[Dit artikel is eerder gepubliceerd op KritischeMassa.be]
Een ‘flateurter’ op de publieke radio die antwoordt op vragen van luisteraars. Een uur lang zeveren zonder filter over de platte aarde, met een heel welwillende presentator. Iemand moet het voorstel goedgekeurd hebben tijdens een redactievergadering van het radioprogramma Gaan!. In deze “extra vroege ochtendshow van BNNVARA gepresenteerd door Morad Elouakili (…) staan de luisteraars centraal en mogen ze ervaringen delen die passen bij de actualiteit van de dag”. En dat tussen 4.00 en 6.00 uur ‘s morgens!
Wars van de promopraatjes: echt centraal staat natuurlijk de gast en deze keer is dat Frans Heslinga, professionele bedenker van samenzweringen, waarover ik hier al vaker heb geschreven. Heslinga was onder meer de organisator van de International Flat Earth Conference in Egmond aan Zee (2016). In mijn verslag van die tweedaagse martelgang heb ik ook de ideeën van Heslinga omtrent de platte aarde uitvoerig beschreven. Op 9 april 2020 mocht hij dus zijn verhaal doen, te beluisteren via NPO Radio 1. Platte aarde, “omdat het niet altijd over het coronavirus moet gaan”, aldus de presentator. Dat vind ik ook, zeker nu mijn boekje over de platte aarde vandaag voor de eerste keer in het wild gespot is.
Mijn twijfels worden bij de inleiding meteen weggenomen: de presentator herhaalt vrolijk een van Heslinga’s kernpunten, maar dan in vraagvorm. Hoe komt het toch dat men 400 jaar geleden plots begon te zeggen dat de aarde bol was?
Heslinga dist graag het verhaaltje op dat de mensheid altijd al geweten heeft dat de aarde plat was, maar dat 400 à 500 jaar geleden, na een intellectuele coup zonder weerga, de mensheid werd wijsgemaakt dat de aarde een bol was. Ik volg Peter Dijkhuis heus wel dat het inzicht dat de aarde bolvormig is, van pakweg Plato en Aristoteles tot het einde van de middeleeuwen was voorbehouden tot een klein groepje geleerden, zoals hij uitlegt in zijn prachtige boek De Platte Aarde. Maar het aantal nuances verschil tussen de erudiete schrijver Dijkhuis en de feitenvrije woordenpatser Heslinga is echt niet op tien handen of meer te tellen.
Voor Heslinga is de 400, 500 jaar voor een gans andere reden belangrijk: het plaatst het vermeende ontstaan van het denkbeeld dat de aarde bol, is in de tijd van Copernicus’ ideeën over het heliocentrisme en in dezelfde eeuw als de oprichting van de jezuïeten. Het dient gezegd: de soldaten Gods komen vandaag eigenaardig genoeg niet aan bod in dit uurtje radio. Hoewel de positie van de aarde ook van cruciaal belang is in de platte-aardefolklore, positie is niet gelijk aan de vorm van de aarde. Aristoteles en Ptolemaeus plaatsten trouwens de sferische aarde pal in het centrum van hun sferensysteem. Deze kemel laten de redactie en de presentator al te gemakkelijk passeren.
Terug naar de uitzending: onderzoeker dr. Jan Willem Van Prooijen (Social and Organizational Psychology, VU Amsterdam) mocht in de inleiding van het programma middels een clipje enkele zinnige dingen zeggen over de aantrekkingskracht van complottheorieën, zowel bij gelovers als bij liefhebbers van fictie. Zelf heb ik eerst de stripreeks XIII verslonden, daarna Ludlums boeken, o.a. de Bourne-cyclus. Ira Levins Boys from Brazil? Yep, boek én film! Three Days of the Condor, The Parallax View, het nieuwere Atomic Blonde, slechts enkele van de ontelbare boeiende complot-in-complotfilms.
