Kloptdatwel?

aanslag

Rwanda: Wie stak dertig jaar geleden de lont in het kruitvat?

by 2 Comments

Op 7 april was de dertigste herdenking van de genocide tegen de Tutsi in Rwanda.1“UN pays tribute to victims and survivors of the 1994 Genocide against the Tutsi in Rwanda,” United Nations, 12 April 2024. Herdacht werd dat in 1994 het merendeel van de Tutsi-minderheid is uitgeroeid door extremisten van de Hutu meerderheid.2Philip Verwimp, “Death and survival during the 1994 genocide in Rwanda,” Population Studies 58.2 (2010), p. 233;  Marijke Verpoorten, “How Many Died in Rwanda?” Journal of Genocide Research 22.1, 1 januari 2020, 94-103. Online version: p. 9. https://doi.org/10.1080/14623528.2019.1703253; Omar McDoom, The Path to Genocide in Rwanda, Cambridge University Press 2021, p. 294. Verwimp noemt 75 %, Verpoorten geeft een range van 70-80%. De schatting van McDoom is iets lager (± 2/3) omdat hij uitgaat van een groter aantal overlevenden dan andere onderzoekers. Na drie decennia onderzoek zijn de meeste feiten bekend maar toch wordt er nog getwist over de oorzaak van de volkerenmoord.

Rwanda: Wie stak dertig jaar geleden de lont in het kruitvat? 1

Aanslag op presidentieel vliegtuig

Het heetste hangijzer blijft de moord op Juvénal Habyarimana, de president die op 6 april 1994 met zijn vliegtuig werd neergeschoten.3“Presidents Killed in Attack on Plane”, The Guardian, 7 april 1994; “Presidenten Rwanda en Burundi omgekomen”, NRC, 7 april 1994. Kort daarna begon de genocide dus wordt het één logischerwijs in verband gebracht met het ander. Sommige geleerden verdenken de Hutu-extremisten en andere de rebellen van het Patriottisch Front (RPF).4Academici die het RPF schuldig verklaren vinden we vooral onder de oudere garde Rwanda kenners zoals René Lemarchand, Filip Reyntjens en André Guichaoua. Omdat de schutters nooit zijn geïdentificeerd blijft de schuldvraag tot op zekere hoogte koffiedik kijken. Door de jaren heen zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd, door Belgische en Franse onderzoeksrechters,5Vanaf 13 april 1994, dus relatief kort na de aanslag, verzamelden auditeurs van het Belgische Militair Gerechtshof en de onderzoeksrechter Damien Vandermeersch veel getuigenverklaringen. Na 1998 hoorde de Franse onderzoeksrechter Jean-Louis Bruguière andere getuigen wat in 2006 leidde to aanhoudingsbevelen tegen negen hoge RPF officieren, zie Jean-Louis Bruguière, Delivrance de Mandats d’Arret Internationaux: Ordonnance de Soit-Communique, Cour d’Appel de Paris, Tribunal de Grande Instance de Paris, 17 november 2006. Die zaak is in 2018 geseponeerd wegens gebrek aan bewijs, zie Marc Herbaut en Nathalie Poux, Ordonnance de Non-Lieu, N° du Parquet: 9729523030. N° Instruction: 272/00/13 & 1341. Cour d’Appel de Paris, Tribunal de Grande Instance de Paris, Section Anti-Terroriste, 21 december 2018. parlementaire enquêtes in die landen,6België: Philippe Mahoux and Guy Verhofstadt, Commission d’Enquête Parlementaire Concernant les Événements du Rwanda, Sénat de Belgique, 1997; Frankrijk: Paul Quilés, Rapport d’Information Sur les Opérations Militaires Menées Par la France, d’Autres Pays et L’onu au Rwanda Entre 1990 et 1994, (Assemblée Nationale, 1998). en de Rwandese overheid.7Jean Mutsinzi et al, Report of the Investigation Into the Causes and Circumstances of and Responsibility for the Attack of 06/04/1994 Against the Falcon 50 Rwandan Presidential Aeroplane, Registration Number 9XR-NN, Independent Commission of Experts, Kigali 2009. Dat leverde een berg verklaringen op van getuigen die elkaar op de meeste punten tegenspraken. Het grootste obstakel bij het beoordelen van die onderzoeken was het ontbreken van een degelijk forensisch onderzoek.

[Read more…] about Rwanda: Wie stak dertig jaar geleden de lont in het kruitvat?

