Bijna twee jaar terug gingen de schokkende resultaten van het ‘Deense tuinkersexperiment’ het Internet over: middelbare schoolleerlingen lieten zien dat tuinkers die gekweekt werd in de buurt van Wi-Fi routers veel minder goed groeide. Vooral de foto’s waarin een fris groen, onbestraald, bakje tuinkers werd getoond naast een groezelig, bestraald, bakje leken boekdelen te spreken. Buitenlandse wetenschappers waren onder de indruk van het experiment en drongen aan op herhaling. Twee van hen publiceerden onlangs hun replicatie en die is nog knulliger is dan het experiment van de scholieren.
Wat er mis was met het oorspronkelijke experiment heb ik uiteen gezet in: Experiment met tuinkers en Wi-Fi – Wel prijs, maar niet zo’n best onderzoek. De belangrijkste problemen waren het gebrek aan blindering en de niet afdoende controle van de omstandigheden. Voor een scholierenonderzoekje helemaal niet zo’n probleem, maar de manier waarop in eerste instantie hun docent en vervolgens die ‘buitenlandse wetenschappers’ er mee aan de haal gingen om hun verhaal mee te ondersteunen (‘straling van mobiele telefonie en Wi-Fi is veel gevaarlijker dan de gevestigde wetenschap en overheden ons voorhouden’) is nogal stuitend.
Twee van die buitenlandse ‘experts’, de Belgische Marie-Claire Cammaerts en de Zweed Olle Johansson, hebben de handen ineengeslagen om dit experiment te repliceren. Zij hebben blijkbaar een artikel over hun experiment gepubliceerd weten te krijgen in het Argentijnse tijdschrift Phyton, International Journal of Experimental Botany onder de titel Effect of man-made electromagnetic fields on common Brassicaceae Lepidium sativum (cress d’Alinois) seed germination: a preliminary replication study (december 2015). Het staat nog niet op de website van het tijdschrift, maar daar kunt je wel zien dat de impactfactor van dit blad 0,117 is, bepaald niet indrukwekkend. U kunt het artikel al wel downloaden op diverse websites die angst voor straling verspreiden (bv. bij stopumts.nl).
Niet onverwacht vonden deze onderzoekers weer schokkende resultaten: de tuinkerszaadjes zouden helemaal niet ontkiemen bij hoge stralingsintensiteit. En natuurlijk horen er weer plaatjes bij als:
Van professionele wetenschappers zou je mogen verwachten dat ze de fouten die zijn aangewezen met betrekking tot de opzet van het scholierenexperiment wel zouden kunnen vermijden – zo lastig is dat niet. Maar nee, Cammaerts en Johansson doen het zelfs nog veel beroerder. Ik noem maar een paar punten:
- Ze noemen het zelf een preliminary replication study, maar meteen valt op dat ze helemaal niet met Wi-Fi werken, maar zeggen naar het effect van GSM-masten te kijken. Hoezo replicatie? Of is alle straling één pot nat voor deze ‘deskundigen’?
- Ze gebruikten maar liefst twee (2!) kweekbakjes met zaadjes die ‘dichtbij’ de stralingsbron stonden en twee die er verder vandaan stonden. Twee per groep is een nog heel stuk minder dan de zes van de Deense scholieren, wat ook al niet indrukwekkend was.
- Ze hielden op met meten na tien dagen, terwijl de scholieren er pas na dertien dagen genoeg van hadden.
Bij de bespreking van het scholierenexperiment heb ik aangegeven dat het ontkiemingsproces nogal gevoelig is voor omgevingsfactoren als temperatuur. Een kleine afwijking daarin kan al gauw een paar dagen schelen bij het ontkiemen. Om die omstandigheden goed te controleren (zodat ze precies gelijk zijn voor de experiment- en controlegroep), heb je eigenlijk een klimaatkamer nodig, zoals gebruikt in het Wagenings onderzoek naar de mogelijke invloed van straling op bomen. Wat zeggen Cammaerts en Johansson over hun opzet:
All the other environmental conditions were near-identical for each of the two double series of seeds (temperature = 20°C, humidity = 70%, luminosity ≈ 300 lux). The seeds were then observed after four, seven and ten days, and tap water was poured on the compost, equally for each series of seeds, at regular intervals.
