Spontane zelfontbranding (‘Spontaneous Human Combustion’, ofwel ‘SHC’) is nog nooit wetenschappelijk aangetoond. Toch stelde een lijkschouwer in Ierland in september van het afgelopen jaar officieel vast dat een 76-jarige man er aan was overleden. Dat meldden de BBC en Ierse en Engelse kranten (zie b.v. hier). SHC is het proces waardoor een mens zonder oorzaak van buiten tot ontbranding zou kunnen komen.
De Belfast Telegraph meldde op 23 september 2011:
‘A man who burnt to death in his own home died from spontaneous human combustion in what is believed to be the first case of its kind in Ireland. Michael Faherty (76) — also known as Micheal O Fatharta — died as a result of the phenomenon, spontaneous human combustion, according to west Galway coroner Dr Kieran McLoughlin’.
De krant meldde verder dat de politie en de brandweer geen verklaring hadden voor de verbrande heer Faherty, ze dachten dat de open haard waar hij voor lag geen verklaring kon zijn. Het was de eerste keer dat in Ierland spontane zelfontbranding officieel als doodsoorzaak werd vastgesteld.
Genoeg reden voor de skeptische onderzoeker Joe Nickell om onderzoek te doen. Hij brengt verslag uit in het blad van de Amerikaanse sceptici (Skeptical Inquirer, jan-feb 2012, p. 6-7). Volgens Joe Nickell was de lijkschouwer door het uitsluiten van andere oorzaken tot zijn conclusie gekomen. De redenering van de lijkschouwer was volgens Nickell: ‘als er geen enkele normale verklaring is, dan moet het wel iets bovennatuurlijke zijn geweest’. Volgens Nickell een schoolvoorbeeld van een logische redeneerfout (dit wordt redeneren vanuit ontbreken van kennis genoemd, ofwel ‘an argument from ignorance’).
Nickell stelt vast dat de Ierse autoriteiten niet op de hoogte zijn van het vele onderzoek naar spontane zelfontbranding. Als ze dat hadden gelezen, dan hadden ze vermoedelijk een andere conclusie getrokken. Nog nooit is een geval van spontane zelfontbranding wetenschappelijk bevestigd. Hoe werkt het dan wel? Waardoor kan iemand vrijwel restloos verbranden zonder dat de omgeving erg beschadigd wordt (zie de foto hier naast)? De Nederlandse Wikipedia vat het goed samen:
‘ … uit praktijkonderzoek [is duidelijk] dat lichaamsweefsel, door de aanwezigheid van vet, langzaam en smeulend kan verbranden. Dit kan verklaren hoe het mogelijk is dat een lichaam geheel of gedeeltelijk kan opbranden zonder de omgeving te beschadigen. Mogelijk wordt de verbranding in gang gezet door een ongeluk, bijvoorbeeld met een sigaret of een kaars’.
Volgens Joe Nickell is het waarschijnlijk dat de onfortuinlijke Faherty voor het haardvuur onwel is geraakt. Vervolgens is een vonk ergens op hem geland en is hij langzaam opgesmeuld. Akelig om je voor te stellen, maar wel een verklaring die veel logischer (en daarom ook waarschijnlijker is) dan spontane zelfontbranding. En door proeven op overleden dieren is bevestigd dat een lichaam zo kan opsmeulen. Soms blijven grote en meer natte organen zoals het hart over. Kleding kan in dit proces werken als een soort pit van een waxinelichtje. Het onderzoek toont aan dat lichaamsvet tijdens het proces vloeibaar wordt en op die manier langzaam kan opbranden. Je moet er niet aan denken.
In de Engelse Wikipedia wordt terecht de volgende vraag gesteld: als zelfontbranding regelmatig zou voorkomen, waarom is het dan nog nooit live gezien? Je ziet b.v. nooit iemand die in de V&D of op het strand spontaan vlam vat. Het gebeurt altijd als er niemand bij is. Betekent dat niet dat een andere verklaring voor de verbranding logischer is? Inderdaad, naar mijn mening. En die hebben we hiervoor gegeven.
