Op 7 december 2010 hebben enkele leden van de Skepsis werkgroep Utrecht2 een lezing bijgewoond van de filosoof Floris van den Berg waarin hij nog eens uitlegt waarom god niet bestaat en kabouters ook niet. En waarom een wereld zonder religie een betere wereld is.
Van den Berg is bestuurslid van vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte en uitvoerend directeur van Centre for Inquiry (CFI) Low Countries. Hij organiseerde in 2009 de atheïsmecampagne in Nederland met een groot billboard bij Schiphol.
De Leidse filosoof mag geschaard worden onder de groep van ‘New Atheists’ met namen als Christopher Hitchens (god is not Great), Richard Dawkins (The God Delusion) en Sam Harris (The end of faith, vertaald als Van God los), niet alleen omdat hij ook een boek over (of beter: tegen) religie geschreven heeft maar ook omdat hij hun toon deelt: atheïsme is niet iets om stil privé te beleven, maar dient vanwege de gevaren die aan religies verbonden zijn strijdbaar in het openbaar beleden te worden. In zijn boek (Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox) voert Van den Berg dan ook niet zozeer nieuwe argumenten aan tegen een geloof in god of goden. Sinds Immanuel Kants Kritik der reinen Vernunft is volgens hem alles wel gezegd.
Dat was ook wel een beetje het probleem van deze lezing. Wie zich enigszins verdiept had in de atheïstische literatuur kwam weinig nieuws tegen. De door Van den Berg geponeerde stelling dat iedereen eigenlijk in meer of mindere mate atheïst is (we geloven niet in Wodan, Donar, Zeus, Jupiter, Baäl, Sinterklaas etc.) komt rechtstreeks uit de koker van Dawkins: “We are all atheists about most of the gods that societies have ever believed in. Some of us just go one god further.” Ook het door de inleider met veel verve verdedigde geloof in het bestaan van kabouters, met als bewijs een in de tuin gevonden klompje en een vel papier waarop stond dat kabouters ècht bestaan, zal de Dawkins-kenner niet onbekend voorkomen (“There may be fairies at the bottom of the garden. There is no evidence for it, but you can’t prove that there aren’t any, so shouldn’t we be agnostic with respect to fairies?”)
Nee, de argumenten zijn niet nieuw, maar de strijdbaarheid is het wel. Na 9/11 zijn veel atheïstische denkers er van overtuigd dat religieuze overtuigingen niet zo onschuldig zijn als wel gedacht en dat de denkbeelden actief bestreden moeten worden. Geheel passend in de nieuw gevonden sense of urgency nemen de nieuwe atheïsten nemen dan ook geen blad voor hun mond. “Religies verdienen geen respect; achter respect voor religies schuilt laksheid”. “De paus is een staatsvijand”, “De studie theologie is een schandvlek voor de universiteit”.
Van den Berg ziet als eerste stap naar de verlossing van de wereld van religie het afschaffen van het bijzonder onderwijs. Geen van staatswege gefinancierde indoctrinatie van kinderen op school. Artikel 23 van de grondwet mag worden afgeschaft. Verder dient de overheid religie net zo te behandelen als roken: toestaan voor volwassenen zonder schade aan anderen, en verder actief ontmoedigen. Deze stappen verklaren ook de ondertitel van Van den Bergs boek (Hoe komen we van religie af? Een ongemakkelijke liberale paradox); het tegenwerken van religie lijkt verre van liberaal. Het past in zijn stelling dat we niet tolerant voor intolerantie moeten zijn.
Al met al een interessante lezing, hoewel ik het gevoel had dat het vooral een preek voor eigen parochie was. Voor iets meer (maar niet veel) tegengas zie deze discussie tussen Floris van den Berg en de ‘Meiden van Halal’.
——————————————————————————————
We zijn bij alle lezingen aanwezig geweest en daar hebben we geluidsopnamen gemaakt. Deze waren in de eerste instantie voor onszelf bedoeld en de geluidskwaliteit is niet altijd even goed. Floris heeft toestemming verleend om de opnamen hier te publiceren. Zie ze als extraatje en niet als vervanging van de lezingen.
Download lezing 1 of beluister hier:
[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel1.mp3]
Download lezing 2 of beluister hier:
[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel2.mp3]
Download lezing 3 of beluister hier:
[audio:https://s3-eu-west-1.amazonaws.com/kloptdatwel.nl/FlorisvdBerg-deel3.mp3]
Om te downloaden kan je met de rechtermuisknop op de download link klikken en ‘link opslaan als…’ kiezen.
Het in de tekst genoemde boek kan je via onderstaande link bestellen. Daarmee ondersteun je tegelijkertijd Kloptdatwel.
//