• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)
You are here: Home / Pseudowetenschap / Cammaerts en Johansson doen Deens tuinkersexperiment over – nog knulliger dan de scholieren

Cammaerts en Johansson doen Deens tuinkersexperiment over – nog knulliger dan de scholieren

4 January 2016 by Pepijn van Erp 8 Comments

Engels - UK vlag 30x24Bijna twee jaar terug gingen de schokkende resultaten van het ‘Deense tuinkersexperiment’ het Internet over: middelbare schoolleerlingen lieten zien dat tuinkers die gekweekt werd in de buurt van Wi-Fi routers veel minder goed groeide. Vooral de foto’s waarin een fris groen, onbestraald, bakje tuinkers werd getoond naast een groezelig, bestraald, bakje leken boekdelen te spreken. Buitenlandse wetenschappers waren onder de indruk van het experiment en drongen aan op herhaling. Twee van hen publiceerden onlangs hun replicatie en die is nog knulliger is dan het experiment van de scholieren.

Wat er mis was met het oorspronkelijke experiment heb ik uiteen gezet in: Experiment met tuinkers en Wi-Fi – Wel prijs, maar niet zo’n best onderzoek. De belangrijkste problemen waren het gebrek aan blindering en de niet afdoende controle van de omstandigheden. Voor een scholierenonderzoekje helemaal niet zo’n probleem, maar de manier waarop in eerste instantie hun docent en vervolgens die ‘buitenlandse wetenschappers’ er mee aan de haal gingen om hun verhaal mee te ondersteunen (‘straling van mobiele telefonie en Wi-Fi is veel gevaarlijker dan de gevestigde wetenschap en overheden ons voorhouden’) is nogal stuitend.

Twee van die buitenlandse ‘experts’, de Belgische Marie-Claire Cammaerts en de Zweed Olle Johansson, hebben de handen ineengeslagen om dit experiment te repliceren. Zij hebben blijkbaar een artikel over hun experiment gepubliceerd weten te krijgen in het Argentijnse tijdschrift Phyton, International Journal of Experimental Botany onder de titel Effect of man-made electromagnetic fields on common Brassicaceae Lepidium sativum (cress d’Alinois) seed germination: a preliminary replication study (december 2015). Het staat nog niet op de website van het tijdschrift, maar daar kunt je wel zien dat de impactfactor van dit blad 0,117 is, bepaald niet indrukwekkend. U kunt het artikel al wel downloaden op diverse websites die angst voor straling verspreiden (bv. bij stopumts.nl).

Niet onverwacht vonden deze onderzoekers weer schokkende resultaten: de tuinkerszaadjes zouden helemaal niet ontkiemen bij hoge stralingsintensiteit. En natuurlijk horen er weer plaatjes bij als:

Fig 2: Uitgekozen plaatjes van het experiment: A zaadjes na 7 dagen; B: wortels na 10 dagen; C: tekeningen van zaadjes na 10 dagen; D: zaadjes verwijderd van oorspronkelijke locatie en onder strlingsniveau van 2µW/m2 gebracht. Elke keer, a = zaadjes onder 70-100 µW/m2, b = zaadjes onder 2-3 µW/m2.
Fig 2: Uitgekozen plaatjes van het experiment: A zaadjes na 7 dagen; B: wortels na 10 dagen; C: tekeningen van zaadjes na 10 dagen; D: zaadjes verwijderd van oorspronkelijke locatie en onder strlingsniveau van 2µW/m^2 gebracht. Elke keer, a = zaadjes onder 70-100 µW/m^2, b = zaadjes onder 2-3 µW/m^2.

Van professionele wetenschappers zou je mogen verwachten dat ze de fouten die zijn aangewezen met betrekking tot de opzet van het scholierenexperiment wel zouden kunnen vermijden – zo lastig is dat niet. Maar nee, Cammaerts en Johansson doen het zelfs nog veel beroerder. Ik noem maar een paar punten:

  • Ze noemen het zelf een preliminary replication study, maar meteen valt op dat ze helemaal niet met Wi-Fi werken, maar zeggen naar het effect van GSM-masten te kijken. Hoezo replicatie? Of is alle straling één pot nat voor deze ‘deskundigen’?
  • Ze gebruikten maar liefst twee (2!) kweekbakjes met zaadjes die ‘dichtbij’ de stralingsbron stonden en twee die er verder vandaan stonden. Twee per groep is een nog heel stuk minder dan de zes van de Deense scholieren, wat ook al niet indrukwekkend was.
  • Ze hielden op met meten na tien dagen, terwijl de scholieren er pas na dertien dagen genoeg van hadden.