Gelukkig wordt in Ierland de stem van de rede ook gehoord. Op 24 november 2011 meldde de krant Irish Times dat de Ierse patholoog anatoom Prof. Marie Casidy in de rechtszaal brandhout had gemaakt van het idee van spontane zelfontbranding. Ze noemde dat ‘een sprookje van science fiction schrijvers’.
Wie meer wil lezen kan naar dit artikel van Joe Nickell gaan op de website van de Amerikaanse sceptici (CSI). Ook kun je een artikel uit Skepter lezen waarin Jan Willem Nienhuys door grondig speurwerk een vermeend geval van spontane zelfontbranding naar het land der fabelen verwijst. Via deze link is een heel lezenswaardig artikel van de UK Skeptics.
Foto voorzijde: deze foto is afkomstig van topten.net. Met dergelijke foto’s wordt spontane zelfontbranding als iets griezeligs voorgesteld.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Wellicht kan worden vastgesteld dat dit risico bij Ieren groter is bij het overmatig gebruik van Whiskey?
Nee hoor. Ga maar na. Als bloed 5 promille alcohol bevat dan is dat een half procent, en dan ben je dood of in coma. Maar 0,5% komt overeen met wat in de VS en (delen van Europa) ‘non-alcoholic beer’ wordt genoemd. In Nederland is de grens 1 promille voor ‘alcoholvrij’. Dus hoe dronken je ook bent, je bloed is en blijft een heel waterige alcoholoplossing. Pas bij hoge concentraties (volgens mij is zelfs sherry niet brandbaar) is alcohol ontvlambaar. Hetzelfde zal wel gelden voor het steriliserend effect. Boven 19% alcohol willen bacteriën niet meer groeien, maar voor doodmaken van bacteriën, virussen en schimmels wordt 70% ethanol aanbevolen. Virussen moetn dan wel een volle minuut daaraan zijn blootgesteld. Sporen van schimmels en bacteriën kunnen zelfs daar nog tegen geloof ik.
Het was bedoeld als een grapje, maar in ieder geval bedankt voor je uitvoerige antwoord.
South Park heeft hier anders ook wel een zeer grappige episode over gemaakt. Volgens hen zou het te wijten zijn aan het inhouden van scheten ^^.
Ik ben, waarschijnlijk naar aanleiding van mijn stuk (de Engelse versie, zoals die in S.I. verscheen http://www.skepsis.nl/newcombe.html ) over Phyllis Newcombe gebeld door een Ierse presentator die mijn mening wilde weten of die een deskundige over ‘Spontaneous Human Combustion’ zocht en werd vervolgens kort daarna teruggebeld waarna ik pardoes ‘in de uitzending’ viel. Mijn Engels is niet zo goed dat ik door de telefoon kan verstaan wat er precies in een Ierse radio-uitzending wordt gezegd, en ik wist helemaal niets van het geval behalve dat de coroner er niks van snapte. Ik heb toen maar gezegd (denk ik) dat in de meeste gevallen van zogenaamde spontane menselijke ontbranding er een slachtoffer is dat om de een of andere reden ‘incapacitated’ is om iets te doen tegen een zich uitbreidende vuurhaard (denk aan dronkenschap, herseninfarct, hartaanval, bewusteloos door val) en dat dan een klein beginnetje al voldoende kan zijn voor smeulende verbranding.
Op mijn artikel in S.I. kreeg ik nog een brief, en die heb ik ook beantwoord, maar die is meen ik nooit afgedrukt in het blad. Het kwam erop neer dat in crematoria de verbranding veel langer duurt en dat heel veel brandstof (gas) nodig is om het stoffelijk overschot te verbranden, dus dat zo’n smeulende verbranding als in gepostuleerd in veel SHC-gevallen helemaal niet kon.
