Altijd lastig: wie te volgen voor je spirituele behoeften? Zonder goeroe ben je als Neil Armstrong zonder maan om op te landen. Of als Lance Armstrong zonder drugs, die je pretendeert niet te gebruiken. Een paar handige tips bij het zoeken naar een goeroe van een ware kenner van het spirituele leven, J.P. Sears. Aflevering 4 van zijn Youtube-reeks Ultra Spiritual Life:
Meer wijsheid is te vinden op zijn Youtube-kanaal. Volg ‘m!
U kent het wel: iemand doet een stellige bewering, waarvan je bijna niet kunt geloven dat hij die opvatting inderdaad huldigt. Een sterk voorbeeld daarvan had ik deze zomer tijdens het afscheidssymposium ter ere van Wim Betz in Brussel. Ik sprak daar en een van de andere sprekers was Edzard Ernst, de man die jarenlang de eerste en enige leerstoel alternatieve geneeskunde ter wereld bekleedde in het Britse Exeter. Tijdens zijn verhaal, dat ging over het herkennen van pseudowetenschap, liet hij zich ontvallen vijf jaar geleden tot de conclusie te zijn gekomen dat homeopathie onwerkzaam is. In zijn cv vermeldde hij altijd dat hij als jong medicus ook homeopathie had bedreven. Tijdens het speakersdinner na afloop zat ik naast hem en zei ik hem dat ik veronderstelde dat die uitspraak over die vijf jaar toch zeker wel voor de bühne was gedaan. Hij ontkende ten felste en ik was flabbergasted. Natuurlijk moet je allerlei kwakzalverijen het voordeel van de twijfel geven als je er meta-analysen van de beschikbare literatuur op loslaat, want anders weet je van tevoren dat dat werk zinloos of overbodig is. En dat meta-analyseren van publicaties over alternatieve geneeswijzen was jarenlang zijn voornaamste activiteit en hij deed er honderden. Ernst heeft inmiddels ruzie met de alternatieve wereld en werd van zijn leerstoel gewipt door prins Charles zelf, maar ik heb nooit willen geloven dat hij over zo’n open mind beschikte dat daar al die rommel in paste. En ook nu nog weet ik waarachtig niet of hij het meende.
Op vergelijkbare wijze zaaide Freek de Jonge tijdens zijn optreden in Zomergasten van 20 juli 2014 twijfel over de waarachtigheid van zijn uitspraak dat de reguliere geneeskunde aan de leiband loopt van de farmaceutische industrie en dat homeopaten en andere spirituele genezers niet zo op hun huid gezeten moeten worden, want zij kunnen ‘langs metafysische weg’ wel degelijk resultaten bereiken. Het is weer Meester Kackadoristijd en peracuut werd ons gesuggereerd Freek te nomineren voor deze prijs, waarvan de Longlist weer in september bekend gemaakt zal worden. Er ontspon zich binnen het VtdK-bestuur een korte maar felle discussie over de wenselijkheid Freek deze eer toe te kennen. Tegenstanders van dat idee meenden dat hij het alleen wegens de publiciteit had geponeerd en ook anderen konden zich niet voorstellen dat zo’n scherpzinnig iemand er zo naast kon zitten. Enkelen waren van mening dat Freek voor velen toch nog steeds een opiniemaker was aan wie je eigen oordeel kon toetsen zoals dat ook jarenlang het geval was bij Koot en Bie. Weer anderen geloofden niet dat De Jonge zo’n rol nog voor een substantieel aantal mensen vervulde en achtten de invloed van de briljant-scherpzinnige komiek en moralist op het publieke debat nog maar gering. Hij moest toch in principe wel corrigeerbaar zijn, een belangrijke randvoorwaarde om in aanmerking te komen voor de Meester Kackadorisprijs. Zo slim zou hij toch wel zijn? Gezien het gebrek aan eenstemmigheid werd besloten De Jonge niet op de Longlist van genomineerden op te nemen.
