Steven Novella van het invloedrijke blog ‘neurologica’ ziet een trend: wetenschappers krijgen steeds meer en ook steeds hardere druk uit de samenleving. Het doel is steeds hetzelfde. Onwelgevallige onderzoeksresultaten moeten van tafel en worden vervangen door conclusies die bepaalde belangen dienen. Dat bedreigt de vrije wetenschap.
Steven Novella schreef hierover op 1 september 2011 een blogpost. Hier een korte samenvatting.
De Engelse krant The Observer onthulde op 21 augustus 2011 onder de kop ‘Chronic fatigue syndrome researchers face death threats from militants’ dat onderzoekers van het Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS, ook wel ME) bloot staan aan een ‘campaign of intimidation, attacks and death threats … by activists who claim researchers are suppressing the real cause of Chronic Fatigue Syndrome’. Volgens de Engelse politie zijn de CVS-activisten nu net zo gevaarlijk als extreme dierenrechtenactivisten:
‘One researcher told the Observer that a woman protester who had turned up at one of his lectures was found to be carrying a knife. Another scientist had to abandon a collaboration with American doctors after being told she risked being shot, while another was punched in the street. All said they had received death threats and vitriolic abuse’.
In Engeland lijdt ongeveer 1 op iedere 250 mensen aan CVS. CVS kan ernstige gevolgen hebben, sommige patiënten zijn volledig verlamd en kunnen niet meer zelfstandig eten en drinken. Al 20 jaar wordt gezocht naar de oorzaak van CVS, tot nu toe zonder resultaat.
Er is een groep mensen die er diep van overtuigd is dat CVS gewoonweg geen psychologische oorzaak kán hebben. Deze mensen voelen zich bedreigd door elke suggestie die niet bij hun overtuiging past. Zij bouwen een vijandbeeld en complottheorieën op – iedereen die het niet met hen eens is, is slecht en zal wel worden betaald door de verzekeringsmaatschappijen of de ‘big pharma’. En dat moet bestreden worden.
De bron van dit samenzweringsdenken is volgens Novella de neiging van mensen om patronen te zien in onsamenhangende feiten – en het versterkende effect hierop van internet en de sociale media. Hierover hebben we op Kloptdatwel ook al regelmatig geschreven (je vindt hier een aantal artikelen). Novella:
‘This type of thinking speaks to the more primitive, emotional, pattern-seeking part of the brain. It probably will also tend to attract those in the community who have a predisposition to conspiracy thinking. Social media can further be used to magnify these effects, creating a self-reinforcing feedback loop. A specific manifestation of this is the comment section of blogs, or in forums. In these forums people can get each other worked up, and confirmation bias takes over with each person giving their supporting anecdotes. Dissenters may be chased away, or even censored. The conspiratorial jihad group mentality then takes on a life of it own. And that’s how you end up with mild-mannered honest researchers receiving death threats from the very people they are trying to help’.
Novella haalt ook andere voorbeelden aan. Hij staat uitvoerig stil bij de druk die op klimaatonderzoekers wordt uitgeoefend. Hun onderzoeksinstellingen worden overstroomd met klachten en informatieverzoeken, hun e-maildiscussies worden uit verband gerukt en neergezet als ‘bewijs’ van vooringenomenheid.
Novella stelt vast dat het natuurlijk enorm onproductief is om op deze manier druk uit te oefenen op de wetenschap:
‘Whenever someone puts their thumb on the scale, to try to coerce scientific research in a predetermined direction (or away from an unwanted direction), the process of science suffers’.
Natuurlijk zijn wetenschappelijke instellingen niet perfect en wetenschappers trekken geen perfecte conclusies – maar het is de enige manier van kennisverzameling die we hebben, betoogt Novella. Daar moeten we zuiniger mee om gaan vindt hij.
Meer lezen over CVS: hier het artikel uit de encyclopedie ‘Tussen Waarheid en Waanzin’ van de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, en hier vind je een aantal artikelen uit de Skepter.