Veel nieuws heeft de zelfverklaarde ‘compleetdenker’ niet te vertellen, het grootste deel van zijn uitleg is op vier jaar tijd niet veranderd. Ja, hij legt deze keer wel uit hoe hij zijn onderzoek in 2015 startte. Als u nu denkt aan ingewikkelde metingen, gevaarlijke expedities of cartografische avonturen, dan moeten Frans én ik u teleurstellen. Op zijn 52ste stopte hij met het accepteren wat men hem eerder verteld had, want dan “begint je leven opnieuw, maar in een hogere cyclus”. Zijn moment van ontwaken in een hoogst originele verpakking. Ook in Heslinga’s geval betekent “onderzoek het zelf”, de kernfrase der Ontwaakten, dat je maar genoeg YouTube-filmpjes over het onderwerp moet bekijken. Uiteraard enkel die filmpjes die stellen dat de aarde plat is. Daar stopt het voor Frans. Dezelfde visie op eigen onderzoek wordt gedeeld door de Vlaamse complotpaus Peter Vereecke, die stelt dat je zijn conclusie kan bereiken als jij maar genoeg informatie absorbeert die zijn conclusie ondersteunt.
Heslinga begon met de YouTube-filmpjes van Eric Dubay en kreeg dan door YouTubes algoritmen steeds meer nieuwe, soortgelijke video’s voorgeschoteld. Ook op dit gebied geen verrassing: Dubay was er in 2014 al bij. Eric Dubay is een Amerikaanse ex-pat die al een lange ervaring heeft in het bedenken en recycleren van complottheorieën. Zijn aantrekkingskracht is onverklaarbaar groot, evenals die van zijn theorieën. The Atlantean Conspiracy, Exposing the Global Conspiracy from Atlantis to Zion (2012) suggereert wat ander materiaal bevestigt: rabiate antisemiet, KKK-fanboy en nazi-apologeet. Maar met een grote aanhang. Hij beheerst feilloos de middelen die YouTube, Facebook e.a. bieden.
Wanneer Morad Elouakili in een helder moment opmerkt dat deze ‘onderzoeksmethode’ geen enkel controlemechanisme heeft, veegt Frans elke denkbare vorm van peer review van tafel. Wetenschappers controleren geen wetenschappers. De vrijmetselaars, want dat zijn ze, houden elkaar de hand boven het hoofd. Georges Lemaître, die in 1832 (een lapsus voor 1932) met de Big Bang op de proppen kwam, was een vrijmetselaar. Einstein, die gedwongen werd de theorie van Lemaître te bewijzen: vrijmetselaar. Enkele eeuwen daarvoor had ook al Isaac Newton de theorieën van verre voorganger en logebroeder Nikolaas Copernicus (hoewel zo’n 175 jaar voor de oprichting van de eerste gekende loges gestorven) moeten ondersteunen. Copernicus had zomaar eventjes zonder bewijs (want zonder telescoop) aangevoerd dat de aarde een bol is! De presentator zwijgt. U, beste lezer, roept ondertussen dat Copernicus schreef dat de bolle aarde, een idee dat toen net geen 2000 jaar oud was, rond de zon draait. Het is niet duidelijk of de Nederlandse astronaut André Kuipers ook een logebroeder zou zijn, maar volgens Heslinga is hij alvast een leugenaar met dubbele agenda. Een uur lang mag Heslinga ongehinderd dit soort bagger spuien.
Nadat Frans heeft aangetoond dat hij in zijn kennis van de natuurkunde, geologie, astronomie, etc. hoegenaamd niet gehinderd wordt door enige kennis van zaken, vindt hij het tijd om te bewijzen dat hij ook taalkundig een complete lapzwans is. Het woord ‘globe’ komt volgens hem van het Duits ‘glauben’, en dat betekent ‘geloven’, wat meteen bewijst dat we gedwongen worden te geloven in het valse, bolle model. Die had ik nog niet gehoord en wat mij betreft, wint Frans op 9 april 2020 hiermee het internet!
De bellers dan, want we mogen niet vergeten dat de luisteraars centraal staan. De eerste luisteraar geeft een verwarde uitleg over hoe “een bol ook half-bol kan zijn”, en iets over de 4 pijlers waarop de aarde zou rusten, zoals beschreven in de Bijbel. Dat heeft ze gezien op YouTube. Zelfs Frans krijgt er kop noch staart aan, maar ze is wel een mooi voorbeeld hoe het er in sommige Nederlandstalige Bijbels geïnspireerde FB-groepjes over het onderwerp aan toe gaat. Een andere fan, Martine, wil haar “adhesie betuigen” en verzekert Frans en Morad dat ze goed beslagen ter ijs komt; haar neef heeft namelijk een Nobelprijs gewonnen. Volgens haar is de aarde plat, want dat vertelt haar ervaring. Opnieuw zo’n cruciaal gegeven: “ik ervaar, dus ik weet”. De hersenscheet als kennis.
