Kloptdatwel?

hepatitis C

Egyptisch leger presenteert nieuwe onzinnige virusdetectors

by 33 Comments

Het verhaal van de Egyptische detector waarmee hepatitis C opgespoord zou kunnen worden, wordt steeds bizarder. Vorig jaar dook het apparaat, dat sterke overeenkomsten vertoont met valse drugs- en bomdetectors, op in de Engelse krant The Guardian. Daarna werd het verdoezeld op een posterpresentatie op een congres in Amsterdam. In februari dit jaar werd het apparaat opeens als grootse uitvinding gepresenteerd door het Egyptische leger, samen met een machine die patiënten met aids en hepatitis C zou kunnen genezen. Intussen heeft het Egyptische leger de lijn pseudowetenschappelijke producten uitgebreid.

Brigadier Ahmed Amin Ibrahim, uitvinder van de detector
Brigadier Ahmed Amin Ibrahim, uitvinder van de detector (foto: @moftasa)

Op een beurs voor medische apparatuur in Cairo presenteerde het een hele reeks nieuwe detectoren voor allerlei virussen. Ondanks alle kritiek van wetenschappers die uitleggen dat het idee achter het apparaat compleet flauwekul is, en skeptici die erop wijzen dat het om het ideomotorisch effect draait, zoals bij alle wichelroedes, zet het leger dus door.
De Egyptische arts Mostafa Hoessein besloot zelf eens poolshoogte te nemen. Op de beurs zag hij dat de wichelroedes werden gedemonstreerd met een hepatitis C monster dat in een plastic hoesje was verpakt. Eén persoon bediende de C-Fast en de andere bewoog het plaatje heen en weer. De antenne van het apparaat volgde het plastic hoesje. Toen Hoessein aan de bediener van het apparaat vroeg om zijn ogen dicht te houden, lukte het natuurlijk niet meer om het monster te volgen. Als smoes merkte hij op dat hij pas twee weken training had gehad met het apparaat en al die tijd met open ogen.

Het verzoek van Hoessein aan de uitvinder van het apparaat, brigadier Ahmed Ibrahim, om een demonstratie te mogen filmen waarbij de bediener zijn ogen dicht zou houden, werd in eerste instantie ingewilligd. Maar toen puntje bij paaltje kwam, wilde hij niet dat zijn medewerkers dat op die manier zouden laten zien: “off with you. Who uses a device with his eyes closed?” We moeten het dus doen met de beelden waarop het apparaat wel lijkt te werken.

https://www.youtube.com/watch?v=WKQ3gBU3MAE

Lees het verslag van Hoessein op zijn website, die meer artikelen bevat over deze #koftagate-affaire (merendeels in Arabisch, maar met Google-translate is het wel te volgen). Zie ook de blog van Rena Netjes; zij vertaalde voor het Parool vorige maand ook een stuk dat de positie van het leger in de Egyptische samenleving weergeeft, de achtergrond waartegen dit soort rare ontwikkelingen mogelijk wordt (via Blendle).
Over die andere vinding die in februari gepresenteerd werd, de Complete Cure Device, die patiënten met aids en hepatitis C zou kunnen genezen, is er niet heel veel nieuwe informatie naar voren gekomen. Wel een inschrijfformulier waarvan ik de echtheid niet kan vaststellen, maar je moet wel gek zijn om dat zomaar in te vullen, lijkt me.

(afbeeldingen via Creative Commons van moftasa.net)

Dubieuze Egyptische hepatitis C detector steekt de kop weer op

by 19 Comments

Engels - UK vlag 30x24
English version.

Het apparaat leek verdacht veel op die nepdetectoren om bommen en drugs mee op te sporen waarover vorig jaar net de rechtszaken zijn afgehandeld. Skeptici waren dus meteen op hun qui vive. Shiha was na het relletje in the Guardian nog wel verschenen op het International Liver Congres in Amsterdam, maar daarna was het rustig gebleven omtrent zijn uitvinding. Tot dit weekend.

Op kloptdatwel heb ik vorig jaar geschreven over het gedoe in The Guardian, maar had dat hier nog niet opgevolgd met informatie die ik kreeg van een bezoeker aan dat congres in Amsterdam. Op mijn eigen website had ik er nog wel wat over geschreven en gisteren kwamen daar op eens duizenden bezoekers uit Egypte op af. Zodoende kwam ik achter de nieuwe ontwikkelingen en die voorspellen niet veel goeds.

