• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar

Kloptdatwel?

  • Home
  • Onderwerpen
    • (Bij)Geloof
    • Columns
    • Complottheorieën
    • Factchecking
    • Gezondheid
    • Hoax
    • Humor
    • K-d-Weetjes
    • New Age
    • Paranormaal
    • Pseudowetenschap
    • Reclame Code Commissie
    • Skepticisme
    • Skeptics in the Pub
    • Skeptische TV
    • UFO
    • Wetenschap
    • Overig
  • Skeptisch Chatten
  • Werkstuk?
  • Contact
  • Over Kloptdatwel.nl
    • Activiteiten agenda
    • Colofon – (copyright info)
    • Gedragsregels van Kloptdatwel
    • Kloptdatwel in de media
    • Interessante Links
    • Over het Bol.com Partnerprogramma en andere affiliate programma’s.
    • Social media & Twitter
    • Nieuwsbrief
    • Privacybeleid
    • Skeptisch Chatten
      • Skeptisch Chatten (archief 1)
      • Skeptisch Chatten (archief 2)
      • Skeptisch Chatten (archief 3)
      • Skeptisch Chatten (archief 4)
You are here: Home / Factchecking / Evolutie blijft lastig

Evolutie blijft lastig

21 June 2024 by Arthur Bijl 1 Comment

Evolutie is, zeker op hoog niveau, niet een makkelijk onderwerp en in het Nederlandstalig onderwijs werd het ook niet altijd even goed behandeld, zie bijvoorbeeld het artikel van Ludo Hellemans in de eerste Skepter van 1999. Toch verwacht je tegenwoordig wel wat kennis over evolutie. Helemaal van iemand die kennis van zaken behoord te hebben als het over biologie gaat zoals een verzorger/rondleider van een dierenpark. Immers: “nothing in biology makes sense except in the light of evolution”.

Evolutie blijft lastig 5

Laatst bij mijn bezoek aan Safaripark Beekse Bergen bleek toch het tegendeel het geval. Ik was mee met een rondleiding door het park en bij de chimpansees vertelde de rondleider toch wel tamelijk verkeerde interpretaties van evolutie en de mens.

Eerst wat relevante informatie over biologische evolutie voor we de interpretaties van de rondleider behandelen. Biologische evolutie betekent verandering van eigenschappen in groepen van organismen gedurende generaties, hierdoor kunnen uiteindelijk nieuwe soorten ontstaan (Futuyma, 2006, p. 2). Alles wat leeft en heeft geleefd heeft hierdoor een evolutionaire geschiedenis. Door deze geschiedenis stamt geen levend soort vandaag af van een ander nu levende soort. Al het leven heeft, als je maar genoeg generaties teruggaat, een gemeenschappelijke voorouder (Futuyma, 2006, p.14). Evolutie heeft geen (eind)doel, er is geen noodzakelijke progressie naar bijvoorbeeld complexiteit. 

Gewapend met deze informatie keren we terug naar de rondleiding bij het chimpanseeverblijf in Safaripark Beekse Bergen. De rondleider vermeldt dat mensen en chimpansees 99,4 procent identiek DNA bezitten. Nou hangt het specifieke percentage af van hoe je dit meet. Maar de boodschap dat er veel overeenkomsten zijn tussen mensen en chimpansees klopt wel. De mens en chimpansee lijken genetisch het meest op elkaar. De grotere misvattingen over evolutie kwamen daarna.

Evolutie blijft lastig 6
Chimpansees

Ten eerste was er de veronderstelling dat mensen zouden afstammen van chimpansees in de zin van dat mensen uit chimpansees geëvolueerd waren. Zelf had hij bij deze kennis ook vraagtekens want als dit zo was waarom evolueerden de chimpansees niet verder? 

Het vermoeden dat hij had was juist, er is iets vreemds aan de gedachte dat mensen uit chimpansees geëvolueerd zouden zijn. Maar hij leek hier meer mee te bedoelen dat de evolutietheorie niet klopte en dus niet waar kan zijn. 

De evolutietheorie vertelt ons echter niet dat mensen uit chimpansees geëvolueerd zijn, beide soorten komen immers vandaag de dag nog voor. Ze zijn wel verwant aan elkaar wat te verwachten is door de grote genetische overeenkomst tussen mensen en chimpansees. En als je vele generaties terug in de tijd gaat, zo’n 5-6 miljoen jaar geleden (Freeman & Herron, 2007, p.764), zouden beide soorten een gemeenschappelijke voorouder hebben. 