Ik heb toen een crematorium gebeld en het me laten uitleggen. Bij een crematorium gaat het erom dat een volledige en rookvrije verbranding tot stand komt. Daartoe wordt eerst (met gas) de temperatuur in de oven opgevoerd tot ca. 700 graden Celsius, waarna het stoffelijk overschot spontaan tot ontbanding komt. Daarna hoeft er normaal gesproken geen warmte meer te worden toegevoerd. De aard van de rookgassen wordt echter voortdurend bewaakt en als bijv. de overledene erg uitgeteerd was moet er soms toch weer warmte bij. Een smeulende verbranding ontwikkelt natuurlijk ook flink wat warmte, maar niet zoveel dat andere objecten in brand vliegen, en ook een heleboel vieze walm in de loop van enkele uren. Dat kun je als crematorium natuurlijk niet hebben.
Het geval door Dickens beschreven in Bleak House is gebaseerd op een waar gebeurde geschiedenis, namelijk van een Italiaanse adelllijke dame. Die was laat naar bed gegaan en werd de volgende morgen naast haar bed gevonden, grotendeels verteerd door vuur, alleen de benen en de schedel waren nog over. De hele kamer en de aangrenzende vertrekken zaten onder een dikke laag vettig roet, en de kaarsen in de kamer waren gesmolten. Het ligt het meest voor de hand dat ze onwel is geworden door een acute hartdood. Onder zulke omstandigheden staat het slachtoffer wel eens op, soms met het gevoel dat hij of zij urgent naar het toilet moet. (De slachtoffers worden dan ook wel eens door de huisarts dood op het toilet gevonden; een kennis van mij, een kerngezonde man van in de zeventig, kwam ook zo aan zijn eind: kort nadat hij naar bed was gegaan, voelde hij zich niet lekker, stond op en viel dood neer naast zijn bed.) De contessa is misschien opgestaan, heeft het brandende olielampje naast haar bed opgepakt en is toen dood neergevallen. Het vergt weinig voorstellingsvermogen om te begrijpen wat een brandende olielamp die uitstroomt over een ampel nachtgewaad kan aanrichten.
Het geval van de contessa trok veel aandacht, omdat de toen gangbare theorie was dat alleen liederlijke dronkelappen door SHC werden getroffen en de contessa was zeer deugdzaam. Er gingen echter geruchten dat ze wel eens een bad in zuivere alcohol nam. Onderzoekers snapten er niks van en opperden dat de oorzaak dan misschien bliksem was of vulkanische uitwasemingen. In elk geval stond het geval beschreven in een wetenschappelijk tijdschrift, waar Dickens het waarschijnlijk gelezen heeft.
Ik neem aan dat relatief veel vet in det lichaam de verbranding beter laat verlopen. Is bekend of de betrokkenen dik waren?
O dat dacht ik ook! Een dikke contessa in een ampel nachtgewaad. Nu waren de nachtgewaden toen allemaal ampel, maar als je dik was, waren ze vanzelf nog ampeler, met alle narigheid van dien. Maar het lijkt me niet dat de verbrande man in Bleak House dik was, hij handelde in oude flessen en vodden. Dat is niet een beroep waarbij ik me dikke mensen voorstel, wat natuurlijk niet wil zeggen dat het daarom niet zou kunnen.
Maar Bleak House is bedacht door iemand die geen flauw idee had wat de oorzaken van zulke gevallen zijn.
P.S. of de contessa dik was, is niet bekend.
Hihi, een dikke contessa in ampel gewaad. Gelukkig schrijf je “ampel” en niet “amper”.
@google-517c929316f9334703cc418aa3697e85:disqus
Was de oorzaak hoe dan ook toen al bekend?