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën

by 31 Comments

Het is inmiddels duidelijk dat de Noorse massa-moordenaar Anders Breivik politiek gemotiveerd was. Hij wilde de Noorse samenleving aanvallen om haar te veranderen, aldus zijn advocaat (zie o.a. het NOS liveblog, 24/7, 10:23).

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën 2
Schets van Breivik (Wikimedia commons)

Anders Breivik lijkt daarbij te zijn geïnspireerd door drie onzinnige politieke complottheorieën. Dat blijkt uit het lijvige manifest dat hij op het internet heeft gepubliceerd, vlak voor zijn aanslagen op regeringsgebouwen in Oslo en een jeugdkamp van de Noorse sociaal-democraten. NOS heeft delen van het manifest gepubliceerd. Ook blijkt dit uit het filmpje dat Breivik vlak voor de aanslagen via twitvid online heeft gezet.

In zijn manifest stelt Breivik drie politieke complottheorieën centraal. De Engelse kwaliteitskrant The Guardian legt dit uit. Ook de New York Times zet onderdelen van het Breivik-manifest op de rij.

De eerste politieke samenzweringstheorie die Breivik aanhangt is die van de ‘demografische jihad’. Die theorie gaat er van uit dat aanhangers van de islam een geheime operatie hebben opgezet om Europa te veroveren. Dit doen ze door zich in Europese landen te vestigen en veel kinderen te krijgen waarna ze de macht zouden kunnen overnemen. The Guardian schrijft:

‘Two huge conspiracy theories form the gearboxes of his writing. The first is that Islam threatens the survival of Europe through what he calls “demographic Jihad”. Through a combination of uncontrolled immigration and uncontrolled breeding, the Muslims, who cannot live at peace with their neighbours, are conquering Europe. But these ideas, however crazy, are part of a widespread paranoid ideology that links the European and American far right and even elements of mainstream conservatism in Britain’.

De tweede complottheorie is die van het ‘cultureel marxisme’. Deze gaat er van uit dat de Europese politiek-culturele elite al in de jaren 1950 is overgenomen door ‘marxisten’ die in het geniep werken aan de vernietiging van de westerse christelijke waarden en de vrijheid van Europa. Volgens de The Guardian:

‘The second is the idea that the elite have sold out to “Marxism”, which controls the universities, the mainstream media, and almost all the political parties, and is bent on the destruction of western civilisation. “Europe lost the cold war as early as 1950, at the moment when we allowed Marxists/anti-nationalists to operate freely, without keeping them out of jobs where they could seize power and influence, especially teaching in schools and universities.”

De New York Times schrijft: ‘[the manifesto] equates liberalism and multiculturalism with “cultural Marxism,” which the document says is destroying European Christian civilization’.

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën 3
De Engelse schrijfster Gisele Littman heeft de term Eurabië gemunt (eutext.blogspot.com)

In zijn manifest verbindt Breivik deze twee theorieën met het ‘Eurabië-complot’. Deze complottheorie veronderstelt dat de Europese ambtelijke en politieke top een geheime deal hebben gesloten met de Arabische wereld: olie in ruil voor een anti-Israël politiek en de uitlevering van Europa aan de islam.  De term ‘Eurabië’ verwijst overigens in het normale spraakgebruik steeds vaker naar de veronderstelde permissieve houding van de politiek ten opzichte van het scenario dat aanhangers van de Islam binnen enkele generaties in de meerderheid zouden zijn in Europa.

Het hoeft natuurlijk geen betoog dat er geen enkel bewijs is voor de drie complottheorieën. Niettemin zijn ze alle drie populair in extreem-rechtse kring, en de laatste tijd vinden onderdelen van de theorieën hun weg naar het politieke debat, ook in Nederland.

Noorse moordenaar geïnspireerd door politieke complottheorieën 4
Jacques de Molay, de laatste grootmeester van de Tempeliers (wikipedia)

De New York Times vertelt dat Breivik in april 2002 met vertegenwoordigers uit andere Europese landen bijeen is gekomen om een groep op te richten die  de politieke en militaire macht zou willen grijpen om Europa van de ondergang te redden. Deze groep zou een opvolger moeten zijn van de middeleeuwse  Tempeliers-orde. De  Tempeliers waren als christelijke militaire orde actief bij het organiseren en uitvoeren van kruistochten. Nadat de orde in het begin van de 14de eeuw werd verboden, is deze het onderwerp van veel legendes en complottheorieën gebleven. Eén daarvan is dat de Tempeliers ondergronds zijn gegaan en een onzichtbaar bestaan leiden. Blijkbaar spraken deze (en andere) fantasieën Breivik aan.

Voorzijde: de voorpagina van het manifest van Breivik (bron: nos.nl)