Dat maakt bij elkaar bepaald geen geweldige indruk. Je krijgt de indruk dat ze die bakjes zo maar ergens neergezet hebben en om de paar dagen er eens een blik op hebben geworpen. Het resultaat, als we daarvan al kunnen spreken, is ook volstrekt ongeloofwaardig. In het abstract wordt dat deels omschreven als: “the first step of seeds’ germination ‒ e.g. imbibitions of germinal cells ‒ could not occur under radiation.” En dat terwijl op talloze keukenvensterbankjes probleemloos tuinkers gekweekt wordt onder vergelijkbare of hogere stralingsniveaus als die van de experimentgroep. Die straling kwam volgens de onderzoekers namelijk hoofdzakelijk van twee GSM masten op zo’n 200 m afstand, wat een stralingsinsiteit van 70 – 100 μW/m2 (ongeveer 175 mV/m) zou hebben gegeven. Misschien was het ook slim geweest als de onderzoekers eerst eens het stralingsniveau bij diverse tuinkerskwekers hadden gemeten.
Cammaerts is werkzaam als onderzoeker aan de Université libre de Bruxelles en we kennen haar op Kloptdatwel onder andere van het frauduleus aandoende onderzoek naar mieren (zie Mieren gestoord door GSM?). Johansson, die door de Zweedse skeptici al eens tot misleider van het jaar werd uitgeroepen, werkt aan het fameuze Karolinksa Institutet, maar lijkt daar weinig steun te genieten – hij startte onlangs een petitie om bij zijn bazen te protesteren tegen het steeds verder inperken van zijn onderzoeksmiddelen.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Naar aanleiding van het bericht op stopumts
http://stopumts.nl/doc.php/Onderzoeken/9681/tuinkers_effect_van_emv_op_het_%28niet%29_ontkiemen_van_tuinkerszaad
heb
ik zelf maar eens contact gezocht met eerste auteur mevr. Cammaerts en haar aangeboden de ruwe data van haar onderzoek te analyseren. Vervolgens ontstond er
een zeer vriendelijke maar merkwaardige mailwisseling. Enkele passages waarin de quotes van mevr. Cammaerts zijn schuingedrukt:
“… That paper is 1. a preliminary one; the samples are small 2. it is
not at all my work; I did it by interest, for seeing if effectively
waves impact seeds. But I work on ants, as an ethologist ……”
Een
eerste auteur die meldt dat ze het er een beetje bij doet. Hmm.
Blijkbaar heeft ze geen expertise in het vakgebied. Hoe serieus moeten we de
kwaliteit van de experimentele opzet dan nemen, zoals Pepijn al heeft uiteengezet?
“… My small work on cress is a very very little contribution to the
understanding, the divulgation of the big big present problem: humans
are killing the nature (example: the insects very numerous several years
ago are actually very few)…… Electromagnetism waves are also really to numerous, to intense, for
the living organisms, and insects for instance are far less numerous
that a few years ago.”
Hier spreekt een duidelijke missie uit
de wereld duidelijk te maken dat de mensheid bezig is de natuur te
vernietigen. Wellicht haar grootste motivatie zich te committeren aan
dit onderzoek, maar er spreekt ook een grote vooringenomenheid uit en
dat vormt een groot risico voor objectief onderzoek.
Op mijn vraag waarom zij eerste auteur is en niet prof. Olle Johansson kwam het cryptische antwoord
“… I no longer work about waves. I have studied the ontogenesis of the ants’ capabilities. ….
I cannot go on with experiment on plants: I have no such laboratory.
But, many other researchers have made works on the subject. I think Olle
Johansson does not work experimentaly, by only writes, makes talk and
so on.”
Ze “denkt” dat Olle Johansson niet experimenteel
werkt. Hebben eerste en tweede auteur wel eens contact met elkaar? Zo
klinkt het niet. Ook werkt ze niet langer meer met EMV. Haar interesse
is blijkbaar weg. Het artikel is preliminary, maar op grond van bovenstaande verwacht ik geen kwalitatief hoogwaardig eindverslag.