Ik denk niet dat smeulende brand + wick effect eerder dan de 20ste eeuw geopperd is. Krook (in de roman) was dronken. Na publicatie van de roman waren er wetenschappers die zeiden dat mensen niet spontaan in brand konden vliegen, en Justus von Liebig had al opgemerkt dat het alcoholgehalte van dronkaards onvoldoende was voor verhoogde brandbaarheid. Dickens noemde in de discussie echter enkele min of meer gedocumenteerde gevallen: de gravin Cornelia Zangari ne’ Bandi uit Cesena (1731), mw. Millet uit Reims die in 1725 verbrand werd aangetroffen op de keukenvloer, en Grace Pett uit Ipswich (1744). Joe Nickell en John F. Fisher schreven in 1984 een artikel over een stuk of dertig dergelijke gevallen, het artikel staat ook in hun Secrets of the Supernatural. Het artikel van Fisher en Nickell volgede op fantastische berichten over mw. Reeser uit St. Petersburg in Florida. Het kostte F&N twee jaar om hun gevallen bijeen te zamelen en te concluderen dat smeulende verbranding de meest plausibele oorzaak is. Hoe de slachtoffers in een toestand komen dat ze het vuur niet kunnen uitmaken varieert, maar ‘stomdronken’ en ‘moord’ (de moordenaar steekt het lijk aan) komen voor. Als iemand een smak maakt en met zijn hoofd het haardijzer raakt, hoef je ook niet te vragen waarom zo iemand bewusteloos is. In een geval betreft het een lijk in een crypte en is de oorzaak van de brand waarschijnlijk een onvoorzichtige rokende werkman geweest.
In het verslag over de contessa wordt een incident genoemd met twee Poolse edellieden, maar het is mij onduidelijk wat daar gebeurd was, mogelijk een verkeerd afgelopen poging om een staaltje ‘vuurspuwen met wodka’ tijdens een drinkgelag ten beste te geven, zoiets.
P.S. ik heb geprobeerd uit diverse bronnen een soort groslijst van gevallen samen te stellen, die lijst bevat vele honderden gevallen, ik ben de tel kwijtgeraakt. Het tekstbestand bestaat uit ca. 2000 regels, met 2-5 regels per geval.
@a51831057cc1d26d849b35ee53973ec5:disqus
Het komt door jou, jij vroeg naar de verbranding van dikke mensen. 🙂
Toe maar, geef mij maar de schuld! 🙂
Aan J.W. Nienhuys:
Ik blijf het een vreemde en onwaarschijnlijke geschiedenis vinden, deze verbrandingen. Je zou toch verwachten dat het dan bij dieren ook zou kunnen. Misschien zie ik iets over het hoofd, maar over op die wijze verbrande dieren resp. proeven op (dode) dieren lees ik niets in dit verband.
Er zijn wel proeven gedaan met dieren. Toen ik Joe Nickell vroeg waarom zulke proeven niet vaker gedaan worden, zei hij dat nabestaanden het niet op prijs stellen als je een naar sterfgeval gaat simuleren met een varken. Bij een andere gelegenheid heeft hij verklaard dat als iemand ergens nog een gebouw overheeft dat hij bereid is voorgoed onbruikbaar te laten maken vanwege de vette aanslag en roet, dan wil hij wel assisteren bij zo’n proef. Ik meen dat National Geographic wel eens zo’n proef gedaan heeft en dat die mislukte, omdat er teveel zuurstof bij het vuur kwam en er een uitslaande brand ontstond. Als zich een grote hoeveelheid (brandbare) rook vormt kan die ook opeens vlam vatten, en dan heb je ook meteen een grote brand. Dus je moet nog zorgen dat dat niet gebeuren kan.
Ik geef hieronder een Engelse vertaling (zo goed mogelijk gecontroleerd door naar ik meen Luigi Garlaschelli) van een deel van het Italiaanse rapport over de dood van de contessa. Dat geeft een uitvoerige beschrijving van de toestand van een ruimte waar zoiets gebeurd is.
