Luisterboek kritisch denken

Johan Braeckman (Skepsis blog)

In het Skepsis Blog wees Jan Willem Nienhuys kort geleden op het recent verschenen college ‘Kritisch denken’  door Johan Braeckman. Jan Willem heeft de 6 CD’s van een uur beluisterd en hij is enthousiast. Jan Willem legt in zijn blogbijdrage heel duidelijk uit wat je van het luisterboek kunt verwachten. Braeckman plaatst kritisch denken in een kader aan de hand van theorieën van bekende filosofen. Ook legt hij bekende denk- en redeneerfouten uit.

De 6 CD’s behandelen de volgende onderwerpen. CD 1: de ondraaglijke lichtgelovigheid van de mens, CD2: Hoe werkt kritisch denken en hoe werkt het niet?, CD3: Het brein schept orde en patronen, en soms ook illusoir, CD 4 : De wondere werking van het menselijk brein, CD5: Het vermogen tot bedrog en zelfbedrog en CD6: Religieuze beweringen en vuistregels voor het kritische denken.

Kritisch denken is het fundament van het Skepticisme. Kloptdatwel besteedt er regelmatig aandacht aan, zie onder andere de Ignite-talk van Kernan Coleman en het verslag van de lezing die James Randi in Utrecht gaf.

Hier een voorproefje uit het luisterboek:

Audio clip: Adobe Flash Player (version 9 or above) is required to play this audio clip. Download the latest version here. You also need to have JavaScript enabled in your browser.

Enkele passages uit de bespreking op het Skepsis blog:

‘Braeckman stelt, in navolging van Bertrand Russell, dat geloven zonder basis onjuist is. Dit is natuurlijk lijnrecht in strijd met de opvatting die in sommige religies verkondigd wordt, namelijk dat het onvoorwaardelijke geloof, dus zonder reden of bewijs, iets waardevols zou zijn. Wij allemaal hebben echter de neiging om met te weinig bewijs van alles en nog wat te geloven, en de voornaamste reden is dat we andere mensen op hun woord vertrouwen. Geloof is dus vaak uiteindelijk loyaliteit aan en onvoorwaardelijk vertrouwen in iemand anders, maak ik daarvan.

Bekende valkuilen zijn allerlei drogredenen, maar ook de eigen ervaring. Iets met eigen ogen gezien hebben (of menen te hebben) kan heel veel rationele overwegingen uitvlakken. Een roddeltje of een wonderbare genezing die men zelf van de buurman hoort, zijn trouwens voor het gevoel ook zulke eigen ervaringen. Buitenmatig geloof wordt ook veroorzaakt door autoriteit – dus de status van degeen die iets zegt – en groepsdruk. Solomon Asch liet in de jaren 1950 zien dat nogal wat mensen overduidelijke onwaarheden (gelijke lengte van twee lijnen die 15 procent verschillen) gaan accepteren als maar voldoende veel mensen om hen heen heen hetzelfde denken en dat nadrukkelijk zeggen. Geloof maakt ook dat men zwak bewijs overschat.

De echte wetenschap heeft een heel arsenaal technieken ontwikkeld om tot grote zekerheid te geraken over wat ze beweert. Systematisch proeven doen is zo’n techniek, mathematisering is een andere. Na introductie van de foutenrekening in de sterrenkunde, circa 1800, vond de méthode numérique heel, heel geleidelijk ook ingang in de geneeskunde, om uiteindelijk te culmineren in derandomized controlled trial (RCT), de dubbelblinde proef met loting en controlegroep – een enigszins overtollige beschrijving omdat zowel loting als blindering zonder controlegroep ondenkbaar zijn, en blindering plus controlegroep waardeloos is wanneer de onderzoeker zich de vrijheid permitteert om de controlegroep ‘handig’ samen te stellen. Maar in de hele wetenschap, en zeker de moderne, is de geest van tegenspraak aanwezig: zoals gezegd zoeken wetenschappers bewust de confrontatie met collega’s op. Dit vormt, zo is mij verzekerd, een schril contrast met hoe het in de pseudowetenschap toegaat’. Lees hier meer.

Wie interesse heeft, kan het hoorcollege hier kopen (daarmee steun je Kloptdatwel):

(Op home-academy.nl kan je ook alleen de mp3’s bestellen voor 34 euro.)