Het was onverwacht en spectaculair, de meteoor die boven het Russische Tsjeljabinsk een felle lichtstreep door de hemel trok en een schokgolf veroorzaakte die vele vierkante kilometers aan vensterglas deed rondspringen. Een zeldzaam fenomeen en het is bijzonder dat er zoveel goed beeldmateriaal van is te vinden. Een reden daarvoor is dat veel Russische auto’s met een dashboard camera rondrijden vanwege corrupte politieagenten of schrik voor verzekeringsclaims.
Ook voor complotdenkers en hoaxers is het een geschenk uit de hemel. Zo zijn er altijd wel rare Russische parlementariërs te vinden die de schuld in Amerikaanse schoenen wil schuiven (‘Russian parliament member says meteor was actually a U.S. weapons test‘) of iets met UFO’s en/of aliens. Onze Lieve Heer kan het natuurlijk ook zijn (‘Russian Cleric: Meteorite Was Lord’s Message‘) of de meteoor is uit de lucht geschoten door de Russische luchtmacht.
Een aparte vergissing van een Russisch journaal ging als een lopend vuurtje het Internet over:
[update: YouTube heeft het ’embedden’ uitgeschakeld voor de clips van het journaal, bekijken kan wel door er op te klikken]
http://www.youtube.com/watch?v=ZLqD-zDWbE8
De beelden aan het begin hebben niets met de meteoor te maken, maar zijn van een al jaren voortdurende brand op de bodem van een ingestorte grot bij Derweze, een dorpje in Turkemenistan in een streek die rijk is aan natuurlijk gas. De grot stortte in 1971 in na een foutje bij het boren. Het brandende gat staat bekend als Poort naar de Hel.Veel mooie plaatjes daarvan ook op de site Atlas Obscura.
Natuurlijk werd dit snel opgemerkt en staat het in de commentaren bij de verschillende versies van het journaal die op YouTube gezet zijn. Omdat er meerdere kopieën van zijn, ga ik er maar van uit dat het inderdaad zo is uitgezonden, maar het zou makkelijk zijn om ons allemaal (een tijdje) te foppen door andere beelden in een Russisch TV-journaal te plakken. Als er zoiets als ‘Uitzending gemist’ is van die TV-zender, zou je het misschien kunnen controleren.
Voor zinvoller berichtgeving over de meteoor en interessant beeldmateriaal, kijk op Phil Plaits blog Bad Astronomy.
links
- http://www.theatlanticwire.com/global/2013/02/russian-meteorite-conspiracy-theories-debunked/62203/
- http://doubtfulnews.com/2013/02/incredible-meteor-event-in-russia/
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
met zoveel videomateriaal zou het toch eenvoudig moeten zijn om de precieze baan van het object te bepalen, en bijvoorbeeld hoe snel hij ging en hoe hoog het ding was toen die enome lichtflits kwam.
zie ook: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Chelyabinsk_2013_meteoroid_trajectory.jpg
Op http://beforeitsnews.com/international/2013/02/common-space-defense-against-asteroids-proposed-nasa-reveals-orbit-of-chelyabinsk-meteor-its-pieces-go-on-sale-24
vind ik
Dat wil zeggen dat de totale kinetische energie – aannemende een massa van 10 ton – gelijk was aan 0,4 kiloton TNT.
Even voor de zekerheid toch de berekening.
m= 10^4 kg
v = 18 x 10^3 m/s
Dus de formule voor de kinetische energie geeft: 1,63 x 10^12 joule
volgens http://en.wikipedia.org/wiki/TNT_equivalent is een ton TNT 4,184 gigajoules = 4,184 x 10^9 joules. Dus de kinetische energie is 387 ton TNT.
(NB, je kunt voor het gemak rekenen 1 gram TNT = 1 kilocalorie = 4 kJ)
Op Wikipedia staat 500 kiloton,http://en.wikipedia.org/wiki/2013_Russian_meteor_event geciteerd van NASA, dat scheelt dus een factor 1000.