Wat de rondleider doet is evolutionaire verwantschap zien als een lijn. Vanuit chimpansees gaat de lijn verder tot de mens als een soort progressie alsof evolutie als doel heeft om de mens voort te brengen. Zo werkt evolutie dus niet, de mens is geen eindpunt maar staat evolutionair gelijk aan de chimpansee, beide hebben een even lange evolutionaire geschiedenis doorgemaakt. In de zin van dat in beide populaties van organismen door de generaties heen veranderingen zijn opgetreden.

Evolutie blijft lastig 7
Foutieve evolutionaire lijn tussen chimpansees en mensen

Een analogie om duidelijk te maken waarom het niet klopt de verwantschap te zien als een directe lijn van chimpansee naar mens,  is om de chimpansee als de neef of nicht van de jezelf voor te stellen. Dan zie je gelijk dat het raar is om jezelf van je neef of nicht af te laten stammen. Wat je dan kan doen is een afstammingsweergave maken met daarin je neef en nicht en jezelf op dezelfde hoogte, maar een aftakkingslijn om het verschil aan te duiden. Zie het voorbeeld hieronder. Zo wordt de verwantschap van mensen en chimpansees bij evolutie voorgesteld.

Verwantschap van je familie
Familie verwantschap


De andere misvatting gaat over de evolutie van de chimpansees. Alsof chimpansees niet meer zouden evolueren. Er is echter een grotere genetische diversiteit onder chimpansees dan onder mensen. Als je willekeurig twee verschillende mensen en chimpansees vergelijkt, zullen over het algemeen de mensen genetisch meer op elkaar lijken dan dat de chimpansees op elkaar lijken (Freeman & Herron, 2007, p.776). 

Deze misvatting lijkt te ontstaan door het foute idee dat evolutie een bepaald doel heeft, chimpansees zouden net als mensen verder veranderen qua bouw en/of intellectuele capaciteiten richting verbetering. Er is geen progressie in de evolutietheorie die dit vereist. En met de verkeerde gedachte dat mensen van chimpansees afstammen zouden chimpansees dus hetzelfde gebleven zijn. Evolutie stopt echter niet, verandering tussen populaties van organismen blijft plaatsvinden bijvoorbeeld door genetische drift of natuurlijke selectie (Futuyma, 2006, p.10). Daarom is er genetische variatie tussen chimpansees. Als je weer teruggaat door de generaties heen zal de chimpansee van vandaag de dag anders zijn dan die van bijvoorbeeld 4 miljoen jaar geleden, misschien wel zoveel dat we niet meer zouden spreken van een chimpansee. 

Wat de rondleider dus had moeten vertellen was dat volgens de evolutietheorie mensen en chimpansees verwant aan elkaar zijn door een gemeenschappelijke voorouder en dat evolutie ook van toepassing is op huidige chimpansees.

Evolutionaire verwantschapsweergave tussen chimpansee en mens
Evolutionaire verwantschapsweergave tussen chimpansee en mens

Literatuur:

Futuyma, Douglas, J. Evolution. Sinauer. 2006 [third edition].

Freeman, Scott., Herron, Jon, C. Evolutionary Analysis. Pearson. 2007 [fourth edition].

Steun Kloptdatwel

Evolutie blijft lastig 8Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).

NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.

« Previous Entry
De linke weekendbijlage (24-2024)
Next Entry »
De linke weekendbijlage (25-2024)

Filed Under: Factchecking, Kort, Overig Tagged With: evolutie, foute informatie, mens

Reader Interactions

Comments

  1. Klaas van Dijk says

    21 June 2024 at 11:05

    Een mooi en duidelijk uitgelegd verhaal. Ik moest denken aan de Leiden Declaration op https://www.wur.nl/en/Research-Results/Chair-groups/Plant-Sciences/Laboratory-of-Genetics/Leiden-Declaration-on-Evolution-and-Religion.htm Deze Leiden Declaration is ook ondertekend door Cees Dekker, maar zie https://korthof.blogspot.com/2018/12/prof-cees-dekker-ik-geloof-dat-de.html Deze Leiden Declaration is niet ondertekend door Ronald Meester van de VU. Ronald Meester is tegenwoordig vooral bekend als antivaxhoogleraar, zie bijvoorbeeld https://dwarsnieuws.nl/professor-ronald-meester-omtzigt-moet-paar-miljoen-vrijmaken-voor-autopsie-onderzoek-naar-oversterfte-video/

    Log in to Reply

Leave a Reply Cancel reply

You must be logged in to post a comment.

