Vormen schoonheidsspecialisten tegenwoordig de gevaarlijkste kwakzalvers van Nederland? Je zou het bijna gaan denken als je kijkt naar de strafrechtelijke uitspraken van de maand mei. Eerst werd schoonheidsspecialiste Rineke van den Berg met haar zwarte zalf veroordeeld tot een voorwaardelijke taakstraf van 120 uur wegens overtreding van de Geneesmiddelenwet. En enkele weken later volgde de veroordeling van schoonheidsspecialiste Emel van S. wegens onder meer (zware) mishandeling, oplichting, valsheid in geschrifte en overtreding van de Geneesmiddelenwet.
Anders dan in de zaak van Van den Berg hadden zich dit keer wel slachtoffers gemeld, in totaal veertien. Van S. had bij twee van hen de tepels en het gezicht bewerkt met een tatoeageapparaat en bij dertien van de veertien fillers ingespoten in onder meer billen, borsten en/of lippen. Dit was tamelijk gruwelijk misgegaan en leverde Van S. een gevangenisstraf van twee jaar op (waarvan acht maanden voorwaardelijk). Eén belangrijk punt kon echter niet bewezen worden: overtreding van de Wet BIG door het verrichten van voorbehouden handelingen.
De uitspraak van de Rechtbank Den Haag van 27 mei 2014 leest als een horrorroman. Per slachtoffer wordt de ontvangen ‘behandeling’ uitgebreid beschreven, gevolgd door verhalen over hevige pijn, abcessen, ontstekingen, bulten, pus en in enkele gevallen niet meer geheel te herstellen letsel. Wie geen zin heeft het allemaal te lezen – het vonnis beslaat 48 pagina’s – kan de uitzending van Undercover in Nederland (vanaf ongeveer 21:30) van oktober vorig jaar terugzien, waarin medewerkers van Alberto Stegeman met de verborgen camera bij Van S. op bezoek gaan. Stegeman had parallel aan het politieonderzoek en onafhankelijk daarvan een eigen onderzoek gestart en mocht uiteindelijk bij de aanhouding aanwezig zijn.
De rechtbank stelt onder meer vast dat de schoonheidsspecialiste enkel over een economische opleiding beschikte, alleen contante betaling accepteerde en haar klanten geen factuur gaf. Ook constateert de rechtbank dat verdachte niet meer over een tatoeëervergunning beschikte. Deze is vereist op grond van het Warenwetbesluit tatoeëren en piercen, maar verlenging van de vergunning was geweigerd vanwege door de GGD geconstateerde wantoestanden . Verder stelt de rechtbank dat verdachte zich uitsluitend heeft laten leiden door haar eigen financiële gewin. Daarbij rekent de rechtbank het haar zwaar aan dat zij geen berouw toont over haar gedrag en – integendeel – de schuld bij de slachtoffers en hun medische behandelaars legt. Naast een gevangenisstraf legt de rechtbank Van S. als bijzondere voorwaarde op dat ze zich vijf jaar lang niet bezig mag houden met behandelingen als schoonheidsspecialiste. Voor strafvermindering vanwege de uitzending van Undercover in Nederland zag de rechtbank geen grond.
Zoals wel vaker gebeurt in zaken waarin heel veel feiten ten laste gelegd zijn, kon niet ieder afzonderlijk feit bewezen worden. Als onderdeel van het delict mishandeling was ten laste gelegd dat Van S. artikel 35 van de Wet BIG (Wet van 11 november 1993) had overtreden. Dit artikel verbiedt onbevoegden om zogenaamde voorbehouden handelingen te verrichten. Artikel 36, vijfde lid, van de wet merkt “het geven van injekties” aan als een voorbehouden handeling, maar de rechtbank acht de Wet BIG niet van toepassing op het injecteren van fillers, omdat de behandeling geen betrekking heeft op het verlenen van zorg, maar een medisch niet-noodzakelijke, cosmetische ingreep betreft:
“Het tweede gedachtestreepje bevat het verwijt dat verdachte meermalen een handeling (injecteren) heeft verricht die op grond van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg is voorbehouden aan een geregistreerde zorgverlener. Uit de tekst van de wet en de parlementaire geschiedenis blijkt echter dat de wet slechts ziet op handelingen die er toe strekken de gezondheid van de betrokkene te bevorderen en/of te bewaken en dat de wetgever niet heeft beoogd niet medisch noodzakelijke, cosmetische ingrepen (waaronder cosmetische injecties) onder het toepassingsbereik van de wet te scharen. Minister Schippers van Volksgezondheid heeft bij brief van 21 oktober 2013 de Tweede Kamer bericht dat ook zij de wet aldus interpreteert en overigens opgemerkt dat zij in dit beperkte toepassingsbereik van de wet aanleiding heeft gezien een wetswijziging te initiëren. Gelet hierop kan ook het tweede gedachtestreepje niet bewezen worden verklaard.”