Toen Shiha in april vorig jaar op het International Liver Congres in Amsterdam (EASL 2013) een e-Poster presenteerde, zag de C-FAST detector er opeens heel anders uit. Die had opeens veel meer weg van een barcodescanner:

De C-FAST detector zoals afgebeeld op de e-Poster van dr. Shiha op het International Liver Congres 2013
De C-FAST detector zoals afgebeeld op de e-Poster van dr. Shiha op het International Liver Congres 2013

Waarschijnlijk had dr. Shiha geen zin in lastige vragen van congresgangers die bij het zien van de wichelroede opeens herinnerd zouden kunnen worden aan de artikelen in The Guardian. Degene die voor mij de foto’s van de presentatie had gemaakt, trof hem ook nooit bij zijn e-Poster aan. Helemaal duidelijk welk apparaat nu gebruikt was om de opmerkelijk resultaten van hun onderzoek te bereiken, werd het niet. Maar gisteren ging ik natuurlijk weer op zoek naar nieuwe informatie en vond dat ze hun onderzoek hadden weten te publiceren: A Novel Method for Non-Invasive Diagnosis of Hepatitis C Virus Using Electromagnetic Signal Detection: A Multicenter International Study, Shiha et al. (International Journal of Medical, Pharmaceutical Science and Engineering Vol:7 No:12, 2013). Dit tijdschrift is van een uitgever die op Beall’s list voorkomt, een lijst met dubieuze open Access uitgevers. Niet zo vertrouwenwekkend dus.

Afbeelding van de C-Fast detector uit de patentaanvraag
Afbeelding van de C-Fast detector uit de patentaanvraag

In het artikel staat welke detector gebruikt werd: die met internationaal patentnummer PCT/EG2010/000044, dat hier in detail bekeken kan worden. Toch die wichelroede waarmee dr. Shiha op de foto stond in The Guardian en dus heeft hij op het congres in Amsterdam gewoon wetenschappelijke fraude gepleegd in mijn ogen. Maar hoe kunnen we die opmerkelijke resultaten dan verklaren? Ontzettend miskleunen met meer dan 1.600 proefpersonen lijkt ook wat sterk. Het artikel is uiterst summier over de gevolgde methode:

The study throughout its three phases was done blindly. Each time; the desired subjects were prepared as negative and positive for HCV proved by RT-PCR. Meanwhile, each subject was tested by C-FAST device and results were recorded as positive or negative by the operator who was unaware of the results of the PCR. Thereafter, the results of HCV-RNA by RT-PCR and the results of C-FAST device were sent for the statistical analyses to compare the two methods regarding sensitivity, specificity, and predictive values. Again, the statistician was external and unaware of the study purpose.

Het lijkt er echter niet op dat er serieus geblindeerd is. De proefpersonen voor de grootste test (in Egypte) werden bijvoorbeeld geselecteerd via onderzoeksinstituten en ziekenhuizen, deze waren vermoedelijk allemaal HCV-positief (HCV=Hepatitis C Virus). Als controle fungeerden 800 rekruten uit het leger. Waarschijnlijk wisten alle deelnemers hun HCV-status en konden die dus ook wel onbewust laten blijken aan de persoon met de wichelroede. Maar misschien is het nog makkelijker: de betrokken onderzoekers wisten waarschijnlijk ook wel dat de controle groep bestond uit rekruten en alle jonge mannen en vrouwen die je voor je krijgt en er een beetje gezond uitzien, zullen dan met grote waarschijnlijkheid in die groep vallen. In het artikel staat helaas geen leeftijdsverdeling van de proefpersonen, gesplitst naar HCV-positief en HCV-negatief om dit te kunnen checken.

Een YouTube-filmpje geeft een beeld van hoe dit gepresenteerd is aan de legertop, helaas alleen in het Arabisch zonder ondertiteling. De titel luidt (vertaald met Google Translator): Apparaat om hepatitis C en aids te detecteren en behandelen. Een geschenk van het Egyptische leger aan het Egyptische volk.

De volledige militaire top, tot en met de president aan toe, lijkt overtuigd. Volgens het officiële persbericht heeft ook het ministerie van volksgezondheid zijn goedkeuring gegeven. Het is een mooie puinhoop daar in Egypte …

 

 

Verdwaalde Egyptische artsen gebruiken wichelroede om hepatitis C op te sporen

by 20 Comments

Een merkwaardig bericht in The Guardian vorige week maandag (25-2-2013) trok mijn aandacht: Scientists are divided over device that ‘remotely detects hepatitis C’. Dit artikel gaat over een apparaat, C-Fast genaamd, dat ontwikkeld is door Egyptische arts Gamal Shiha, een specialist op het gebied van leverziektes, in nauwe samenwerking met het leger; het patent staat op naam van ene brigadier Ahmed Amien. Het apparaat bestaat uit een vrij bewegende antenne, verbonden aan een handvat, die reageert op ‘een specifieke elektromagnetische frequentie  die uitgezonden wordt door een specifieke variant van het hepatitis C virus‘. De antenne beweegt naar personen die met hepatitis C besmet zijn toe, maar blijft bewegingsloos bij onbesmette personen. Komt dit enigszins bekend voor? Toevallig schreef ik nog maar kort geleden een artikel over soortgelijke apparaten waarvan beweerd wordt dat ze bommen en drugs kunnen opsporen. Levensgevaarlijke flauwekul, die echter nog steeds op diverse plekken serieus wordt genomen. Nu lijkt het er op dat de producenten een nieuwe markt voor deze wichelroedes proberen aan te boren.

