Boorden de Russen in 1990 naar de poort van de hel?

Het leek de Noorse leraar Aage Rendalen wel een interessant experiment. Hij benaderde in 1990 het Amerikaanse Trinity Broadcasting Network, een christelijk radiostation, met een broodjeaapverhaal. De Russen zouden bij een diepteboring op de toegang tot de hel zijn gestuit. Dat zou blijken uit geluidsopnamen van ijselijk kermende mensenstemmen uit de diepte. Rendalen was benieuwd wat er zou gebeuren. Dat weten we nu twintig jaar later precies – Rendalen heeft een onuitroeibare ‘urban myth’ geproduceerd. Zijn verhaal doet nog steeds de ronde. Het staat bekend als de ‘well to the hell hoax’.

Het Duitse tijdschrift Der Spiegel deed op 26 april in een interessant artikel uit de doeken hoe Rendalen op zijn idee kwam en hoe hij zijn plan uitvoerde.

Op 24 mei 1970 begon de Sovjet Unie niet ver van de grens met Finland aan een poging om het diepste gat op aarde te boren. De Russen wilde de Amerikanen aftroeven. Die hadden met 9.583 meter het diepste boorgat tot dan toe op hun naam staan. In 1979 waren de Russen de Amerikanen voorbij. Ze deden interessante ontdekkingen. Ze vonden goud, onbekende soorten gesteente en ze kwamen er achter dat de temperatuur veel sneller opliep dan ze hadden verwacht.

Volgens geruchten zou men op 14 kilometer diepte het eindpunt hebben bereikt: de boor zou in een holle ruimte zijn uitgekomen en er zouden zeer hoge temperaturen zijn gemeten (1.100 graden Celsius). Een microfoon pikte merkwaardige geluiden op uit de diepte. In werkelijkheid stopte de boring op ruim 12 km (zie de opmerkingen van Jan Willem Nienhuys hierna).

De Amerikaanse journalist Rich Buhler reconstrueerde hoe het verhaal de wereld in kwam dat de Russen kreten uit de hel hadden opgevangen. Een Finse christelijke nieuwsbrief (Vaeltajat) was de eerste die er melding van maakte. Een lezer van deze nieuwsbrief schreef een ingezonden brief naar een Finse krant, een religieus tijdschrift nam dit over en zo bereikte het nieuws over de ontdekking van de hel het christelijke radiostation Trinity Broadcasting Network (TBN). Aage Rendalen is op bezoek bij een vriend in de USA die hem vertelt wat  hij op TBN heeft gehoord. Rendalen vat het plan op om de lichtgelovigheid van zijn medemens op de proef te stellen.

Hij stuurt TBN een brief met een kopie van een artikel uit een lokaal krantje, de ‘Asker Baerums Budstikke’ dat gaat over een bouwinspecteur die zich beklaagt over de beknotting van zijn recht op vrije meningsuiting. Rendalen vindt vooral de foto bij het artikel mooi: de bouwinspecteur kijkt samenzweerderig de camera in met een vinger voor zijn lippen. Rendalen bedenkt zelf een vertaling waarin het artikel ineens gaat over zwijggelden en doodsbedreigingen van de Sovjets aan het adres van de wetenschappers die het gat boorden. Het verhaal over het gat naar de hel wordt in geuren en kleuren uiteengezet, inclusief een vleermuisachtige verschijning die uit het gat vloog toen de poorten van de hel werden bereikt en een vreemde zwavelgeur die zich daarna verspreidde. Ook zouden de Russen pillen hebben verspreid die het kortetermijngeheugen wissen. Twee weken later nam TBN contact op met Rendalen die direct toegaf dat zijn brief een hoax was geweest. Maar tot zijn verbazing nam de nieuwsbrief van TBN de onzinbrief van Rendalen kritiekloos over. Ook stuurde TBN de brief met de nepvertaling door naar een bekende tv-dominee, R.W. Shambach. Zou TBN gedacht hebben dat ook Rendalen onder invloed van de Sovjets was geraakt? Of waren ze op zoek naar een sappig nieuwtje?

The rest is history. Het verhaal over de boring naar de hel verspreidde zich als een lopend vuurtje. Rendalen kon de legende niet meer stoppen. Hij maakte zijn verhaal bekend in een talkshow, hij beantwoordde de vele brieven die hij uit de hele wereld ontving, maar tot op de dag van vandaag doet het verhaal de ronde. ‘Een paar dagen geleden kreeg ik nog een videolink doorgestuurd waarin de tv-dominee Creflo Dollar het verhaal vertelt over de boorexpeditie die de poort naar de hel vindt’, verzucht Rendalen in het artikel in Der Spiegel.

In 1992 hielden de Russen op met de boring. De hoge temperaturen maakten verder boren moeilijk en de Sovjet-Unie was inmiddels in het ongerede geraakt. Door geldgebrek gedreven verliet de laatste onderzoeker enkele jaren later het boorterrein. Wat overblijft is een ruïne en een urban legend.

Wie interesse heeft, kan hier de geluidsopnames uit het boorgat beluisteren. Een website over legendes, ‘snopes’, biedt een overzichtsartikel.

Dank aan Jan Willem Nienhuys voor de tip, foto voorzijde Der Spiegel