De rechtbank is hier iets te stellig. In de genoemde brief stelt de minister dat cosmetische ingrepen in strikte zin geen zorg zijn, en dat het daarom onduidelijk is of de Wet BIG van toepassing is. De minister:
“Een derde knelpunt is het feit dat in een enkel geval injecties met fillers uitgevoerd worden door schoonheidsspecialisten. Injecteren is weliswaar een voorbehouden handeling conform de Wet BIG, maar deze wet is gericht op handelingen met een gezondheidskundig doel. Bij strikte interpretatie van de Wet BIG zou het verbod op het uitvoeren van voorbehouden handelingen niet gelden voor cosmetische ingrepen. Dit is echter niet wenselijk vanuit het doel van de Wet BIG, namelijk bescherming tegen ondeskundig handelen.”
(…)
“De onduidelijkheid in de Wet BIG, of het verbod op het verrichten van voorbehouden handelingen door onbevoegden ook geldt voor handelingen die niet met een gezondheidskundig doel verricht worden, blijft hiermee bestaan. De Wkkgz stelt immers eisen aan zorgaanbieders, maar gaat niet over specifieke handelingen. Ik wil dat er geen twijfel over bestaat dat bepaalde risicovolle handelingen alleen door bevoegden verricht mogen worden. Ik zal daarom de Wet BIG zodanig aanpassen dat deze handelingen alleen nog door bevoegden (zoals omschreven in de Wet BIG) verricht kunnen worden. Bij risicovolle handelingen denk ik in ieder geval aan het injecteren van fillers, daarnaast overweeg ik laseren als voorbehouden handeling aan te merken.”
Er is inderdaad wel reden voor twijfel. Artikel 1 van de Wet BIG spreekt in het eerste lid bijvoorbeeld van handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg “ertoe strekkende diens gezondheid te bevorderen of te bewaken”, terwijl het tweede lid een reeks “handelingen op het gebied van de geneeskunst” opsomt waar puur cosmetische ingrepen moeilijk in te plaatsen zijn. Als sprake is van een onduidelijke wet, dient een verdachte het voordeel van de twijfel te krijgen en moet vrijspraak volgen. De uitspraak van de rechtbank is op dat punt correct. Overigens heeft Emel van S. er niet veel aan, want de rechtbank overweegt nog expliciet dat “het feit dat het injecteren formeel geen voorbehouden handeling in de zin van de Wet BIG betreft, niet met zich brengt dat een ieder straffeloos over kan gaan tot het geven van injecties”. Van mishandeling in de zin van het Wetboek van Strafrecht is nog steeds sprake.
(foto: China Crisis | Wikimedia Commons)
De uitspraak heeft wel tot gevolg dat ook de andere in artikel 36 van de Wet BIG genoemde voorbehouden handelingen gewoon door schoonheidsspecialisten (en andere niet-artsen) verricht mogen worden als ze louter met een cosmetisch doel worden uitgevoerd. Bij de meeste van de in het artikel genoemde verrichtingen is het nauwelijks denkbaar dat zoiets zou gebeuren (endoscopieën, katheterisaties), maar bijvoorbeeld wel bij cosmetische operaties die onder “heelkundige handelingen” in artikel 36, eerste lid, vallen. Een cosmetische reconstructie bij een slachtoffer met brandwonden of bij iemand die een borstamputatie heeft moeten ondergaan mag alleen door een voldoende bekwame arts uitgevoerd worden, want er is ten minste deels sprake van bevordering van de gezondheid (zie ook de brief van de minister), maar in theorie zou een schoonheidsspecialiste een puur cosmetische ooglid- of schaamlipcorrectie, dan wel een puur cosmetische borstvergroting of een penisverlenging mogen uitvoeren. Althans, de Wet BIG verzet zich daar niet tegen (het levert zeer waarschijnlijk wel weer – zware – mishandeling op). Je moet er toch niet aan denken dat dit echt gebeurt.