Bij de bespreking van het scholierenexperiment heb ik aangegeven dat het ontkiemingsproces nogal gevoelig is voor omgevingsfactoren als temperatuur. Een kleine afwijking daarin kan al gauw een paar dagen schelen bij het ontkiemen. Om die omstandigheden goed te controleren (zodat ze precies gelijk zijn voor de experiment- en controlegroep), heb je eigenlijk een klimaatkamer nodig, zoals gebruikt in het Wagenings onderzoek naar de mogelijke invloed van straling op bomen. Wat zeggen Cammaerts en Johansson over hun opzet:

All the other environmental conditions were near-identical for each of the two double series of seeds (temperature = 20°C, humidity = 70%, luminosity ≈ 300 lux). The seeds were then observed after four, seven and ten days, and tap water was poured on the compost, equally for each series of seeds, at regular intervals.

Dat maakt bij elkaar bepaald geen geweldige indruk. Je krijgt de indruk dat ze die bakjes zo maar ergens neergezet hebben en om de paar dagen er eens een blik op hebben geworpen. Het resultaat, als we daarvan al kunnen spreken, is ook volstrekt ongeloofwaardig. In het abstract wordt dat deels omschreven als: “the first step of seeds’ germination ‒ e.g. imbibitions of germinal cells ‒ could not occur under radiation.”  En dat terwijl op talloze keukenvensterbankjes probleemloos tuinkers gekweekt wordt onder vergelijkbare of hogere stralingsniveaus als die van de experimentgroep. Die straling kwam volgens de onderzoekers namelijk hoofdzakelijk van twee GSM masten op zo’n 200 m afstand, wat een stralingsinsiteit van 70 – 100 μW/m2 (ongeveer 175 mV/m) zou hebben gegeven. Misschien was het ook slim geweest als de onderzoekers eerst eens het stralingsniveau bij diverse tuinkerskwekers hadden gemeten.

Cammaerts is werkzaam als onderzoeker aan de Université libre de Bruxelles en we kennen haar op Kloptdatwel onder andere van het frauduleus aandoende onderzoek naar mieren (zie Mieren gestoord door GSM?). Johansson, die door de Zweedse skeptici al eens tot misleider van het jaar werd uitgeroepen, werkt aan het fameuze Karolinksa Institutet, maar lijkt daar weinig steun te genieten – hij startte onlangs een petitie om bij zijn bazen te protesteren tegen het steeds verder inperken van zijn onderzoeksmiddelen.

Steun Kloptdatwel

Cammaerts en Johansson doen Deens tuinkersexperiment over - nog knulliger dan de scholieren 1Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

« Previous Entry
Therapeutic Touch: zelfs geen placebo-effect
Next Entry »
Boekbespreking: Superforecasting – Philip Tetlock

Filed Under: Pseudowetenschap Tagged With: elektromagnetische straling, gsm, Marie-Claire Cammaerts, Olle Johansson, stralingsangst

Reader Interactions

Comments

  1. Arie Bombarie says

    4 January 2016 at 21:51

    Naar aanleiding van het bericht op stopumts

    http://stopumts.nl/doc.php/Onderzoeken/9681/tuinkers_effect_van_emv_op_het_%28niet%29_ontkiemen_van_tuinkerszaad

    heb
    ik zelf maar eens contact gezocht met eerste auteur mevr. Cammaerts en haar aangeboden de ruwe data van haar onderzoek te analyseren. Vervolgens ontstond er
    een zeer vriendelijke maar merkwaardige mailwisseling. Enkele passages waarin de quotes van mevr. Cammaerts zijn schuingedrukt:

    “… That paper is 1. a preliminary one; the samples are small 2. it is
    not at all my work; I did it by interest, for seeing if effectively
    waves impact seeds. But I work on ants, as an ethologist ……”

    Een
    eerste auteur die meldt dat ze het er een beetje bij doet. Hmm.
    Blijkbaar heeft ze geen expertise in het vakgebied. Hoe serieus moeten we de
    kwaliteit van de experimentele opzet dan nemen, zoals Pepijn al heeft uiteengezet?