Voorpagina: demonstrant vraagt aandacht voor theorie dat CVS wordt veroorzaakt door XMRV-virus. Hiervoor is geen bewijs – XMRV onderzoeksresultaten blijken niet te kloppen. Hierover kun je hier meer lezen op kloptdatwel. Foto: peggymunsonblog op myspace.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Ik heb al diverse malen gemerkt dat ‘personen met CVS’, dat wil zeggen personen die hetzij die diagnose hebben, hetzij denken dat ze die moeten hebben, op forums en blogs buitengewoon uitvoerig en en met grote volharding reageren. Ik denk dan vaak, als je zo moe bent, waar haal je dan de energie vandaan om zo te drammen?
Ik kan de redenering dat samenzweringsdenken een gevolg is van onze neiging om patronen te zien waar die niet zijn niet delen. Die neiging hebben we namelijk allemaal, maar niet iedereen is een samenzweringsdenker. Ook personen die heel gemakkelijk vage gelijkenissen zien worden geen samenzweingsdenkers.
Mijn theorie (die waarschijnlijk in andere ogen net zo zwak is) is dat samenzweringsdenken een soort opstandigheid tegen gezag is. Zulke opstandige gevoelens richten zich natuurlijk tegen alles wat een gevestigde orde vertegenwoordigt.
De CVS’ers hebben net zoals elke samenzweringsdenker een persoonlijke ervaring die niet serieus genomen wordt door ‘het gezag’ (de wetenschap, de overheid, de pers, de geneeskundigen) en dat is de drijfveer die vervolgens al hun percepties kleurt.
Dat verbaast mij ook nogal. Ik begrijp de weerstand tegen bewegings- en cognitieve behandelingen ook eerlijk gezegd niet. Je zou toch denken dat men alles wil aangrijpen om de situatie te verbeteren, ook al is er geen garantie dat het helpt altijd en altijd volledig helpt. Maar om redenen die mij tot nu toe steeds ontgaan is dat toch niet zo.
Hoe dat zit met die complotdenkers, daar ben ik niet uit. Gevoelsmatig denk ik dat er in jouw theorie een grote kern van waarheid schuilt. Wat mij ook opvalt bij veel complotdenkers is dat ze enorm hoge verwachtingen hebben over hoe de autoriteiten, het gezag, iedereen eigenlijk, zich zou moeten gedragen – dat moet in feite altijd volmaakt zijn. Maar ja, mensen zijn nou eenmaal niet volmaakt en boeven kom je ook altijd weer tegen dus teleurstellingen zijn onvermijdelijk. Die worden vervolgens gegeneraliseerd naar alle vertegenwoordigers van het betreffende gezag: alle politici zijn zakkenvullende leugenaars; alle artsen zijn arrogante hufters; alle wetenschappers kijken neer op mensen die niet gestudeerd hebben, enzovoorts, met alle gevoelens van frustratie van dien. Het is een soort zichzelf voedend en versterkend proces, want er is altijd wel een gezagsdrager of zelfs maar een gewone medemens te vinden die een foutje maakt. En van al die teleurstellingen word je natuurlijk steeds droeviger en bozer en op een gegeven moment vertrouw je helemaal niemand meer.
Soms vind ik complotters net verongelijkte kinderen.
Rutte beinvloedt het complotdenken over het klimaatonderzoek en vooral ook de ontwikkeling van duurzame energie-opwekking, door middel van zijn schandalige ‘oneliner’ waarin hij stelt dat windmolens op subsidie draaien. En superdraaierglibber Verhagen is er als de kippen bij om vertraging van de bouw van een kolencentrale te voorkomen, uitspraak van de Hoge Raad of niet. Je wordt er moedeloos van als je ziet hoe er in dit land van bovenaf het complotdenken wordt gestimuleerd. Ach, en als er dan ook proleten als Graus de Kamer binnen kunnen komen…
Hans, dit gaat echt niet meer over wat er zich in bovenkamer van chronisch vermoeiden afspeelt. Laten we nou de windmolens en energiecentrales er even buiten laten.
Prima, maar het ging wel over complotdenkers en de oorzaak van hun denkwijze. Het ging hierboven toch ook over de druk op klimaatonderzoekers?
Verlamd in deze is denk ik ‘verlamd’ v vermoeidheid, dus zo moe zijn dat bijv een arm niet meer fatsoenlijk opgetild kan worden, tenminste zo voelt het. Cvs’ers hebben geen echte verlamdheidsverschijnselen (zoals we het uitvallen van een lichaamsdeel normaal omschrijven).
