De antivaxxers lijken met het aantreden van Donald Trump als president van de Verenigde Staten de wind in de rug te hebben. Robert F. Kennedy jr. werd naar eigen zeggen gepolst door Trump om een commissie te gaan leiden die naar de veiligheid van vaccins moet gaan kijken. De wegens fraude geschorste arts Andrew Wakefield mocht zijn opwachting maken op een van de inauguratiefeestjes van Trump en sprak hem al ergens tijdens de verkiezingscampagne.

Hoe het precies gaat uitpakken met Trump’s sympathie voor de antivaxxers is moeilijk te voorspellen. Misschien dat ze er daarom zelf veel aan doen om het idee van een wetenschappelijke controverse omtrent vaccinveiligheid levend te houden. Laatste truc: een prijs van 100.000 dollar voor diegene die een peer reviewed artikel kan vinden dat bewijst dat de hoeveelheid kwikverbindingen in vaccins volledig veilig is.

RFK jr. en De Niro maakten op 15 februari hun uitdaging publiek tijdens een persconferentie in The National Press Club

Dat de focus ligt op die kwikverbindingen (ethylkwik, ook wel aangeduid met de merknamen thiomersal en thimerosal) ligt aan Kennedy. Die loopt al meer dan een decennium te roepen dat die verbindingen allerlei neurologische afwijkingen kunnen veroorzaken, waaronder autisme. Dat er een enorme berg aan bewijs is dat er geen enkel verband bestaat tussen vaccinaties en autisme (met of zonder die kwikverbindingen) deert hem niet, hij gaat gewoon alleen voor de studies die zijn idee ondersteunen. Nu lijkt hij samen met De Niro (die sinds het gedoe rondom de quackumentary Vaxxed zich ontpopt heeft als nieuw kopstuk bij de antivaxxers) hun opponenten dus een mooie kans te bieden om het ongelijk van de antivaxxers te bewijzen:

We hereby issue a challenge to American journalists (and others) who have been assuring the public about the safety of mercury in vaccines. We will pay $100,000 to the first journalist, or other individual, who can point to a peer-reviewed scientific study demonstrating that thimerosal is safe in the amounts contained in vaccines currently being administered to American children and pregnant women.

Dit lijkt sterk op de uitdaging van Stefan Lanka, die 100.000 euro zette op een bewijs voor het bestaan van het mazelenvirus. Lanka wist betaling van de prijs te voorkomen, toen David Bardens op de uitdaging inging, door ‘semantische en juridische sofisterij’. De rechter oordeelde namelijk dat Lanka zelf gaat over de precieze voorwaarden en beoordeling van zijn weddenschap. Met een serieuze poging om een zogenaamd wetenschappelijk verschil van inzicht te beslechten had het sowieso niets te maken.

Plaatje van de challenge op de Facebookpagina van RFK jr’s World Mercury Project.

David Gorsky duikt op zijn blog als Orac in de kleine lettertjes van de uitdaging van RFK jr en De Niro (*). Deze is eigenlijk nog doortrapter dan die van Lanka. Ten eerste is het net als bij Lanka natuurlijk flauwekul om om één publicatie te vragen waarin het bewezen wordt. Zo werkt het gewoon niet in de wetenschap. Dit biedt RFK jr en De Niro sowieso dezelfde ontsnappingsmogelijkheid die Lanka gebruikte, als de nood aan de man komt.
Verder is de beoordeling van de inzendingen allesbehalve transparant en objectief, en kan de gemotiveerde uitdager behoorlijk op kosten jagen. Wie de uitdaging aanneemt, moet eerst 50 dollar borg betalen. Die ben je dus gewoon kwijt, want winnen kun je nooit, zoals uit het vervolg zal bijken. Het bewijs wordt in eerste instantie door niet nader genoemde judges van Kennedy en De Niro beoordeeld. Als die het afwijzen mag je in beroep. Dat beroep wordt uiteindelijk voorgelegd aan een onafhankelijk panel van wetenschappers. Klinkt mooi, maar hier zitten wat grote boa constrictors onder het gras: de wetenschappers in dat panel zijn niet bekend gemaakt en je moet voor de helft meebetalen aan een vergoeding voor de tijd die ze er insteken, 400 dollar per uur! Het zal RFK jr. en De Niro niet moeilijk vallen om een aantal ogenschijnlijk onafhankelijke wetenschappers te vinden, die maar al te graag aan dit toneelstukje willen meewerken. Orac geeft een aantal mogelijke kandidaten en durft te wedden dat we er geen enkele wetenschapper met onberispelijke staat van dienst op gebied van vaccins of epidemiologie in aan zullen treffen.
Tegelijkertijd is RFK jr. op Indiegogo een campagne gestart om geld op te halen voor een platform dat de maatschappij moet gaan waarschuwen tegen het voorkomen van ‘kwik’ in medicijnen. De uitdaging lijkt niet meer dan een promotiestunt voor die crowdfunding.

Overigens worden dat ethylkwik eigenlijk alleen nog maar gebruikt in sommige griepvaccins. Die griepvaccins worden elk jaar aangepast aan de varianten van het griepvirus waarvan met verwacht dat ze het meest zullen voorkomen. Ook al vind je dus een publicatie die voor een specifiek griepvaccin bewijst dat het ethylkwikgehalte daarin veilig is, dan is het makkelijk voor Kennedy c.s. je claim af te wijzen, omdat je daarmee nog niet het bewijs hebt geleverd voor álle griepvaccins met die kwikverbindingen.

Intussen ondervindt Wakefield tegenslag na tegenslag bij de vertoning van zijn documentaire VAXXED. In London wees een bioscoop hem de deur en in Parijs werd een geplande vertoning afgelast. Een andere vertoning was gepland in het Europarlement in samenwerking met het Franse parlementslid Michèle Rivasi. Haar fractie (De Groenen/Vrije Europese Alliantie) wees na protest van vele kanten elke steun aan de vertoning af. Die vond echter uiteindelijk nog wel buiten het parlement plaats. De antivaxxers roepen natuurlijk hard dat allerlei clubjes gesteund door Big Pharma op deze manier een onwelkome waarheid censureren.
In London werd de documentaire uiteindelijk op 14 februari toch nog vertoond op een locatie die tot enkele uren vooraf geheim was gehouden. Het Centre for Homeopathic Education had zonder te vertellen waar het om ging een ruimte gehuurd van Regent’s University, die daar achteraf niet zo blij mee was.
Wakefield haalt een andere doorzichtige truc uit om het gelijk van de antivaxxers aan te tonen. Volgens hem is het gegeven dat geen van de wetenschappers van het CDC die hij in zijn documentaire beschuldigt van fraude, hem heeft aangeklaagd voor laster, bewijs dat hij gelijk heeft:

“We have accused these scientists with the worst humanitarian crime in history. Tens of thousands of children suffer permanent neurological and immunological damage as a result. If anything we have said [in Vaxxed] is fraudulent they would have sued us to the moon and back and they have not filed a case. It is the truth. The statute of limitations on filing a lawsuit has now expired.”

Ik ben bang dat we nog lang niet af zijn van deze mafketels …

(*) De naam van De Niro is intussen van deze challenge verwijderd, nog niet duidelijk waarom. De verschillende versies zijn via archive.is  te bekijken.