    “… My small work on cress is a very very little contribution to the
    understanding, the divulgation of the big big present problem: humans
    are killing the nature (example: the insects very numerous several years
    ago are actually very few)…… Electromagnetism waves are also really to numerous, to intense, for
    the living organisms, and insects for instance are far less numerous
    that a few years ago.”

    Hier spreekt een duidelijke missie uit
    de wereld duidelijk te maken dat de mensheid bezig is de natuur te
    vernietigen. Wellicht haar grootste motivatie zich te committeren aan
    dit onderzoek, maar er spreekt ook een grote vooringenomenheid uit en
    dat vormt een groot risico voor objectief onderzoek.

    Op mijn vraag waarom zij eerste auteur is en niet prof. Olle Johansson kwam het cryptische antwoord

    “… I no longer work about waves. I have studied the ontogenesis of the ants’ capabilities. ….
    I cannot go on with experiment on plants: I have no such laboratory.
    But, many other researchers have made works on the subject. I think Olle
    Johansson does not work experimentaly, by only writes, makes talk and
    so on.”

    Ze “denkt” dat Olle Johansson niet experimenteel
    werkt. Hebben eerste en tweede auteur wel eens contact met elkaar? Zo
    klinkt het niet. Ook werkt ze niet langer meer met EMV. Haar interesse
    is blijkbaar weg. Het artikel is preliminary, maar op grond van bovenstaande verwacht ik geen kwalitatief hoogwaardig eindverslag.

    Op
    mijn oorspronkelijke vraag over het analyseren van de ruwe data heeft
    ze niet gereageerd. Na onze mailwisseling betwijfel ik of ze die ooit
    serieus heeft bekeken.

    Dit alles
    past in het beeld dat ik eerder schetste over het niveau van veel
    van het onderzoek over de mogelijke schadelijkheid van EMV. En erger
    nog, het reviewproces werkt in deze tak van sport dus niet, want is
    onvoldoende in staat slecht onderzoek te filteren. En dat valt te
    begrijpen uit onderstaande passage:

    “… and I have presently really a lot of work! Two papers accepted for
    publication, to be revised in a few days; a paper to comment as a
    referee (in one week); and I am experimenting on conditioning, so I must
    go to the university each day and each night for testing the ants
    (consuming glutamate!).”

    Deze onderzoekster moet in een vloek
    en een zucht papers schrijven en reviewen, naast het dagelijkse (en
    nachtelijke) werk. Ik kan me goed voorstellen dat in alle drukte de review de laagste prioriteit krijgt.

    Verwijzen naar wetenschappelijk onderzoek over de mogelijke schadelijkheid van EMV
    heeft in mijn ogen niet veel waarde, als je het onderzoek niet zelf
    eerst gelezen en bestudeerd hebt en daarmee de kwaliteit hebt kunnen
    inschatten.

    Log in to Reply
  2. Jan Willem Nienhuys says

    5 January 2016 at 10:02

    Ik kan uit dit verhaal niet opmaken hoe ver de bakjes van de ‘stralingsbron’ stonden,
    alleen dat er 1 op 200 meter afstand van een GSM-mast stond.

    Log in to Reply
    • Pepijn van Erp says

      5 January 2016 at 11:22

      Figuur 1 in het artikel geeft een blik vanuit de ruimte die gebruikt werd voor de experimentgroep. Met Google Earth kun je vaststellen dat dit een kamer moet zijn in een gebouw aan de Avenue Armand Huysmans, in Brussel. De afstand tot de twee zichtbare gsm masten is dan inderdaad ongeveer 200 m. In de tekst vind ik niets dat er op wijst dat er twee verschillende ruimtes voor de ‘bestraalde’ groep zijn gebruikt. Als de locatie klopt, staan er overigens nog wel meer GSM-masten op ongeveer dezelfde afstand 😉

      Op http://antennes3d.bruxellesenvironnement.be/tw3d.php?id=000548989_2&lang=nl kun je zien wat de berekende maximale(?) veldsterktes zouden moeten zijn die door deze zender wordt veroorzaakt. Die waarden zitten heel wat hoger (maar allemaal ruim binnen de normen) dan wat ze hebben gemeten.