En dat kun je dan ook meten aan zenuwen en spieren. Dan kan blijken dat er in principe niets mis is. In dat geval is de conclusie dus dat het “tussen de oren” zit. Daar kan natuurlijk ook iets grondig mis zijn, maar als er geen neurologische schade is, kan ik me voorstellen dat de patiënt zich ontmaskerd voelt. Dan kun hij dat dus toegeven. Of hij keert zich tegen de arts, want dan kan die er niets van en houdt die dingen achter etc.
Klopt, maar dat komt bij Cvs’ers dus niet voor, aangezien die zelf ook geen verlamming zullen rapporteren.
Ps, ik zie dat ik verlamdheidsverschijnselen heb geschreven, maar ik geloof niet dat dat een woord is… Laten we het op verlammingsverschijnselen houden 😉
Volgens mij hebben complotdenkers die samenzweringen soms ook gewoon nodig om wat kleur aan hun leven te geven en te ontsnappen aan de banaliteit. Als kind lees je sprookjes over pratende dieren. En sommige volwassenen hebben de behoefte om sprookjes te lezen op het internet over Big Evil Eender Wat, joodse samenzweringen, onbestaande planeten, chemtrails enz.
Mensen die complotdenken hebben vaak een persoonlijkheid waarbij ze wat makkelijker psychotisch worden of waanstoornissen krijgen. Een narcist bijvoorbeeld kan zich zeer miskend voelen door jan en alleman (ik ben toch zo’n toffe peer, waarom heb ik dan zo weinig vrienden? Alle mensen zijn stom en arrogant!) en daardoor er volledig overtuigd van raken dat anderen alles eraan doen om hem te dwarsbomen. (Vaak ook de reden dat het zo lastig discussieren is met veel complotdenkers…)
Dus ja, we hebben allemaal de neiging om patronen te herkennen in chaos, en sommigen van ons die daar aanleg voor hebben, denken dat dit ook echt klopt.
Groetjes van de amateurpsychiater 🙂
De ergste complot-theorieën (voor de complotdenkers geen theorie, maar “zekerheid”) zijn die rond 9/11 en de maandlandingen.
Vooral nu het tienjarig “jubileum” van 9/11 nadert, steken genoemde waanzin weer de kop op. Het probleem met complotfantasten is dat je een goede, rationele verklaring ook onderdeel is van het complot.
Wat de maanlandingen betreft, kan ik me heel goed voorstellen waarom Buz Aldrin (moonwalker nr 2) een forse linkse plaatste op het smoel van een complotfantast die keihard, en plein public, beweerde dat Aldrin loog over diens maanwandeling.
sorry, taalfoutjes: STEEKT genoemde waanzin… en “je” tussen “dat” en “een goede” moet weg.
Ach tja, dat is hetzelfde als een psychotisch persoon in elkaar timmeren omdat hij zegt dat je de duivel bent en moet branden in de hel.
Gevalletje ‘u weet ook niet beter’. (Zo’n laconieke houding maakt denk ik meer indruk dan zo’n agressieve, hoewel iemand met een volgroeide waan niet tot nauwelijks van overtuiging te veranderen zal zijn. Maar dan doe je het voor de twijfelende omstanders…)
Vroeger hadden we kuuroorden. Daar konden chronisch zieken, bijvoorbeeld CVSers, maandenlang opgenomen en verpleegd worden. Ik pleit voor een onderzoek waarbij een groep CVSers 3 maanden naar een kuuroord gaat en de andere groep thuis blijft met care as usual.
Ja, die kuuroorden – een dergelijk oord was ooit de inspiratie voor De Toverberg. Reden genoeg om ze weer in ere te herstellen lijkt me.
Ga naar bijvoorbeeld Duitsland, daar zijn nog volop kuuroorden. De behandeling is natuurlijk placebo, maar lekker eten, rust, concert door de plaatselijke hoempa-club, de souvenirwinkel, de plaatselijke waterval, Kaffee mit Kuchen, gevolgd door met blote voeten in het ijskoude water van de Wassertretstelle, ach, het leven is daar zo slecht nog niet.
Het lijkt mij ook wel wat hoor en ik ben ook best heel erg moe, dus ja… Wie is er nog meer moe? En indien niet, is bereid het tijdelijk te worden? Dan kunnen we gezellig samen!