De kans daarop is gelukkig extreem klein. Minister Schippers heeft tegelijk met haar brief van 21 oktober 2013 een rapport aan de Tweede Kamer aangeboden waarin de cosmetische sector in Nederland in kaart wordt gebracht. Daaruit blijkt dat operatieve ingrepen uitsluitend door artsen (van diverse pluimage) worden uitgevoerd. Ook met betrekking tot het inspuiten van fillers lijkt de casus van Emel van S. (gelukkig) tamelijk uitzonderlijk te zijn geweest. Het rapport concludeerde dat het injecteren van stoffen als hyaluronzuur en botox slechts “in een enkel geval” door een schoonheidsspecialist gebeurt. Voor de minister is dit niettemin aanleiding een wetswijziging te initiëren zodat in de toekomst ook voor de cosmetische sector het injecteren als een voorbehouden handeling geldt. Eind maart van dit jaar heeft de minister bovendien de Tweede Kamer geschreven dat zij definitief besloten heeft ook behandelingen met een laser, bijvoorbeeld voor het verwijderen van tatoeages, als voorbehouden handelingen aan te merken. Het wachten is nu op een wetsvoorstel en dan is het parlement aan zet. Na de wetswijziging heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg meer mogelijkheden voor toezicht op risicovolle cosmetische ingrepen. Bovendien geldt dat wie dan nog als onbevoegde schoonspecialist fillers injecteert een bestuurlijke boete opgelegd kan krijgen als bedoeld in artikel 100 van de Wet BIG.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Fijn als dit gaatje in de wet dichtgetimmerd gaat worden -zal nog wel even op zich laten wachten-, maar zijn de problemen dan grotendeels opgelost?
Voor zover ik weet kan de IGZ nauwelijks stappen ondernemen tegen de verdere handel en wandel van niet BIG-geregistreerden en hebben ze daar sowieso de menskracht niet voor.
http://igz.nl/onderwerpen/handhaving_en_toezicht/wetten/wet_big/ (link hierboven)
De Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) moet de kwaliteit bevorderen van de zorg die beroepsbeoefenaren leveren. De wet is ook bedoeld om patiënten of cliënten te beschermen tegen ondeskundig of onzorgvuldig handelen van individuele zorgverleners.
eindquote:
Wie van de Fa. Alterneut & Co. levert verantwoorde zorg? Ze vinden zichzelf allemaal beroepsbeoefenaren, maar zijn dat in juridische zin niet en vallen dus buiten de wet BIG als ze o.a. geen voorbehouden handelingen verrichten. Er moeten al zowat letterlijk doden vallen en dan nog komt de fantasiegeneeskundige er zeer genadig van af als deze maar hard genoeg in de eigen onzin geloofde.
Toch raar dat een pedicure straks mogelijk geen ingegroeide teennagel meer mag behandelen, want niet cosmetisch, maar Harry Alterneut mag gewoon zonder enige medische opleiding doorgaan met “handelingen op het gebied van de individuele gezondheidszorg “ertoe strekkende diens gezondheid te bevorderen”…
Dat is volslagen idioot wat mij betreft.
Ik verwacht zeker geen wonderen van de wetswijziging. De mogelijkheid van een bestuurlijke boete voor een onbevoegde behandelaar is wel interessant. Voor het opleggen daarvan is niet vereist dat opzettelijk is gehandeld of schade is veroorzaakt en er hoeft ook geen uitspraak van de rechter te worden afgewacht. Artikel 100 van de Wet BIG zegt dat de minister de boete oplegt, maar ik vermoed dat zij die bevoegdheid heeft gemandateerd aan de IGZ. Er zijn beleidsregels voor de toepassing van de boetebevoegdheid (http://wetten.overheid.nl/BWBR0034061/geldigheidsdatum_24-10-2013#Bijlage20 ) en die benoemen het onbevoegd verrichten van voorbehouden handelen als een zware overtreding (drie sterren) die tot DB (directe beboeten) moet leiden. Dat klinkt allemaal mooi, maar aan de andere kant is het richtbedrag voor de boete per overtreding niet echt hoog: 3.350 euro. Het maximumbedrag is 6.700 euro per overtreding.
Menskracht is inderdaad wel een probleem voor de IGZ. In de memorie van toelichting bij de Wet uitbreiding bestuurlijke handhaving volksgezondheidswetgeving, de wet die o.a. het huidige artikel 100 invoerde, worden enige opmerkingen over de IGZ gemaakt:
“Het terrein waarop de inspectie toezicht houdt, is groot. Bij de inspectie zijn rond de 100 inspecteurs werkzaam. De inspecteurs volgen de kwaliteit van het werk van 800 000 beroepsbeoefenaren en ruim 3 000 instellingen op meer dan 60 000 adressen.”
Dat geeft wel een idee van de enorme klus waar de IGZ voor staat.