Op
mijn oorspronkelijke vraag over het analyseren van de ruwe data heeft
ze niet gereageerd. Na onze mailwisseling betwijfel ik of ze die ooit
serieus heeft bekeken.
Dit alles
past in het beeld dat ik eerder schetste over het niveau van veel
van het onderzoek over de mogelijke schadelijkheid van EMV. En erger
nog, het reviewproces werkt in deze tak van sport dus niet, want is
onvoldoende in staat slecht onderzoek te filteren. En dat valt te
begrijpen uit onderstaande passage:
“… and I have presently really a lot of work! Two papers accepted for
publication, to be revised in a few days; a paper to comment as a
referee (in one week); and I am experimenting on conditioning, so I must
go to the university each day and each night for testing the ants
(consuming glutamate!).”
Deze onderzoekster moet in een vloek
en een zucht papers schrijven en reviewen, naast het dagelijkse (en
nachtelijke) werk. Ik kan me goed voorstellen dat in alle drukte de review de laagste prioriteit krijgt.
Verwijzen naar wetenschappelijk onderzoek over de mogelijke schadelijkheid van EMV
heeft in mijn ogen niet veel waarde, als je het onderzoek niet zelf
eerst gelezen en bestudeerd hebt en daarmee de kwaliteit hebt kunnen
inschatten.
Ik kan uit dit verhaal niet opmaken hoe ver de bakjes van de ‘stralingsbron’ stonden,
alleen dat er 1 op 200 meter afstand van een GSM-mast stond.
Figuur 1 in het artikel geeft een blik vanuit de ruimte die gebruikt werd voor de experimentgroep. Met Google Earth kun je vaststellen dat dit een kamer moet zijn in een gebouw aan de Avenue Armand Huysmans, in Brussel. De afstand tot de twee zichtbare gsm masten is dan inderdaad ongeveer 200 m. In de tekst vind ik niets dat er op wijst dat er twee verschillende ruimtes voor de ‘bestraalde’ groep zijn gebruikt. Als de locatie klopt, staan er overigens nog wel meer GSM-masten op ongeveer dezelfde afstand 😉
Op http://antennes3d.bruxellesenvironnement.be/tw3d.php?id=000548989_2&lang=nl kun je zien wat de berekende maximale(?) veldsterktes zouden moeten zijn die door deze zender wordt veroorzaakt. Die waarden zitten heel wat hoger (maar allemaal ruim binnen de normen) dan wat ze hebben gemeten.
Dat betekent dat de ‘bestraalde’ bakjes een paar procent dichterbij de zenders stonden, en dus dat de velden daar een paar procent sterker waren. Het is wel heel toevallig dat juist díé paar procent zo’n beetje de doodklap waren. Als per ongeluk de proefruimte zich een meter of twintig dichterbij de zenders had bevonden of juist een meter of twintig verder zou er al geen verschil meer zijn, toch?
Hoever de ‘onbestraalde’ trays van die masten (of welke masten dan ook) hebben gestaan, kan ik niet uit het artikel opmaken. Alleen dat daar een lager stralingsniveau zou zijn. Maar of dat toevallig alleen op het tijdstip van meten was, is ook een goede vraag. Ze hebben een commercieel handmetertje gebruikt https://www.gigahertz-solutions.de/de/messtechnik/hochfrequenz/messgeraete/312/hf35c?c=52 (en daarbij het bereik niet netjes uit de handleiding over genomen, volgens het artikel meet ie tot 23 GHz, terwijl het ding volgens de website tot 2,7 GHz gaat)
Beste heren, ik zou gewoon contact zoeken met de auteurs en je krijgt de antwoorden. Dat voorkomt giswerk. wellicht kunnen jullie suggesties aanreiken opdat ze hun onderzoek kunnen verbeteren wat meer waardevolle antwoorden oplevert. Opbouwende kritiek levert uiteindelijk meer op dan de zaak af te kraken, hoe terecht soms ook.
Ik heb niet de illusie dat Cammaerts en Johansson nog tot serieus te nemen onderzoek op dit terrein in staat zijn. Vooral Johansson heeft al jaren veel kritiek gehad, maar dat heeft niet echt geleid tot verantwoorder gedrag.