Maar de massa van de meteoriet is de onzekere factor. NASA zegt nu 10.000 ton. http://www.nasa.gov/mission_pages/asteroids/news/asteroid20130215.html
Aanvankelijk werd gesproken over 10 ton (‘een Volkswagenbusje’).
NASA heeft waarschijnlijk de door mij geschetste berekening achterstevoren gedaan, nl. de totale energie bepaald uit seismische (en dergelijke) metingen, dat geeft de totale energie van de schokgolf en aangezien de meeste energie toch in de schokgolf gaat zitten is dat dan ook de energie van het hele ding. Gegeven de snelheid weet je dan de massa en gegeven de gebruikelijke soortelijke massa weet je dan ook de afmeting (als het een bol is).
Wat betreft het materiaal:
zegt Wikipedia
Gezien de schade die dat ding op de grond heeft kunnen aanrichten schat ik hem persoonlijk op 250 kiloton, eigenlijk een vrij klein ding.
Maar hoe kunnen we (zonder nu meteen in complottheroriën te willen vervallen) met zekerheid stellen dat het echt een meteoriet betrof.
Ragnar: wat zou het anders zijn? Complottheoriën hebben de neiging om moeilijke antwoorden te zoeken in plaats van de logische/eenvoudige antwoorden te aanvaarden.
Sta mij toe te verduidelijken: stel ze vinden in Rusland een of meer meteorieten. Complotbedenkers zullen zeggen dat die te klein zijn en er dus nog “iets anders” moest geweest zijn. Of dat het ze contact hebben gemaakt met een vreemde levensvorm maar dit niet willen toegeven,…
Erger: stel ze vinden geen meteoriet omdat hij volledig is opgebrand in de atmosfeer of in het water is gevallen (Toengoeska in 1908 – gigantische schade in een bos, toevallig ook in Rusland), dan kunnen ze natuurlijk helemaal loos gaan. Want ja: wat wil “de regering”, “de vrijmetselaars”, “de illuminatie”,… voor ons verborgen houden? En hoezo “toevallig”? Hebben we al eerder contact gehad en is Rusland daarom een populaire landingsplaats? Heeft Rusland geheime contacten met aliens?
Complotdenkers zien altijd en overal complotten en laten zich niet overtuigen door “wetenschappers” (zoals zij ze aanduiden) want die worden gecontroleerd door [geheime organisatie of grootmacht vrij in te vullen].
@Tristan_Noelmans:disqus
,
De vraag is natuurlijk hoe betrouwbaar de bronnen zijn waaraan we onze kennis ontlenen.
Nu denk ik niet meteen aan Illuminati, vrijmetselaars of aliëns o.i.d. hoor, die flauwekul is aan mij niet besteed, meer aan militaire experimenten die de politiek natuurlijk voor ons probeert te verhullen, daar kan ook wel eens iets mis bij gaan.
Dan is het handig om het in te kleden en af te doen als een natuurlijk fenomeen.
Maar volgens de media uit de Sovjet Unie lees ik nu was de meteoriet al op 20km hoogte onderschept door een air defense missile. (hoe zeg je dat nu in het Nederlands, luchtafweergeschut?).
Quote link: According to unconfirmed reports, the meteorite was intercepted by an air defense unit at the Urzhumka settlement near Chelyabinsk. A missile salvo blew the meteorite to pieces at an altitude of 20 kilometers, local newspaper Znak reports quoting a source in the military. Einde quote
http://www.dagelijksestandaard.nl/2013/02/meteoriet-oeral-minstens-400-gewonden.
We schijnen volgens kosmologen op onze planeet inzake rondzwervende meteorieten vaak door het oog van de naald te kruipen, zoals ik laatst in een docu op national geographic zag.
Wel fascinerend.
Maar hoeveel woog dat ding eigenlijk? Als er soms sprake was van 10 ton en soms van 9000 ton moet je toch vermoeden dat er wéér kg en ton door elkaar werd gehaald, in de kranten die er helemaal geen benul van zo iets hebben. Deze factor 900 kan je zeker niet aan de meet-onzekerheid van de gegevens toeschrijven.