Er zijn proeven gedaan met dode varkens als ik mij niet vergis. Ik kan helaas niet meer vinden waar ik het heb gelezen. Je hebt net als bij een olielamp een lont nodig om het vet te verbranden. Bij mensen werkt de kleding als een lont waardoor er een langdurige rustige verbranding optreedt (al zal het wel walmen). Er zijn niet zoveel dieren met kleding (op kleine hondjes van oude dames na).
PS. Dieren raken veel minder vaak bewusteloos in de nabijheid van open vuur. Dieren hebben wel een vacht, of die net zo goed als pit werkt weet ik niet, en ze hebben vaak minder vet dan mensen. Dus je kunt sowieso veel minder gevallen van dieren dan van mensen verwachten.
Je kunt ze toch dood en wel neerleggen bij een open vuur? Normaliter zijn dieren niet gekleed, maar ook dat is gemakkelijk te simuleren. Je zou ze zelfs voor de proef eerst kunnen villen. Je zou eigenlijk verwachten dat naar analogie, gerookte palingen en makrelen (beide behoorlijk vette vissen) gemakkelijk dit verschijnsel zouden kunnen vertonen boven het open houtvuur bij het roken. Misschien is dat niet heet genoeg? Maar vonken zijn daar vast wel. Van regelmatige branden of dit soort vreemde incidenten in visrokerijen heb ik nog nooit gehoord.
Ik probeer in deze discussie alleen maar wat suggesties aan te dragen.
Bij het roken is er geen sprake van open vuur. De houtkrullen worden gedoofd voordat de vissen in de rookruimte worden opgehangen. Formeel spreken wij hier trouwens over ‘stomen’. De relatief lage temperatuur en de rook zorgen dat de vissen in hun eigen vocht worden gestoomd.
Ik weet ook niet of een vacht als pit/kous kan werken maar ik kan me voorstellen dan alle kleine haartjes te snel verbranden om nog brandstof te kunnen vervoeren. Wel belangrijk is de waarneming dat er geen dieren worden gevonden die “spontaan zelfontbrand” zijn. Als het werkelijk zou bestaan zou je verwachten dat er meer dieren slachtoffer worden dan mensen omdat er simpelweg meer dieren zijn.
(Nu even wachten op de opmerkingen dat dieren dit niet kunnen omdat ze een lager zelfbewustzijnsniveau hebben).
Telkens als ik over dit onderwerp lees dan komt in mij het verhaal naar boven over Wim Hofman de Iceman. Het lijkt mij aannemelijk dat de resultaten die hij heeft behaalt uitzonderlijk en opmerkelijk zijn maar niet “bovennatuurlijk” Eerder denk ik dat hij door totale ontspanning/ of concentratie de controle heeft over zijn lichamelijke thermostaat. Zou het zo kunnen zijn dat de personen in kwestie in een staat van totale ontspanning zijn waardoor de “lichaamsthermostaat” niet meer werkt. Ik kan me voorstellen dat bij bij bepaalde personen de temperatuur dan zo hoog op kan lopen dat spontane lichaamsontbranding plaats vindt, en indien niet spontaan dan wellicht wel veel ontvankelijker is door een verhoogde temperatuur.
Volgens mij is het menselijk lichaam niet in staat om zelf zulke hoge temperaturen op te wekken. Je zou ver voor het punt van ontbranding al zijn overleden aan vochttekort en de afbraak van cellen, waarna het proces vanzelf zou stoppen.
Precies! Hoe het nou zit met Hofman zouden de wetenschappers ook wel willen weten. In principe zou het helemaal niet zo moeilijk moeten zijn om in barre omstandigheden warm te blijven, als je lichaam maar voldoende vet verbrandt en de warmte via de bloedsomloop naar de extremiteiten brengt. Je moet dan wel genoeg eten. Maar helaas zijn de meesten van ons zo ingericht dat bij toenemende kou er bespaard wordt op temperatuurhandhaving van de extremiteiten en de huid.