Ik ga met je mee JJ als ik niet in ijskoud water hoef!
Hoewel ik niet exact weet wat er in kuuroorden ‘vroeger’ allemaal gebeurde, vermoed ik dat je als patiënt er enigszins vertroeteld werd en niet veel hoefde te doen?
Voortbordurend op die aanname voorspel ik dan voor CVS een verslechtering. Een van de problemen van cvs is het moe en slap voelen waardoor men gaat rusten. Normaliter een gezonde reactie maar niet voor iemand met CVS. Zij ervaren namelijk geen herstel en na een goede nacht(week/maand)-rust voelen ze zich nog even moe als de dag (week, maand) ervoor. De rust/slaap-prikkel blijft aanwezig of men daar nu aan toegeeft of niet.
Stel je dus de volgende vicieuze cirkel voor: moe gevoel, normale rust periode – nog steeds moe, meer rust – veel rust, weinig doen – verlies van conditie en spierkracht – actief zijn levert nog sneller een moe en slap gevoel etc etc.
Een paar maanden rust in een kuuroord levert een CVS op zijn best niets op, op zijn slechtst een achteruitgang.
Om die vicieuze cirkel te doorbreken wordt cognitieve gedragstherapie gebruikt: door patiënten bewust te maken van instandhoudende factoren (en deze aan te pakken) kan instandhoudend gedrag worden doorbroken en wordt geprobeerd terugval te voorkomen, het gedragsdeel bestaat uit het geleidelijk opbouwen van activiteit (graded excercise) om de conditie weer op te bouwen en spierkracht te herstellen.
Maar over het algemeen zal het gevoel van moeheid blijven. Er zitten wel weer meer actieve uren in een dag. Maar het proces vereist een grote
discipline en moet als je het onder de knie hebt jarenlang worden
volgehouden.
Maar wij zijn simulanten…
Daar zou het weleens erg goed voor kunnen zijn natuurlijk 😉
@44666000ee1ffbed0f13019b65293856:disqus
Nee hoor, dat doe ik ook niet, volgens mij is dat helemaal niet gezond!
Ik heb het wel eens geprobeerd, zo’n Wassertretstelle. Dan zie je daar fanatieke Duitsers bloedserieus de wandelschoenen en de rode kousen uittrekken vanonder de kniebroek en dan fiks in het water rondstappen, met flinke stappen en met knieheffingen.
Enfin, ook maar eens geprobeerd volgens de keurige verduidelijkende borden die ernaast hangen. Want Ordnung muss sein!
Het water is gewoon een omleiding van de ijskoude beek. En je loopt over een soort grindbodem, niet erg fijn… Maar na enkele minuten doorzetten voelen je voeten wel weer normaal aan. En je verbeeldt je dat je niet meer zo moe bent van de lange Schwarzwald-wandeling. En dan moeten de sokken en schoenen weer aan, zo’n lekker stroeve belevenis…
En … Dan Kaffee mit Kuchen…
Nou, je weet het wel te brengen hoor, wat een spannende bedoening daar!
Ik was een paar weken geleden in het Zwarte Woud in de omgeving van Freudenstadt. Daar vind je hele series borden die verwijzen naar het Barfusspark. Ook zoiets waar je gezondheid op kunt doen door over zand, grind, modder etc. te lopen. Duitsers nemen dat heel serieus. Ik heb regelmatig met groepjes Duitsers gereisd en die zijn heel verbaasd als ze merken dat je helemaal geen geneesmiddelen hoeft te slikken. Dan wijst iemand al gauw op zijn doosje tabletten “voor zijn hart”. O jee, denk je dan al gauw, ik hoop maar dat hem niets overkomt. Totdat je ziet dat het homeopathische tabletjes zijn. De apotheken daar puilen uit van de flauwekul, waaronder homeopathie. Spannend is het niet echt, maar ik vind het vanuit mijn opleiding uiterst interessant om daar eens goed rond te kijken. In mijn hotel was een zwembad met uitgebreide sauna-mogelijkheden. Daar tiert de kwakzalfgedachte ook welig! Je kon er een soort glazen roerstaaf kopen met kristallen erin. Daarmee kon je drinkwater op een fantastische manier zuiveren, zonder dat de kristallen werden vervuild door het water en zo hun kracht zouden verliezen. Het ding was nog peperduur ook…