Nog een interessante informatieve link over meteoren.
http://www.sterrenkunde.nl/index/encyclopedie/meteoren.html
Dat gewicht blijft inderdaad een omstreden kwestie.
Nee, ik denk dat ze er in eerste instantie (vrijdag) een slag naar geslagen hebben; de massa van 10.000 ton is afgeleid door de totale energie van de schokgolf te schatten, naar ik begrijp uit seismische gegevens en infrageluidwaarnemingen. Zie de door mij gegeven links naar NASA.
@ Tristan: je kunt een rotsblok dat met hoge snelheid beweegt niet ‘uit de lucht schieten’. Daarmee gaat namelijk de hoeveelheid impuls niet verloren. Wat je ermee zou kunnen bereiken is dat de totale massa van 10-20 jumbojets in plaats van in 1 klont wordt uitgespreid over een wolk die daar nóg veel meer luchtweerstand krijgt, waardoor de totale hoeveelheid energie in 1 keer vrijkomt.
Maar zoals gezegd, gezien de massa en snelheidsverhoudingen is het idee van schieten op zo’n object te vergelijken met een katapult klappertjes op een naderende kanonskogel schieten.
De explosie zal trouwens niet door de hitte komen. Het warmtegeleidingsvermogen van steen is niet zo groot dat als de buitenkant zo heet wordt dat die verdampt, al die warmte binnen een paar seconden ook ver naar binnen trekt. Maar de lucht die wordt samengeperst vóór de klont (die samenpersing geeft al een enorme verhitting) oefent een enorme druk uit, en naarmate het ding in dichtere luchtlagen komt, neemt die druk toe. Dat soort steen is niet zo stevig.
Reken even mee (heel grof). Een object van 1 vierkante meter diameter vliegt door een luchtlaag met een druk van 0,1 atmosfeer. Snelheid is 20 km/s. Dan moet een kolom lucht van 20 km lang en 1 vierkante meter diameter (massa 2000 kilo) in 1 seconde worden versneld tot 20 km/s, is 2000 G. Benodigde kracht is 4 miljoen kilogramkracht (4000 ton). Dus de druk op de voorzijde van het object is gelijkbaar met de druk die een massief stenen toren van 2000 meter hoog op de onderzijde uitoefent. De berekening is heel grof, maar het lijkt me evident dat we te maken hebben met krachten waar een steen niet tegen kan. Die kracht correspondeert met een druk van 400 atmosfeer. De lucht wordt dus zeer plotseling samengeperst met een factor 4000, van 0,1 atmosfeer tot 400 atmosfeer. Dat geeft een enorme verhitting.
Bedankt! We hebben alweer iets bijgeleerd. Ik was er inderdaad van overtuigd dat de blok zodanig verhitte dat ze barste, een beetje zoals een steen in een heet vuur.
Mijn eigen kennis van fysica is blijkbaar niet je dat… :$
Dank voor je uitleg over de exploderende meteoriet.
Hier nog een linkje naar de juiste naamgeving meteoor/meteoroïde/meteoriet:
http://www.astroblogs.nl/2013/02/17/even-een-verduidelijking-van-termen-als-meteoriet-meteoroide-en-planetoide/
Overigens waren er Eskimo’s op Groenland die eeuwenlang hun messen en harpoenen maakten van een paar tonnenzware ijzeren meteorieten.
http://en.wikipedia.org/wiki/Cape_York_meteorite
De termen meteoor/vuurbol/bolide slaan op wat de waarnemer aan de hemel ziet. Aangezien een waarnemer die 10 maal zover is, 100 maal zo weinig licht ontvangt, is voor die waarnemer de magnitude 5 lager. Dus wat voor de ene waarnemer een ‘vuurbol’ is, kan voor de andere een eind verderop een heldere meteoor zijn.
Meteoriet is zoals je aan het woord hoort (vgl. graniet, pyriet, stalactiet) een aards stuk steen.
een aards stuk steen = een stuk steen dat zich op aarde bevindt. Als het nog buiten de dampkring ergens in het zonnestelsel is, en niet al te groot, dan is het een …oïde .