Maar lichaamstemperaturen boven de 42 graden Celsius zijn voor ons dodelijk. Het eiwit in onze cellen gaat dan stollen (denatureren). Het menselijk lichaamsweefsel ontbrandt pas spontaan boven de 600 graden Celsius. Met een externe warmtebron vlam erbij kan het onderhuidse vet al veel vlugger vrijkomen, zoals iedereen weet die wel eens gevogelte in de oven heeft klaargemaakt.
Bij Wim Hofman zou het gaan om bruin vet: http://www.innerfire.nl/bruinvet-onderzoek
Mag ik opmerken dat de personen in kwestie inderdaad ook zijn overleden, wat betreft dat het proces daarna zou stoppen, dat moet ik van je aannemen, en daarin zal ik je dus maar geloven…
Goh, ik kwam dit toevallig tegen. Heel veel jaren geleden, er bestond nog geen internet al eens een verslag van gelezen. Dat was dan ook van iemand die het bij leven had meegemaakt, en het zelf kon doven. Want inderdaad, open haard, bliksem inslag, roken? We zoeken uit onze menselijke achtergronden en wetenschap. Maar ik kan u verklappen dat we nog lang niet alles weten. We zullen er wel achter komen, maar het duurt nog even. Want volgens de huidige natuurkunde is het niet mogelijk. En inderdaad, waarom zoveel moeite om een lijk te verbranden. Je steekt gewoon een lont tussen zijn tenen. En er zijn heel wat barbecue ongelukken geweest van mensen die in brand stonden. Deze zijn geen van allen langzaam opgebrand. Maar dan kwam ik dit tegen op youtube: https://youtu.be/wyqTkak1-_c
Uit uw tekst maak ik op dat u waarschijnlijk bovenstaand artikel en de comments niet hebt gelezen. Nergens staat bv. dat je zomaar een lont tussen iemands tenen kan steken en barbequen doe je zelden alleen.
Het videootje is de gebruikelijke opzet. Eerst de persoon geloofwaardigheid geven door hem neer te zetten als Vietnamveteraan. Jawel, veteraan mét een medaille! Alsof dat een garantiecertificaat is dat alles wat hij zegt waarheid is.
UFO-fanaten komen ook steevast met agenten en astronauten aanzetten.
Het ontbreken van foto’s met verschrikkelijke brandwonden doet mij zeer wantrouwen. Waarom een belangrijk deel van het bewijs achterhouden?
Dat de man het niet uitgilde van de pijn vóórdat de vlammen aan de buitenkant van zijn overhemd verschenen komt omdat niet zijn huid in brand vloog, maar zijn kleding. Voordat vlammen door een overhemd naar buiten kunnen dringen loop je allang te gillen van de pijn.
Als het al heeft plaatsgevonden dan hou ik het op een restje brandbare vloeistof in het overhemd dat door statische elektriciteit van wol of nylon in brand vloog. Broeiende lijnolie is ook een optie. Een flinke scheet, zoals in de comments onder het videootje genoemd wordt, lijkt me niet waarschijnlijk, maar wel grappig.
Ik heb alles gelezen, maar ik zit hier niet om alles te moeten bewijzen. Er zijn meerdere filmpjes te zien, wil zeker niet zeggen dat alle filmpjes waar zijn. Maar ik denk dat wij nog niet alle natuurkundige processen kennen. Bewijs moet je voor jezelf zoeken, daar ben ik niet van. En als jij alle filmpjes die ooit gemaakt zijn op youtube als niet echt beschouwd is dit je goed recht. Misschien een mailtje naar de maker ervan? En sommige mensen maken zich zo kwaad dat ze in de fik vliegen. 🙂
[ Bewijs moet je voor jezelf zoeken, daar ben ik niet van. ]
Het barst van de types die hier hun ‘onverklaarbare mirakels’ dumpen onder het motto: “bekijk het lekker zelluf want ik ben te lui om uitleg te geven of ondersteunend bewijs te leveren”.
Ik zeg: ‘daar is deze site niet van’.