      Log in to Reply
      • Jan Willem Nienhuys says

        5 January 2016 at 19:14

        Dat betekent dat de ‘bestraalde’ bakjes een paar procent dichterbij de zenders stonden, en dus dat de velden daar een paar procent sterker waren. Het is wel heel toevallig dat juist díé paar procent zo’n beetje de doodklap waren. Als per ongeluk de proefruimte zich een meter of twintig dichterbij de zenders had bevonden of juist een meter of twintig verder zou er al geen verschil meer zijn, toch?

        Log in to Reply
        • Pepijn van Erp says

          5 January 2016 at 19:52

          Hoever de ‘onbestraalde’ trays van die masten (of welke masten dan ook) hebben gestaan, kan ik niet uit het artikel opmaken. Alleen dat daar een lager stralingsniveau zou zijn. Maar of dat toevallig alleen op het tijdstip van meten was, is ook een goede vraag. Ze hebben een commercieel handmetertje gebruikt https://www.gigahertz-solutions.de/de/messtechnik/hochfrequenz/messgeraete/312/hf35c?c=52 (en daarbij het bereik niet netjes uit de handleiding over genomen, volgens het artikel meet ie tot 23 GHz, terwijl het ding volgens de website tot 2,7 GHz gaat)

        • Arie Bombarie says

          5 January 2016 at 21:22

          Beste heren, ik zou gewoon contact zoeken met de auteurs en je krijgt de antwoorden. Dat voorkomt giswerk. wellicht kunnen jullie suggesties aanreiken opdat ze hun onderzoek kunnen verbeteren wat meer waardevolle antwoorden oplevert. Opbouwende kritiek levert uiteindelijk meer op dan de zaak af te kraken, hoe terecht soms ook.

        • Pepijn van Erp says

          6 January 2016 at 10:28

          Ik heb niet de illusie dat Cammaerts en Johansson nog tot serieus te nemen onderzoek op dit terrein in staat zijn. Vooral Johansson heeft al jaren veel kritiek gehad, maar dat heeft niet echt geleid tot verantwoorder gedrag.

Trackbacks

  1. 3apotheosis says:
    13 January 2022 at 00:22

    3heartache

    Log in to Reply

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • SKEPP
  • SBM
European Skeptics Congress 2022 vindt plaats in september te Wenen
15 May 2022 - Pepijn van Erp

  Het tweejaarlijks georganiseerde congres van de koepel van Europese skeptische organisaties ECSO zal komende keer plaatvinden in Wenen, van 8 t/m 11 september. Een uitgelezen moment om actieve skeptici te onmoeten en te horen waar die zich zoal mee bezighouden in hun landen. Zeker nu het het weer het eerste congres is na het ... Meer lezen Het bericht European Skeptics Congress 2022 vindt plaats in september te Wenen verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Gauquelin’s Mars Effect
9 March 2022 - Jan Willem Nienhuys
Gauquelin’s Mars Effect

For Dutch version click on flag.   The Mars Effect kept skeptics quite busy for quite some time. One of the amazing things is how easily all kinds of skeptics were fooled and how quickly they launched themselves into investigations without examining properly the source of this effect. Rereading the original articles doesn’t lessen this ... Meer lezen Het bericht Gauquelin’s Mars Effect verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

Skepter 35.1 – themanummer over reuk
26 February 2022 - Pepijn van Erp
Skepter 35.1 – themanummer over reuk

Ruikt de mens wel echt zo slecht als wordt beweerd? Wat is er voor bewijs voor de werkzaamheid van aromatherapie? Welke rol spelen feromonen in ons liefdesleven? Maar we keken ook de documentaires over Jomanda en verdiepten ons in het verband tussen complotdenken en populisme. Het bericht Skepter 35.1 – themanummer over reuk verscheen eerst op Skepsis Blog. [...]