Maar de vraag blijft: meende hij het nu werkelijk? Over het antwoord op die vraag kan helaas geen meningsverschil bestaan. De Jonge koos al in 2000 in drie NRC-columns (‘kankerpit’) partij voor kankerdokter Houtsmuller, die de VtdK toen juridisch aanviel omdat wij zijn grote leugen hadden ontzenuwd en zijn methode als kwakzalverij hadden betiteld. De Volkskrant-columnist Plasterk waste De Jonge, van wie hij – net als ik – een enorm bewonderaar was, hierop de oren en hij zag het als een signaal van de neergang van een geniaal cabaretier, die wegens zijn treurig zwakke argumentatie nu definitief van zijn voetstuk was gevallen. Opvallend is dat de woordkeuze van De Jonge tussen toen in 2000 en nu in 2014 ongewijzigd is gebleven. Spiritualiteit toeschrijven aan kwakzalvers en de beperkte rede van de reguliere geneeskunde stellen tegenover de ruime geest van de alternatieven. Dat deed hij toen en nu nog steeds. Toen ik De Jonge enkele jaren geleden tegen het lijf liep in het Zaans Museum, toen begon hij mij meteen over dit onderwerp aan te spreken en wilde het debat graag aangaan. Hij zou mij zelfs uitnodigen bij hem thuis en hij ging Ivan Wolffers er dan ook bij vragen. Hij mailde mij nog wat eenzijdige artikeltjes toe over complementaire geneeskunde en liet me vervolgens weten af te zien van het debat, want onze standpunten lagen te ver uiteen. Nog vorig jaar was De Jonge medeondertekenaar van een brief aan minister Schippers die in Buitenhof burgers had uitgenodigd om haar te wijzen op mogelijke bezuinigingsmogelijkheden in de zorg. Volgens die brief, een initiatief van het PPCG (‘patiënten platform complementaire gezondheidszorg’, een particuliere organisatie van Frits Kranenbarg uit Wehl), zou introductie van alternatieve geneeskunde in de huisartsenpraktijk een besparing van 15%[* – Red.] kunnen opleveren. De Jonge had er geen moeite mee en ondertekende grif, in het gemankeerde gezelschap van deskundigen als Wolffers, prinses Irene, Bram Bakker, Herman Wijffels en Herman Finkers.
Nee, er is geen twijfel mogelijk: toen Freek de Jonge het in Zomergasten opnieuw opnam voor de alternatieve geneeskunde, toen meende hij dat – ach, hoe droevig dit te moeten constateren – in volle ernst.
* zie dit Kloptdatwel artikel over de 15% mythe of dit artikel dat verscheen op de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.
De omstreden goeroe Andrew Cohen, spiritueel leraar en oprichter van de wereldwijde religieuze beweging EnlightenNext liet onlangs weten zich voor onbepaalde tijd terug te trekken en bood hierbij tevens zijn verontschuldigingen aan. Hij zegt spijt te hebben omdat hij het leven van zijn naasten onnodig moeilijk heeft gemaakt.
Cohen die zichzelf verlicht noemt ziet zich als een van de leidende figuren die de taak hebben de mensheid te verheffen naar een nieuwe evolutionaire fase. Het is een al oud concept stammend uit de new-age beweging dat er van uit gaat dat er na de volgens hen inmiddels afgeronde fase van de organische evolutie, het nu tijd is voor de evolutie van de geest. De ‘best aangepasten’ begrijpen deze realiteit al, terwijl de ‘slechtst aangepasten’, degenen die vastzitten in oude structuren, nog veel hebben te leren.
De evolutionaire beweging ziet zichzelf dus graag als een voorhoede, een richtinggevende elite die uitblinkt in persoonlijke en collectieve bewustzijnsontwikkeling. Op de website van EnlightenNext staat het mooi geformuleerd en het is dan ook niet verwonderlijk dat velen zich hiertoe aangetrokken voelen :
‘Als we een nieuwe cultuur willen creëren, dan moeten we vrij zijn van het oude. Maar hoe doen we dat? Hoe laten we los wat ons tegenhoudt en hoe omarmen we een verlichte, evolutionaire relatie tot het leven? Met zijn innovatieve leer evolutionaire verlichting, geeft Andrew Cohen antwoord op de specifieke spirituele behoeften van onze tijd. Het stelt individuen op een unieke wijze in staat te transformeren, om samen met anderen te ontwikkelen en een uitdrukking te worden van een nieuwe en werkelijk verlichte cultuur.’
Ook Herman Wijffels, tegenwoordig deeltijd hoogleraar duurzame ontwikkeling en maatschappelijke verandering aan de universiteit van Utrecht voelt zich thuis bij dit gedachtegoed. Over zijn spirituele inspiratiebronnen schreef Rob Nanninga in 2006 het artikel ‘Evolutionair leiderschap, de goeroes van Herman Wijffels’ waarin veel informatie over de werkwijze van Cohen te vinden is.
