behandelaar was. Bovendien werd de diagnose voor haar geheim gehouden, zoals destijds niet ongebruikelijk. Evita’s laatste woorden waren: ‘Eva se va…’(‘Eva vertrekt’).
Over de soms kenmerkende lotgevallen van beroemdheden, die ziek worden, verscheen in 2006 het boek When illness goes public. Celebrity Patients and How We Look at Medicine van de hand van Baron H. Lerner. De ziektegeschiedenis van Evita komt er niet in voor, maar de auteur maakt aannemelijk dat deze patiëntencategorie een hoog risico loopt op overbehandeling en niet zelden met inmenging van kwakzalvers en politici te maken krijgt. Van overbehandeling lijkt er bij Evita ook wel sprake te zijn geweest.
Tijdens haar leven was Evita een grote steun voor de politieke carrière van haar man Juan Peron, die als militair al aan de macht was vanaf 1946. Tijdens het eerste jaar van zijn tweede termijn was Evita al ziek en Peron zou enkele jaren later afgezet worden en vervolgens 15 jaar in ballingschap vertoeven. Zoals historici zich soms afvragen wat de loop der geschiedenis geweest zou zijn, als Cleopatra niet zo’n fraaie grote neus had gehad, koning Farouk niet zo’n kleine piemel of als Hitler de oorlog had gewonnen, zo kunnen wij ons ook afvragen wat er gebeurd zou zijn met Peron’s politieke loopbaan als er in die jaren reeds een HPV-vaccin beschikbaar was geweest. Evita zou haar immense populariteit dan nog lange tijd ten gunste van haar man hebben kunnen inzetten. Dan zouden haar ouders natuurlijk wel zo slim moeten zijn geweest dat zij hun dochter op de leeftijd van 12 jaar hadden laten inenten.
Overigens was haar bijdrage toch niet helemaal onontbeerlijk, want de geslepen politicus Peron slaagde er in 1971, twintig jaar na haar overlijden, in opnieuw president van Argentinië te worden. Voor de derde keer. Nee, dan waren de negatieve gevolgen voor de Romeinse heerser Marcus Antonius die in zijn verliefdheid op Cleopatra zeer onverstandige militaire beslissingen nam, aanzienlijk groter.