De overige bellers zijn zeer kritisch en de meesten stellen vrij goede vragen, maar ze overschatten zichzelf hopeloos. Wat in een gesprek met een intellectueel eerlijk persoon zou uitmonden in een ernstig gesprek, eindigt bij de complotverzinnende gluiperd die Frans in een Gish Gallop, een stroom van baarlijke nonsens. Alle clichés komen ter sprake, alle foute aannames worden ongefilterd en onbetwist door de microfoon geduwd. Tussen haakjes, rake correcties van de nonsens van Frans kunnen gevonden worden op de ronduit schitterende website flatearth.ws (Engelstalig) en sinds kort ook op de Nederlandstalige versie.
Terug naar de vragenstellers: verschillende Henks en Djecks zitten hoorbaar met de mond vol tanden aan hun toestel en zijn zo verbouwereerd dat ze stamelend plaats moeten maken voor de volgende. Niemand van de critici beseft dat men niet kan discussiëren over een onderwerp dat men nog nooit overdacht hadden, terwijl Heslinga al vier jaar lang zalen in heel Nederland afschuimt om zijn verhaal over de platte aarde te doen.
Heel de uitzending door verkondigt Frans ongefilterd en ongehinderd zijn kinderlijke en onnozele waanideeën, en mede met de hulp van de presentator komt hij uit het gesprek en de discussies naar voren als de bedachtzaamheid en de rust zelve. Morad Elouakili, die verschillende keren blijk geeft van een scherp verstand, laat betijen. Misschien speelt het vroege uur een rol. Slechts wanneer enkele bellers zich afvragen waarom BNNVARA zendtijd aan zo’n schertsfiguur geeft, trekt de presentator ongemeen hard van leer.
Een uur luisteren naar morosoof Heslinga, dat was lang geleden. Net voor een vers nieuwsbulletin zich aankondigt, wordt Frans bedankt en gaat het weer over iets anders. Maar deze radiomaker heeft zijn zendtijd weer lekker gevuld. Hij heeft weer gescoord met een gekke meneer! Wat hebben we gelachen. Not.
Steun Kloptdatwel
Waardeer je dit artikel? Je kunt onze site steunen met een financiële bijdrage. Dat waarderen wij dan weer! Een donatie kun je doen via dit betaalverzoek (of klik op de afbeelding hiernaast).
NB de rekening staat op naam van Maarten Koller, formeel eigenaar van deze site.
Ik wil graag mijn waardering uitspreken voor de heer Verhoft, die er in is geslaagd de onnavolgbare gedachtengang van dhr. Heslinga in een leesbaar artikeltje te gieten dat duidelijk de fouten van dit warhoofd laat zien.
Gezien mijn ‘ervaring’ met deze platte held door enkele van zijn video’s te bekijken/versnelt door te klikken, diep respect dat hij het een uur heeft uitgehouden.
Deze persoon heeft uit commerciële overtuiging, excuses, door zijn ‘ontwaken’, zulke bizarre ideeën die hij op mitrailleur snelheid uit (om tegenspraak te voorkomen uiteraard), dat het je gewoon begint te jeuken onder uw scalp.
Als ik op zo’n manier moet ontwaken, laat mij dan maar slapen.
Misschien is “dromen” een beter woord in combinatie met de baarlijke nonsens die meneer Heslinga uitkraamt?
Frans Heslinga doet niet alleen aan pseudofysica maar ook aan pseudogeschiedsschrijving. En hij is niet de enige in zijn soort. Ook jonge-aardecreationisten leveren dikwijls niet alleen slechte biologie en slechte (geo)fysica maar ook slechte geschiedsschrijving. Min of meer gelieerd aan het creationistische Logos-instituut is het jongerentijdschrift Weet en dat tijdschrift beweerde met droge ogen dat er ooit Phoeniciërs in Zuid-Amerika waren.
https://isgeschiedenis.nl/nieuws/ontdekten-de-feniciers-amerika
Heb je ook geen mensen die menen dat de Middeleeuwen niet bestaan hebben? Of gelooft de heer Heslinga die theorie ook?
Ja, de aanhangers van Illig bijvoorbeeld.
https://de.wikipedia.org/wiki/Heribert_Illig
En dan is er een Noor of zoiets die een alternatieve versie op die van Illig heeft verzonnen.
Volgens mij in die video die ik een tijdje geleden linkte, waar hij een samenvatting van de dag gaf, zat dat inderdaad in, “De missende eeuwen”.
