Computerprogramma’s bedoeld voor het bewerken van digitale foto’s zijn tegenwoordig zo geavanceerd, dat het zelfs voor experts erg lastig is om vast te stellen of een bepaalde afbeelding echt is of nep. Skeptici zullen misschien vooral geïnteresseerd zijn in het achterhalen of foto’s van UFO’s of Bigfoot gemanipuleerd zijn, voor Justitie gaat het vaak om belangrijker zaken. Zo is het bij vermeende kinderporno van groot belang om te weten of er geknipt en geplakt is, of dat er daadwerkelijk minderjarigen zijn gebruikt als model. Een bedrijfje uit de Verenigde Staten heeft nu software ontwikkeld waarmee je objectieve informatie kunt verkrijgen van een afbeelding die kan helpen om de vraag te beantwoorden of het om een origineel beeld gaat.

Na de orkaan Sandy, die o.a. New York hard trof, begonnen er op het Internet talloze foto’s te circuleren, waarvan je je af kon vragen of ze wel echt waren. Een mooi voorbeeld is de onderstaande foto, die een haai laat zien die door de ondergelopen straten van Brigantine Beach in New Jersey zou zwemmen.

Een foto die in eerste instantie op Facebook geplaatst werd, maar snel het Internet overging.

De website Snopes.com kon de bron achterhalen van de foto van de haai, die gebruikt was om in de foto van de ondergelopen buurt te plakken. Als het je niet lukt om zo’n bronafbeelding te achterhalen, kan het knap lastig zijn om te laten zien dat het om een hoax gaat. Fourandsix Technologies biedt in sommige gevallen een oplossing. De software die ze ontwikkeld hebben, maakt gebruik van het gegeven dat er niet één vastgelegde manier is waarop foto’s in het JPEG-formaat worden opgeslagen. Alle fabrikanten van fototoestellen en de makers van bewerkingssoftware doen dat op net iets andere wijze.
De ‘forensische’ software van Fourandsix kan van een afbeelding een soort vingerafdruk nemen en die vergelijken met een enorme database met daarin de ‘vingerafdrukken’ van camera’s en software die bekend zijn. Op die manier kan dan vastgesteld worden of de compressie van de afbeelding overeenkomt met een origineel beeld uit een camera of dat er iets aan de hand is. Een gedeelte van de foto kan bijvoorbeeld een andere ‘vingerafdruk’ hebben dan zijn omgeving en op die manier door de mand vallen als knip-en-plakwerk.

Een van de oprichters van Fourandsix hield een interessant verhaal op de Luminance 2012 conferentie, waarin dit allemaal nog eens langskomt. Hij laat interessante voorbeelden zien, ook over hoe onze waarneming makkelijk voor de gek gehouden kan worden.

De software valt waarschijnlijk buiten het budget van de doorsnee computergebruiker, maar ik kan me goed voorstellen dat het voor overheden en bedrijven interessant kan zijn. Het heeft ook weinig zin om er te gebruik van te maken als je niet de beschikking hebt over afbeeldingen die mogelijk origineel zijn. Een plaatje geplukt van een website is normaal gesproken al veel te veel verkleind om nog bruikbare informatie op te leveren. Als je toch aan de slag wil, is er ook een web-based demo version die nog wel te betalen is.
Tot slot wil ik wijzen op het historische overzicht van fotomanipulatie dat op de website staat onder de titel ‘Photo Tampering throughout History‘. En ook op het blog staan een aantal interessante artikelen die je kunnen helpen om van foto’s vast te stellen of ze gemanipuleerd zijn.