Voor zijn eigen persoonlijke ontwikkeling ging Cohen in de jaren 80 in de leer bij de Indiase goeroe Poonja. Al na enkele gesprekken verklaarde deze hem voor verlicht en zond hem uit naar het westen om daar de leer van het overwinnen van het ego te prediken. Voortvarend pakte Cohen dit op en richtte in de VS de organisatie EnlightenNext op die al snel vestigingen kreeg in diverse landen. De charismatische Cohen reisde de wereld rond om lezingen te geven, richtte het tijdschrift What is Enlightenment? op en stichtte een spirituele leefgemeenschap voor volgelingen die zich serieus op de zaak wilden toeleggen. Zijn eigen moeder was één van de toegewijden, maar hield het al snel weer voor gezien. Haar zoon was sinds zijn verlichting veranderd in een onuitstaanbare dwingeland concludeerde ze. Over haar ervaringen in de spirituele leefgemeenschap schreef ze een boek met de spottende titel The Mother of God.
Ze was bepaald niet de enige met kritiek, in de loop van de tijd groeide de lijst met verhalen van ex- aanhangers, een daarvan is de Nederlandse Hoogleraar boeddhistische filosofie in dialoog met andere levensbeschouwelijke tradities André van der Braak. Hij leefde 11 jaar in de commune van Cohen en beschreef zijn ervaringen in het boek Enlightenment Blues. En dan is er nog de kritische organisatie van ex-aanhangers What Enlightenment??! De nieuwe ontwikkelingen bracht woordvoerder Hal Blacker ertoe om een overzicht te publiceren getiteld the ‘A’ list of Andrew Cohen- A catalogue of trauma and abuse , waarin alle aanklachten van geestelijke en lichamelijke mishandeling eens op een rijtje werden gezet. Blacker spreekt ironisch de hoop uit dat het Cohen stof moge bieden voor zijn komende contemplaties. Ook de Nederlandse tak van EnlightenNext heeft weinig vertrouwen in verbetering, zij distantiëren zich van Cohen en hebben besloten zich op te heffen. Ex-bestuurslid Arjan Kindermans laat weten dat hij er niet meer achter kan staan om verder te gaan. ‘Datgene waar we mee bezig waren moet geleefd worden in vrijheid. Toen dat niet meer klopte heb ik conclusies getrokken’. Op andere locaties in de wereld wordt een pauze genomen.
Gelukkig zijn er volgelingen die hun conclusies trekken als dergelijke misstanden zich voordoen, maar dat zal lang niet gelden voor iedereen, velen negeren dergelijk wangedrag of zijn geneigd de daden van hun goeroe op de een of andere manier goed te praten. Hoe dat kan gaan lezen we bijvoorbeeld in de column van Tijn Touber, die er in het nieuwste nummer van Happinez over schreef. Hij vergelijkt daarin zijn eigen gedrag t.o.v. intieme vrienden met dat van Cohen. Hoewel hij iedere keer weer getroffen werd door Cohens arrogante en botte gedrag en zelfs een keer de zaal uitliep concludeert hij tenslotte dat het hebben van een schaduwkant onlosmakelijk is verbonden met het verspreiden van licht. En de schaduw komt nu een keer vaak terecht bij degenen die het dichtst bij de zon staan… Ook weet hij uit eigen ervaring hoe lastig het is om integer om te gaan met mensen die jou willen zien als hun leraar. In navolging van Cohen wil hij zijn naaste dierbaren dan ook vanuit de grond van zijn hart bedanken dat ze de rol willen spelen van beschikbaar te zijn voor de schaduwzijde. Ook noemt Touber het moedig dat Cohen deze stap nu zet. Het geeft aan dat hij de tijdgeest goed aanvoelt en beseft dat het archetype van de goeroe (…) die ons wel even zal redden van het kwaad aan vervanging toe is. Een principiële afwijzing van de geestelijke en lichamelijke mishandelingen van Cohen zou op zijn plaats zijn, maar daar horen we Touber niet over. Het lijkt erop dat hij de lessen van de goeroe liever verplaatst ziet naar de privésfeer, waar iedereen zijn eigen en elkaars goeroe is. En tja, ‘de schaduwkant’, die hoort er nu een keer ook bij.