Mensen als Heslinga geloven alles wat tegen de wetenschappen ingaat. Ze lijden aan wat ik AWS noem, AntiWetenschapsSyndroom. Oftewel betweterij in de derde graad. De wetenschap zit er naast maar zij daarentegen kennen wel de waarheid en dat zonder veel studies.
Dag Renate
Heslinga heeft ondertussen nog verschillende pseudohistorische theorieën proberen te lanceren, maar ik heb niet de indruk dat die mayonaise pakt in de Lage Landen.
Eentje kan je makkelijk terugvinden onder de noemer ‘Tartaria, mudstream theory”, vaak in combinatie. Waar Fomenko claimde dat er 300 jaar geschiedenis gefantaseerd zou zijn, vinden die koekenbakkers overal bewijzen dat er 1000 jaar geknoeid is. Oude gebouwen capteerden energie uit de lucht, Tartarije was een soort technologisch geavanceerd mega-Atlantis op alle continenten. Behoorlijk verknipt.
Nog een verhalencluster die Heslinga probeert te introduceren, maar voorlopig eveneens zonder succes in NL of VL (wel op het internet, op FB, etc.): theorieën over gigantisme, maar dan op een schaal die wij niet zo direct zouden verwachten: bergen zijn versteende reuzen, tafelbergen, mesa’s zijn versteende boomstronken. Er zijn zelfs mensen in die kringen die spreken over “bio-geologie”. Pareidolia op geologische schaal.
Ik heb het een en ander op uw website gelezen. Het is opvallend hoeveel idiote ideeën er bij sommige mensen leven.
Is dit een geval van pseudologi(c)a phantastica? De beschrijving in Wikipedia komt naar mijn idee wel in de buurt.
Wie weet. Hij leeft in een soort sprookjeswereld. Alleen is het niet z’n eigen fantasie.
Gods herrijzenis
En dan zijn er nog christenen die geloven in de letterlijke opstanding van Jezus uit de dood. Dus zij geloven in een godswonder, in een wonder. Maar wetenschap, ook wetenschappelijke geschiedsschrijving, dient uit te gaan van een wondervrije wereld. Het is vandaag Pasen, de dag waarop christenen herdenken dat Jezus uit de dood zou zijn herrezen. Maar Jezus was gewoon een mens, net als jij en ik.
https://www.premierchristianity.com/Past-Issues/2014/May-2014/The-Sceptic-Why-I-can-t-believe-the-resurrection
Ehrman is een kritische bijbelgeleerde die nogal aan de weg timmert.
Dat tot de late middeleeuwen slechts een klein groepje geleerden wist dat de aarde een bol was, waag ik te betwijfelen.
Zo hadden koningen als symbool van hun macht een rijksappel, te weten een symbolische aardbol met een kruis erop, direct overgenomen uit de Romeinse tijd, toen een bol met een Nike (godin van de overwinning) erop als zodanig fungeerde.
Ook geïllustreerde werken van Hildegard van Bingen (twaalfde eeuw)
zie hier:
https://benedictinewomen.org/wp-content/uploads/2012/05/tree-of-life-hildegard1.jpg
vertonen een symbolische voorstelling van een ronde aarde.
Is er ook maar een geschrift van na 500 dat een platte aarde aanhangt? Jazeker: precies één, namelijk van de Griek Cosmas Indicaopleustes (ca. 540). Dit geschrift is in het Grieks, Er zijn maar drie exemplaren van bekend, en het werd pas in het Latijn vertaald in 1706. Hij is slechts bekend doordat een tijdgenoot en later nog een partriarch in de negende eeuw gehakt van hem maakte.
Een bekende kaart van de wereld uit de dertiende eeuw lijkt een platte aarde weer te geven (net zoals onze atlassen allemaal platte kaarten weergeven) maar de Christus die erboven troont heeft een wereldbol in zijn handen.
De toenmalig geleerde en halfgeleerde wereld wist wel dat de aarde een bol was. Wellicht was er her en der een halfgeleerde rebel die dacht dat hij het beter wist dan de geleerden en die in een platte aarde geloofde. Wat dat betreft, vroeger en nu verschillen niet veel.
Maar wat wist de gewone man, die niet kon lezen en nauwelijks tot nooit zijn dorp uitkwam? Maar kwam men vroeger nauwelijks tot nooit uit zijn dorp? Een dorpspastoor wist vast wel dat de aarde een bol was. En dat zal hij vast wel tegen zijn parochianen gezegd hebben als het zo ter sprake kwam. Althans dat vermoed ik.