Toch lijkt de aanscherping en uitbreiding van de lijst voorbehouden handelingen me wel zinvol. Misschien niet eens zozeer vanwege de fillers – het injecteren daarvan door schoonheidsspecialisten komt blijkens het Panteia-rapport maar in een enkel geval voor – maar vooral vanwege het laseren. Dan gaat het dus om het verwijderen van tatoeages, maar ook om bijvoorbeeld permanent ontharen. Fillers worden in schoonheidssalons meestal door een arts ingebracht, maar schoonheidssalons die met lasers werken laten die laserapparaten meestal bedienen door een schoonheidsspecialist. Het rapport concludeert dat dit veelvuldig mensen zijn zonder relevant vakdiploma, hoewel zo’n diploma wel bestaat. Ook in privé klinieken wordt nogal eens door schoonheidsspecialisten (gelukkig meestal wel met diploma) met lasers gewerkt.
Natuurlijk is dat zinvol, want alle beetjes helpen. Schoonheidsspecialisten horen niet voor doktertje (te gaan) spelen.
Maar het betreffende wetsvoorstel is nog niet ingediend begrijp ik. Hoe lang duurt het dan gemiddeld tot een wetswijziging daadwerkelijk in werking treedt?
Dat is moeilijk te zeggen. In dit geval zal het waarschijnlijk nog wel enige tijd duren. In oktober vorig jaar gaf de minister al aan de onduidelijkheden rondom het injecteren door een wetswijziging te willen oplossen. 20 maart heeft ze dus geschreven ook laseren te willen toevoegen. In haar brief van oktober 2013 schreef de minister dat ze de Kamer zou informeren over de precieze aanpassingen van de Wet BIG in haar reactie op de evaluatie van die wet. Nu is die evaluatie al in november vorig jaar naar de Kamer gestuurd, maar de reactie heeft vertraging opgelopen (http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2014/04/08/uitstelbrief-beleidsreactie-evaluatie-wet-big.html ). De reactie komt nu “voor de zomer”.
Dan moet er op het departement een wetsvoorstel worden gemaakt (wordt waarschijnlijk nu al voorbereid), dat moet langs allerhande belangengroepen van de cosmetische sector voor een eerste commentaar, vervolgens gaat het naar de ministerraad, dan naar de Raad van State en dan pas naar Tweede en later Eerste Kamer. De gemiddelde behandelduur bij de Tweede Kamer was in het vergaderjaar 2012/13 273 dagen en in de Eerste Kamer 118 dagen, dus samen ruim een jaar. De behandelduur is niet alleen afhankelijk van de Kamers, maar ook van hoe snel de regering reageert op ingediende schriftelijke vragen e.d. Kortom, ik zie die wetswijziging niet meer dit jaar voltooid worden. Misschien per 1 juli 2015 of 1 januari 2016.
Ach, de praktijk is nu eenmaal veel weerbarstiger dan de theorie en bovendien wordt de soep nooit zo…….etc.
En wat mij betreft mag de pedicure mijn ingegroeide teennagel eventueel wel behandelen, dat worden we onderling vast wel eens.
“Schoonheidsspecialisten horen niet voor doktertje (te gaan) spelen”, beweert éne Wilma.
Hm, is dit niet een klein beetje overkill?
Wat ik al stelde, altijd weer het eeuwige probleem van de kloof tussen theorie en praktijk, je kunt zeer zeker in de regelgeving ook te ver doorslaan.
http://www.beautytradeprofessionals.nl/doktertje-spelen/
Als ik die link van jou zo lees, vindt ook ene Loek Habbema, voorzitter van de Vereniging voor Dermatochirurgie, dat schoonheidsspecialisten geen doktertje moeten gaan spelen. Ze moeten zich volgens hem gewoon op (huid)verzorging richten en het medische deel, inclusief naaldenwerk en laseren, overlaten aan BIG-professionals. Dus wat is precies je punt richting Wilma?
Maar hij vraagt zich tevens ook af waar de grens ligt inzake medisch handelen, want bij sommige behandelingen liggen de grenzen daaromtrent toch wat vaag, neem nu bijv eens de behandelingen met IPL, is de risicofactor daarbij nu even groot als de verschillende laserbehandelingen, dat is nog steeds omstreden, hoe ik dat allemaal weet Laurens, want dit onderwerp ligt nu niet bepaald zo in mijn interessesfeer, maar ik heb een kennisje die schoonheidsspecialiste is, we hadden er recentelijk een gesprekje over naar aanleiding van jouw column, trouwens wat je zelf schreef over 100 inspecteurs die toezicht moeten houden op de kwaliteit van 800 000 beroepsbeoefenaren en ruim 3 000 instellingen op meer dan 60 000 adressen.”
Jij noemt het een enorme klus waar het IGZ voorstaat.