Deze neiging tot het bagatelliseren van geweld en wangedrag wordt breed gedragen onder de doorgaans zo vredelievend overkomende aanhangers van de conscious evolution. Aan de invloedrijke spiritueel filosoof en geestverwant Ken Wilber werd eens gevraagd wat hij vond van de misdragingen van Cohen. Zijn reactie was (Wikipedia): ‘Ik heb vaak horen zeggen dat Andrew lastig is, en ik denk ‘God zij dank!’ Eigenlijk is elke kritiek op Andrew die ik ooit heb gehoord een variatie op ‘Hij is erg grof, vindt u niet?’ En ik glimlach de breedste glimlach die je ooit hebt gezien. Zonder de onbehouwen kerels en hatelijke meiden der godverwerkelijking zou de geest in deze vreemde wereld een zeldzame bezoeker zijn.’
Dit soort uitlatingen van prominenten in de beweging laten zien dat aan geweld en misdragingen een niet onbelangrijke functie wordt toegekend. Deze ‘inspanningen’ van de leraar om mensen te schofferen (of erger) zie je steeds weer geduid worden als zouden ze een bijzondere methode zijn, ingezet om het ego van de leerling een lesje te leren of ‘van oude patronen los te weken’ of zoiets.
Voor zover ik weet heeft ook Wijffels zich nog nooit uitgesproken over de duidelijk niet in de haak zijnde methodes van Cohen en de aanmoedigingen hiertoe van Wilber. En dat terwijl in zijn woorden (Wijffels ziet een overgang naar een duurzame economie als een volgende stap in de beschaving) wel steeds de ideeën van deze leraren doorklinken en hij zelfs een tijd als mentor verbonden was aan de masteropleiding Conscious Evolution die in samenwerking met het tijdschrift van Cohen werd aangeboden. Ook schrijft hij de een na de andere aanbeveling in vreemde boeken die de realiteit ontegenzeggelijk uit het oog verloren hebben, zoals voor Coen Vermeerens Ufo’s bestaan gewoon, waarin extreme complottheorieën als feiten gepresenteerd worden (bespreking in Skepter 25-2).
In Vrij Nederland van 14 september konden we lezen over hoogleraar Eric André de la Porte, die in 1992 werd ontslagen omdat hij niet meer voldeed aan de wetenschappelijke norm. Hij was meer geïnteresseerd in spiritualiteit dan in zijn juridisch wetenschappelijke werk. Hij kwam er zelfs achter dat zijn huis als paleis in gebruik was door de voor normale mensen onzichtbare kobolden, maar dat was later.
Voor een hoogleraar duurzaamheid en maatschappelijke verandering is het blijkbaar geen probleem, of misschien wel juist een pre om spiritueel te zijn. Voor Wijffels vormt het duidelijk een belangrijke motivatie om duurzaamheid en maatschappelijke verandering na te streven. Dat hij inspiratie put uit het ideeëngoed van wel zeer omstreden goeroes en profeten wordt vreemd genoeg nog steeds door geen enkele journalist aan de orde gesteld. Ik ben het tenminste nog niet tegengekomen.
Update: 18 september is bekend geworden dat Wijffels is genomineerd voor de Meester Kackadorisprijs 2013 , de prijs bestemd voor ‘instellingen, personen of ondernemingen die in belangrijke mate hebben bijgedragen aan de verspreiding in daad, woord of geschrift van de kwakzalverij in Nederland’.
12 t/m 26 Januari worden er allerlei activiteiten georganiseerd omdat januari blijkbaar door iemand als De Maand van de Spiritualiteit is gebombardeerd. Georganiseerd door Trouw, KRO, (zweef) uitgeverij Ten Have en ook Happinez vond dat ze dit jaar niet meer achter kon blijven. Wat staat ons allemaal nog te verwachten (en wat hebben we gelukkig helaas al gemist) gedurende deze twee weken durende Maand?
Waarom eigenlijk?
Veel mensen hebben behoefte aan inspiratie en zingeving. Het lijkt erop dat er ondanks alle welvaart ook iets verloren is gegaan. Daarom zoeken mensen naar een beter evenwicht tussen materiële welvaart en geestelijk en lichamelijk welzijn. De initiatiefnemers van De Maand van de Spiritualiteit willen aansluiten bij deze groeiende behoefte aan zingeving en inspiratie die we in onze samenleving op dit moment zien.