Je hebt me aan het denken gezet met je uitleg over waarom zo’n meteoor uit elkaar spat in de dampkring. Voor mezelf had ik altijd het volgende gedacht na een populair boekje over de Toengoeska inslag te hebben gelezen: de meteoor komt de atmosfeer in en “voelt” een wrijvingskracht: ruwweg F = wrijvingscoefficient X snelheid. Omdat die snelheid zo groot is (20 km/s) is dit een heel grote kracht. De kracht F resulteert in een vertraging (versnelling met een min teken) “a” gegeven door F=ma, waar “m” de massa is van de meteoor. Als die “a” groot genoeg uitpakt, dan kan de meteoor het begeven. De achterkant drukt dan a.h.w. te hard tegen de voorkant aan. Het zijn dezelfde zogenaamde g-krachten waar straaljagerpiloten mee te maken hebben. Met die meteoor is het uiteindelijk zoiets als een steen die heel erg hard tegen een matras gegooid wordt. Gooi je hem hard genoeg, dan spat ie uit elkaar.
De formule voor wrijving van een object dat door een gasvormig of vloeibaar medium beweegt kun je vinden op http://nl.wikipedia.org/wiki/Luchtweerstand . De afleiding daarvan is een subtielere versie van mijn grove benadering (waar de factor Cw/2 natuurlijk niet in zit, maar die is voor niet al te gestroomlijnde objecten van de orde 1). Essentieel is dat de snelheid kwadratisch voorkomt. Daardoor is de weerstand zo enorm veel groter dan bij ‘gewone’ dingen die heel hard gaan en dan nog vaak gestroomlijnd zijn, zoals een kogel, een raket of een vliegtuig.
Ragnar: ik denk dat er sowieso geen luchtafweergeschut bij te pas is gekomen hoor. Alleen denken de mensen dat omdat ze die explosie zagen maar niet beseffen dat een rotsblok die tegen hoge snelheid de atmosfeer induikt zo hard kan verhitten dat ze ontploft. Basiskennis fysica/astronomie is niet aan iedereen gegeven.
Waarom ik er mijn twijfels over heb? Sta mij toe een denkoefening te doen samen met jullie. Ik weet niet of alle cijfers correct zijn, maar het is gewoon om een beeld te schetsen. Corrigeer mij zeker aan als je gaten in mijn redenering ziet.
Een patriotraket (OK, USA-makelij, maar komt het is een denkoefening) heeft een bereik van 160 kilometer en vliegt tegen Mach 5 (=6.000 km per uur). Snelheid van de meteoor: 54.000 km per uur. De blok valt dus al velen malen sneller uit de ruimte als de raket omhoog gaat.
Dus: Rusland zou – zonder dat iemand (USA spionage?) dit wist – een béter detectiesysteem hebben gehad dan NASA/ESA/weet ik veel wie nog, de rest van de wereld in het ongewisse hebben gelaten over de meteoriet (wat als ze zich misrekenden?), dan nog in staat geweest zijn om binnen een zeer kort tijdsbestek (die planetoïde wisten we dat er aankwam, de meteoor verraste iedereen) dat luchtafweergeschut binnen een straal van 160 km van de mogelijke inslag te brengen en dan nog tijdig zien af te vuren zodat de meteoor hoog genoeg zou ontploffen om niet een volledige stad van de kaart te vegen.
Dit laatste komt overigens ongeveer neer op het met een katapult uit de lucht schieten van een kogel. Daarnaast: wat als de raket doel mist? Of slecht raakt waardoor de meteoor van zijn baan zou afwijken en een andere stad zou raken?
En een raket afgevuurd op het Russische grondgebied, denk je niet dat dat een hele hoop alarmbellen zou doen afgaan in USA? China?
Dat zijn gewoonweg zoveel voorwaarden en parameters dat een gewone meteoor die in de lucht is ontploft door de verhitting bij het binnenkomen van de dampkring een veel plausibelere uitleg is.