Dat vind ik nog een understatement.,
Hoe stel jij je dat in de praktijk eigenlijk voor, hoe zou je nu toezicht en handhaving kunnen realiseren als het daartoe bevoegde personeel zwaar onderbezet is, want het mag natuurlijk ook weer niet teveel kosten.
Je haalt weer van alles door elkaar. Wettelijke taakafbakening en toezicht daarop zijn twee verschillende dingen. We gaan toch ook diefstal niet meer strafbaar stellen omdat de politie toch geen tijd heeft om alle dieven te vangen?
“We gaan toch ook * diefstal niet meer strafbaar stellen omdat de politie toch geen tijd heeft om alle dieven te vangen?”
Volgens mij ben je het woord “niet” op de plek van het sterretje vergeten.
Ja, klopt, bedankt, ik pas het even aan. 🙂
Habbema zegt begin nov. 2013 o.a.:
(vet door mij)
Laurens maakt nu melding van een wetswijziging vanwege een definitief besluit (eind maart dit jaar) over voorbehouden handelingen.
Habbema vond sowieso al dat de schoenmaker zich het best bij de eigen leest kon houden:
Habbema zegt in feite dus hetzelfde als ik:
Zie mijn mening hieromtrent op de post van Jenny, die blijkbaar zelf niet in staat is enigszins inhoudelijk te reageren, Habbema geeft natuurlijk sociaal wenselijke antwoorden en preekt voor eigen parochie, geen wonder, gezien de reacties van sommige posters hier, dat de graaicultuur in Nederland zo goed gedijt. 🙂
JennyJO zegt hier tegen jou:
Daar ben ik het nog meer dan van harte mee eens, en dat alles óók nog in grammaticaal niet correcte zinnen. Om dubbelop doodmoe van te worden. *zucht*
Niks trollen dame, andere invalshoek, natuurlijk, overboord met al de kleine zelfstandige schoonheidsspecialistes, want de politiek, voornamelijk inzake het toedoen van wat lobbyen door op geld beluste big geregistreerden, kwalificeert bepaalde handelingen als laseren e.d. na een jarenlang gedoogbeleid plotseling als medisch ingrijpen.
Dat mensen hier nu niet door kunnen kijken doet mij wel eens een diepe zucht slaken.
But I’ll rest my case.
Ik ben het helemaal met Wilma eens. Schoonheidsspecialisten horen geen medische handelingen te verrichten.
Moet je voor elk prikje en laserbehandeling een big geregistreerde laten aanrukken, wat een overkill, zijn er dan in deze sector bij bovenvermelde handelingen dan zoveel slachtoffers gevallen in de afgelopen decennia, zijn die ook geregistreerd, is dat in kaart gebracht en hiermee komen ze dan anno 2014 nog eens mee aanzetten, beter laat dan nooit moet je maar denken. Wat een circus.
Zelf begin ik meer het idee te krijgen dat er inzake het aankomend wetsvoorstel belangrijke prioriteiten van een geheel andere orde op de achtergrond spelen, niet slechts betrekking hebbend op de veiligheid van de patiënt want zo risicovol waren de desbetreffende behandelingen niet, daarbij het feit in aanmerking nemend dat de cosmetische markt nog steeds stevig groeiend is, ondanks de recessie en vele big geregistreerde behandelaren daarom om die reden zich nu ook willen gaan bewegen op de vage grens tussen medische zorg en cosmetische behandelingen, om op die manier een stevig (financieel) graantje te willen meepikken, dus hebben ze even een politieke lobby gevoerd, om de touwtjes van deze financieel interessante markt in handen te krijgen. En het ziet er naar uit dat het hen ook nog gaat lukken.
Ergo Jenny, het gaat gewoonweg zoals altijd weer om de poen. Dat is wat er echt aan de hand is.
Ik vind jou ook regelmatig veel weg hebben van een bullshit generator.
Je moet gewoonweg een beetje verder leren kijken dan je neus lang is Jenny en niet zo naïef en goedgelovig zijn, jij loopt toch ook al wat langer mee, als de handelingen van de schoonheidsspecialisten inderdaad een dermate grote bedreiging voor de gezondheid in hebben gehouden, waarom hebben ze het dan zolang gedoogd.
Gebruik je grijze cellen nu eens een keer, denk daar eens over na en probeer eens door die toch wel behoorlijk transparante en zeer zeker niet al te fraaie politieke spelletjes heen te kijken.
Ga eens ergens anders trollen. Ik ga je maar weer negeren, want een paar snippertjes aandacht en jij genereert meteen weer enorme hoeveelheden BS.
Je snapt er weer helemaal niets van, laat verder dan maar.