Primary Sidebar

Steun ons via:
Een aankoopbol.com Partner (meer info)
Of een donatie

Schrijf je in voor de nieuwsbrief!

Skeptic RSS feed

  • Skepsis
  • Error
  • SBM
Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie
12 October 2025 - Ward van Beek
Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie

.Op 4 oktober vond in de Geertekerk in Utrecht het jaarlijkse symposium plaats van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Het thema dit jaar was Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie. Meester KackadorisprijsDe middag begon traditioneel met de toekenning van…Lees meer Het Alternatieve Circuit: Risico’s, Kosten en Communicatie › [...]

Het ‘Red Panda Effect’
8 October 2025 - Ward van Beek
Het ‘Red Panda Effect’

.In de Skeptical Inquirer van october/november (Volume 49, No. 5) wordt door Craig A. Foster en Kelsey M. McGinn teruggeblikt naar een uitgave van het blad uit 1979, met daarin een verhaal over een verdwenen panda, ontsnapt uit Blijdorp, wiens ontsnapping…Lees meer Het ‘Red Panda Effect’ › [...]

Kernenergie is een keuze
3 October 2025 - Ward van Beek
Kernenergie is een keuze

.In sceptische kringen is kernenergie geen taboe. Maar veel argumenten vóór kernenergie zijn op wensdenken gebaseerd. door Frank Biesboer, voormalig hoofdredacteur van De Ingenieur, Skepter 38.3 Voor de Nederlandse energiewereld was de brief die minister Hermans van Klimaat en Groene Groei in mei publiceerde over…Lees meer Kernenergie is een keuze › [...]

RSS Error: A feed could not be found at `https://skepp.be/feed`; the status code is `404` and content-type is `text/html; charset=UTF-8`

The opposite of “turbo cancer”: COVID-19 vaccines sensitize cancer to immunotherapy
27 October 2025 - David Gorski

A new preliminary study published in Nature suggests that COVID-19 vaccines might actually boost the immune system to make immunotherapy more effective. If confirmed in followup studies, this result suggests that the vaccines do the opposite of causing "turbo cancer." The post The opposite of “turbo cancer”: COVID-19 vaccines sensitize cancer to immunotherapy first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Dr. Vinay Prasad Doesn’t Realize He’s The Establishment. It’s His Job to Produce Results for the American Public, Not Fluff Donald Trump.
26 October 2025 - Jonathan Howard

Because he can masterfully feign concern over evidence and data, Dr. Prasad is the Shohei Ohtani of spreading doubt and mistrust about vaccines. It's no surprise that under his "leadership", diseases are spreading and Andrew Wakefield is taking a victory lap. The post Dr. Vinay Prasad Doesn’t Realize He’s The Establishment. It’s His Job to Produce Results for the American Public, Not Fluff Donald Trump. first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Professor Stephen Macedo: How Does it Feel to Have Elevated MAGA/MAHA Propagandists?
24 October 2025 - Jonathan Howard

The fault is not yours alone. You were just a bit player in a larger misinformation media ecosystem that was devoted to rewriting the history of the pandemic, numbing people to the grave risk We Want Them Infected doctors. The post Professor Stephen Macedo: How Does it Feel to Have Elevated MAGA/MAHA Propagandists? first appeared on Science-Based Medicine. [...]

Recente reacties

  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (42-2025)@Renate1 Er is een aanzienlijk verschil tussen westelijk en oostelijk Europa qua tijd van zonsopgang en -ondergang. Dus: los het
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (42-2025)Ik denk dat men het graag in Europees verband wil regelen in verband met grensverkeer. Dan gaat het misschien ook
  • Hans1263 on De linke weekendbijlage (42-2025)@Renate1 U bent me voor. Ik vervloek al vele jaren die volstrekt nutteloze en ontregelende wissel tussen "zomertijd" en "wintertijd",
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (42-2025)Kennelijk is er iets fout gegaan, want de blockquotes zijn verdwenen.
  • Renate1 on De linke weekendbijlage (42-2025)En ja hoor, hier is al weer een ander stuk over de wintertijd. https://www.parool.nl/columns-opinie/het-plan-om-de-zomertijd-af-te-schaffen-

Archief Kloptdatwel.nl

Copyright © 2025 · Metro Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in