Aha, vandaar. Wanneer er wordt geschreven ‘X en Y die we op dit moment in onze samenleving zien’ (waar X en Y onderwerpen zijn waar je eigen organisatie zich voor inzet) denk ik altijd: ‘goh, wat handig om jezelf zo bestaansrecht toe te schrijven’. Want u en ik hebben zoals gewoon weer niets gemerkt van die ‘groeiende behoefte’. Maargoed.
Wat hebben we gemist?
Wanneer we de activiteitenkalender bekijken zien we dat ons pas twee zaken echt bewaard zijn gebleven: Magic Adventures Happiness & verschillende Authenticiteits Workshops.
We zien direct dat het avontuur de gehele ‘maand’ duurt, maar als we het linkje klikken blijkt het een programma te zijn van 8 weken! Het kost slechts 375 euro en moet wel een koopje zijn want:
Bij de ontwikkeling van de Magic Adventures is er gebruik gemaakt van succesvolle methodes en kennis uit verschillende disciplines waaronder: gezondheidspsychologie (!), cognitieve psychologie (!), psychoanalytische en humanistische theorieën (meh), neuropsychologie (!), oplossingsgericht coachen (+), NLP (meh), NEI (Roy Martina), kwantum psychologie (say what?), Heartmath (werkt niet/onzin), Silva Methode (-) en Omega Health Coaching (Roy Martina).
De zaken met een uitroepteken hebben naar mijn mening (aantoonbaar) nut, ‘meh’ lijkt me net zoveel zinnige als onzinnige dingen te bevatten/er zijn betere alternatieven, het plusje geeft aan dat ik het wel zie zitten, Roy Martina is voornamelijk visualisatieoefeningen die in wetenschappelijke artikelen niet het effect laten zien dat Roy aan ze toeschrijft tijdens zijn trainingen, en het minnetje ken ik eigenlijk niet, maar ik heb begrepen dat het een cursus is waarbij je paranormale krachten traint. Voor het paranormale is nooit een bewijs gevonden. Onzin dus. En van kwantum psychologie heb ik nog nooit gehoord. Op deze website vinden we een uitleg: “Kwantum Psychologie is de psychologie van reïncarnatie en kwantum fysica.”, aha… ik ben zo vrij om dat ook maar als onzin te bestempelen. Voor reïncarnatie zou ik graag eerst wat fatsoenlijk bewijs zien. De psychologie van een natuurkundig begrip is natuurlijk per definitie … hmm… is ‘onzin’ eigenlijk wel sterk genoeg uitgedrukt?
Goed, wat nog meer?
Workshop om mentaal, fysiek, emotioneel en energetisch in balans te komen. Ontdekken en transformeren van blokkades op elk niveau. Intensief, leuk, creatief en inspirerend.
Zonder enige andere informatie, ook als je de niet-werkende link uitvogelt wordt je niet veel wijzer, wordt er vermeld dat de kosten 250 euro zijn.
Wat komt er allemaal nog?
Er zijn lezingen met titels als Van Alpha naar Omega, de diepere betekenis wordt ontsluierd, ‘Reïncarnatie en de menselijke beperkingen’ en ’2012, 2013 en verder… Van aardemens naar kosmische mens’. Er lijken ook zinnigere lezingen te zijn zoals de zondags lezing Moderne kunst en spiritualiteit van het Stedelijk Museum Amsterdam.
Je kan stil zijn of leren dit te zijn tijdens een Stiltewandeling, Stiltedag of zelfs een Stiltetour! En heb je genoeg van het gezeur van je vrouw? Stuur haar en eventueel wat vriendinnen dan een gezellig weekendje weg: Stilteweekend (voor vrouwen).
Dat ‘stilte’ écht hot is zien we aan het feit dat dit woord wel 31 keer op de activiteitenkalender voorkomt! Tenminste, nu (20 jan) tel ik het 31 keer, en dan te bedenken dat het erop lijkt dat activiteiten die al geweest zijn worden verwijderd.
Er is nog veel meer, het ene wel wat zinniger dan het andere, dus bekijk de activiteitenkalender zelf eens. Of bestel het Essay van de (spiritualiteit)maand van Jan Mulder: Doodstil. Als je dat via de link hieronder doet dan sponsor je daarmee Kloptdatwel. Je kan ook op de link klikken en iets heel anders bestellen natuurlijk ;).
Met dank aan Piet Rademaker voor de tip.