Tristan: Ik heb geen flauw idee welke snelheid de geleide wapens van tegenwoordig kunnen behalen. Die technologie schrijdt natuurlijk ook verder voort, maar een object onderscheppen wat zich met een snelheid van 54.000 km/uur richting aarde beweegt, daar hebben we inderdaad de technologie nog lang niet voor.
Zo leer je er weer eens iets bij, gelukkig dat we een wetenschapper op dit blog hebben, want mijn kennis van de fysica, het meeste is trouwens ook al bezonken, maar stelde ook niet zoveel voor.
Nasa taxeert inderdaad de massa van de meteoriet op 10.000 ton, de meteoriet ontplofte met een kracht van 500 kiloton TNT, dat impliceert dat de ontploffing meer dan 20 keer groter was dan de atoombom die destijds op Hiroshima terechtkwam, ongelofelijk, dan nog de daarop volgende schokgolf, afijn het had uiteindelijk nog veel slechter kunnen aflopen.
Is de link over sterrenkunde die ik aan Regenworm heb gestuurd wetenschappelijk eigenlijk wel verantwoord.
Ik vind het ook wel boeiend wat hierover zoal op Internet allemaal vermeld wordt. De meest bizarre complottheorieën kun je hierover lezen. Wat een dergelijk voorval zoal bij mensen allemaal niet kan triggeren.
Je hebt gelijk wat die luchtafweer betreft, zelfs al je weet (wat velen niet weten) dat de Russische tegenhanger van de Patriot veel performanter is dan de Patriot. Ik denk niet dat beiden iets kunnen raken dat sneller gaat dan Mach 12.
Het waren overduidelijk aliens met motorpech.
Die knal was gewoon een knal in hun warp drive uitlaat, zoals je die vroeger wel eens van een auto-uitlaat hoorde.
Daarna hebben die aliens gewoon razendsnel een mooi rond gaatje in het ijs geïoniseerd en nu zijn ze buiten zicht onder water de zaak aan het repareren.
Duikers van de russiche regering doen alsof ze meteorietbrokstukken zoeken, maar zitten ondertussen op de koffie bij de aliens.
Die duikers brengen ook enkele reserveonderdelen die ze gesloopt hebben uit eerder achtergelaten ruimtevoertuigen die in de no-go area van Tjernobyl verborgen gehouden worden.
Onderstussen struinen de Russen stad en land af naar echte meteorietresten om te doen alsof ze die hebben opgedoken.
Oh, wat is het toch heerlijk om je fantasie ongebreideld op de loop te laten.
Ik moet toch eens solliciteren bij Niburu…
Had je dat niet even eerder kunnen posten, dan hadden we er ook niet verder over hoeven te brainstormen. 🙂
Ben je niet stiekem een infiltrant van Niburu? 😉
Quote link: Waar komt dit gruis nu vandaan? Wel, om de zon bewegen niet alleen planeten, planetoïden en kometen, maar ook grote hoeveelheden gruis- en stofdeeltjes. Het kan gebeuren, dat dit gruis op zijn weg door het zonnestelsel de aarde tegen komt. Wanneer zo’n deeltje nog buiten de dampkring van de aarde is noemen we het een meteoroïde. Dat betekent zoiets als «wat een meteoor kan veroorzaken». De lichtflits die we zien als het deeltje de dampkring binnenkomt heet meteoor.
Is de meteoroïde zó groot, dat er nog een stukje op aarde neerkomt, dan wordt dat restant een meteoriet genoemd. Een meteoriet is dus het overblijfsel van een meteoroïde.
Dat gruis is afkomstig van een komeet. Iedere keer dat een komeet de zon passeert verliest hij een flinke hoeveelheid gruis. Dat gruis wordt over de baan van zo’n komeet verspreidt. Na een groot aantal omlopen is de hele baan van zo’n komeet gevuld met gruis. Einde quote.
http://www.sterrenkunde.nl/index/encyclopedie/meteoren.html
Een aards stuk steen?
Exact. 🙂