 

Afbeelding van de C-Fast detector uit de patentaanvraag
Afbeelding van de C-Fast detector uit de patentaanvraag

Onder het artikel kwamen snel sceptische reacties en opgemerkt werd ook dat het vast geen toeval is dat Ahmed Amien in het leger werkt als bomdetectie-expert. De link met bekende apparaten ADE651 en GT200, die in het bomdetectorschandaal werden verkocht, was snel gelegd. Misschien droeg ik hier zelf een steentje aan bij door Peter Robinson (van ade651gt200scamfraud.blogspot.co.uk) in te seinen,  waarmee ik contact had naar aanleiding van mijn eerdere artikel. Die mengde zich daarna nadrukkelijk in de discussie en mailde ook om opheldering met professor Massimo Pinzani, hoofd van de afdeling Hepatologie aan het University College London’s institute for liver and digestive health. Pinzani wordt in het artikel als redelijk optimistisch opgevoerd als hij wordt bevraagd over de mogelijkheden van de C-Fast detector na het bijwonen van een demonstratie in Egypte.

Daarna werden ze bij The Guardian blijkbaar ook wakker: het artikel werd enigszins aangepast, maar de belangrijkste wijzing was wel de titel, die nu luidt: Scientists sceptical about device …  In het webadres  kun je de oorspronkelijke titel echter nog terugzien:

Titel gewijzigd, kijk naar het webadres voor de originele titel
Titel gewijzigd, kijk naar het webadres voor een idee van de originele titel

En een dag later verscheen ook een uitstekend stuk van Suzi Gage onder de titel Scientists are not divided over device that ‘remotely detects hepatitis C’. Natuurlijk zijn er helemaal geen goed opgezette dubbelblinde onderzoeken met dit apparaat te vinden, maar waarom zou je eigenlijk ook die moeite nemen als het idee er achter op geen enkele manier serieus te nemen is. Er is maar weinig reden om aan te nemen dat we hier niet wederom met (zelf)misleiding te maken hebben of bewuste fraude.
Dit artikel zette de ‘blunder’ wel grotendeels recht en geeft de nodige links naar achtergrondinformatie die ontbrak in het eerste artikel, duidelijk niet door een wetenschapsjournalist geschreven. Interessant zijn de documenten die met de patentaanvraag te maken hebben (belangrijkste pdf ook hier) en een posterpresentatie die de Egyptenaren in 2011 hielden.

Deze onzin moet snel de kop worden ingedrukt, lijkt me. Dat vindt ook Síle Lane van de organisatie Sense About Science, die weer een dag later in The Guardian ruimte kreeg voor  Hepatitis C detector promises hope and nothing more. Een citaat:

It’s a tough battle to stop misleading promotion and the sale of false hope to desperate people. Media outlets and research institutes need to do more to make sure they don’t unwittingly become part of that problem, as the Guardian did with this “hepatitis C detector”.

Maar ik denk dat je de negatieve gevolgen onderschat als je alleen denkt aan de valse hoop die gewekt wordt. Voor je het weet, gaan ook mensen die een groot risico lopen op besmetting met hepatitis B, syfilis en HIV dit soort ‘tests’ gebruiken om zich mogelijk ten onrechte onbesmet te wanen. Dat zijn namelijk de volgende virussen die Amien met zijn detector denkt te gaan opsporen. Het is een stuk belastender om bij een arts om een bloedtest te vragen dan om even bij een charlatan met zo’n wiebelende antenne langs te gaan.

Uit de opmerkingen van een betrokken (Egyptische) arts wordt duidelijk dat ze ingepland staan voor een nieuwe posterpresentatie op het International Liver Congress, dat in april dit jaar in Amsterdam plaatsvindt. Of de Egyptenaren na deze ophef in The Guardian nog komen, is natuurlijk maar de vraag. Als u echter iemand kent die van plan is deel te nemen aan het congres, is het wel een idee om dat bij kloptdatwel te melden. Misschien kan hij of zij dan met wat kritische vragen namens ons langslopen tijdens de presentatie.

Andere blogs die hierover berichtten:

Update 24-2-2014: er zijn nieuwe ontwikkelingen!

In de titelafbeelding is een WikiMedia Commons-afbeelding van het hepatitis C virus gebruikt.