De onzin in HR is nog lang niet dood - Het artikel dat u drie jaar lang niet mocht lezen...
9 May 2022 - Paul De Belder
De onzin in HR is nog lang niet dood - Het artikel dat u drie jaar lang niet mocht lezen...

Twee jaar geleden (maart 2016) gaf Patrick een TED talk over de onzin in human resources. Ondanks het duidelijke succes bij een Human Resources (HR) publiek is daarmee de onzin duidelijk de wereld nog niet uit.  We bespreken in dit artikel één recent én een langlopend voorbeeld van wat je allemaal kunt aantreffen in de HR-wereld, of zakenwereld tout court. Enkele jaren geleden schreef Patrick een kritisch artikel over het Carl Van De Velde Instituut (CVI). Carl Van de Velde (52) leidt het instituut dat naar hem is vernoemd en is naar eigen zeggen een self-made man die zonder hogere studies zich opwerpt als coach of goeroe van mensen die – tsja, snel rijk willen worden… [...]

Sapiens – Een beeldverhaal – Een misleidende verweving van wetenschappelijke feiten en fantasierijke interpretaties
17 May 2022 - Paul De Belder

Fictieve wetenschappers Harari brengt enkele (relatief) nieuwe wetenschappelijke inzichten. We waren niet uniek. Nog niet zo lang geleden leefden we samen met andere moderne mensensoorten, zoals de Neanderthalers en de Denisovamens. De Neanderthaler werd in het verleden schromelijk onderschat, maar blijkt nu erg slim te zijn geweest, met grote survivalskills. Enkel Sapiens overleefde en veroverde de hele wereld. Dat hebben we te danken aan onze taal en het vermogen om mythen en verhalen te creëren die collectieve intelligentie, sociale samenhang en grote samenlevingen mogelijk maakten. Het leidde ook tot grote variëteit in gezins- en samenlevingsvormen en culturele gewoonten. Maar Sapiens ontpopte zich ook tot een intercontinentale seriemoordenaar van andere diersoorten. Harari brengt die inzichten door vier personages als wetenschapper op… [...]

‘Dokter Google is een kwakzalver’
11 May 2022 - tayson

De voorbije twee jaar werden we overspoeld met desinformatie over corona en covid. Nu we in de staart van de pandemie lijken te zitten, is het hopelijk voor iedereen duidelijk dat het virus niet mee surft met de elektromagnetische stralen uit onze smartphone, covid niet onvruchtbaar maakt (tijdens de pandemie werden meer kinderen geboren) en de coronavaccins geen microchips bevatten die onze handel en wandel in kaart brengen. [...]

Vaccines Don’t Save Lives
20 May 2022 - Jonathan Howard

Fostering basic critical thinking skills and countering medical misinformation is a vital undertaking. The post Vaccines Don’t Save Lives first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Yes. I Remember it Well. A COVID 45 Retrospective
19 May 2022 - Mark Crislip

With faltering memory, questionable opinions, and sketchy references, an infectious disease revenant reflects on the last 2.5 years of COVID 45. Grizzly bear assault free. As in no assault, not the price of a Grizzly bear assault. The post Yes. I Remember it Well. A COVID 45 Retrospective first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Homeopathy and Pre-Registered Trials
18 May 2022 - Steven Novella

Preregistering clinical trials is a great idea, but we have to actually track registration. The post Homeopathy and Pre-Registered Trials first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (20-2022)Gossie!
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (20-2022)@Hans1263 Vanuit jouw standpunt gezien, heb je gelijk.
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (20-2022)Humor ist wenn man trotzdem lacht.
  • Wilma S. on De linke weekendbijlage (20-2022)@Hans1263 Hij (RV red.) zei slechts dat het genoemde drietal eigenlijk het beste liefdevol kon worden verzorgd… etc. Is het
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (20-2022)U schreef zelf, mw. S.: "wat wil je dan doen met"... gevolgd door een serie namen. Het leek me niet

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2022 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in