Of middeleeuwse pastoors erg onderlegd waren moet betwijfeld worden. Ze waren vaak niet of nauwelijks geletterd. Bisschoppen die wilden besparen op kosten benoemden vaak hun ‘personeel’ (lijfeigenen, slaven) tot priester. Nog in de negende eeuw wordt de instructie herhaald dat slaven die tot priester worden benoemd, wel eerst moesten worden vrijgemaakt. Kennelijk hielden bisschoppen zich daar vaak niet aan.
Ik vind die historische beschouwingen bijzonder boeiend, echt wel. Echter, er zijn toch zo verschrikkelijk veel moderne waarnemingen en experimenten die de bolvorm van de aarde bevestigen, dat we die historische geschriften toch eigenlijk daarbij helemaal niet meer nodig hebben? Die historische boeken dienen slechts nog een historisch belang. Ze leiden in de discussie (nou ja, voorzover die er door deze gekkies nog is) slechts tot de door Heslinga c.s. gewenste verwarring. Zo trekken we toch voor de oplossing van hedendaagse politieke kwesties toch ook geen conclusies meer aan de hand van de gedocumenteerde beslissingen van Louis XIV?
De plateurders beweren dat de bolleaardetheorie een complot is (van de NASA of zo). Ze denken dat ze door techneuten bedrogen worden.
Van natuurkunde hebben ze weinig verstand. Ze leggen het ondergaan van de zon uit als een gevolg van het steeds verder weg staan van de zon. Waarom die dan niet kleiner wordt? Dan mompelen ze iets over straalbreking.
Dan is het van belang dat deze theorie berust op waarnemingen die iedereen kan doen en die in feite al zo’n 2500 jaar geleden werden gedaan. Wij hebben het nu makkelijker, want je kunt de telefoon pakken en van mensen ver weg vragen waar zij de zon aan de hemel zien staan. Dat kon Aristoteles nog niet.
Een zo’n plateurden kocht een heel duur kompas. De werking ervan berust op tamelijk subtiele kwantummechanica. Het geeft aan dat iets dat horizontaal in de oost-westrichting wijst 15 graden per uur van richting verandert. Men denkt dan (zonder de werking van het kompas te begrijpen) dat dit door magnetische krachten komt, en men probeert het kompas dan heel goed af te schermen.
Geavanceerde kennis is aan deze mensen niet besteed.
Maar in welke mate worden die platte complotters dan eigenlijk bedrogen, wat is hun schade? Wat wint NASA met “complotten”, wat winnen techneuten hierbij?
John Philoponus
against Cosmas
Indicopleustes
A Christian Controversy on the Structure
of the World in Sixth-Century Alexandria
By Birgitta Elweskiöld
Lund 2005
Lund University
Department of Classics and Semitics
https://lup.lub.lu.se/search/ws/files/5922424/26597.pdf
Misschien boeiender dan de zoveelste Netflix-serie? 🙂
Wat ik nog steeds niet begrijp is wat het doel zou kunnen zijn geweest van het misleiden van de mensheid, waarom de mensheid met opzet valselijk zou zijn voorgehouden dat de aarde bolvormig is. Wat zou de strategie van geleerden als Copernicus c.s. hierin geweest kunnen zijn? Wat had men ermee te winnen?
Evenmin begrijp ik waarom de flatearthcomplottertjes zo halstarrig in hun gemakkelijk te weerleggen onzin volhouden. Wat hebben zij nu te winnen?
Ik zie het werkelijk niet, maar ik ga het Heslinga niet vragen want ik ben zijn – als je even niet oplet – schijnbaar logisch, maar in werkelijkheid simplistisch onzinnig geouwehoer na het beluisteren van de radiouitzending nu wel spuugzat.
Iets vragen aan zo’n iemand als Heslinga heeft weinig zin want zulke mensen denken niet dialogisch maar monologisch. Ze discussiëren eigenlijk ook niet met elkaar. Wetenschappers daarentegen debatteren wel over elkaars hypotheses. De Heslinga’s hebben geen wetenschappelijke houding. Zij verwijten weliswaar de wetenschap een gesloten geest maar het tegendeel is waar. En dat valt te illustreren met de wetenschapsgeschiedenis. Maar platte-aardegelovigen en dergelijke miskennen de wetenschapsgeschiedenis.
Dag Hans
Het gaat heel wat religieuze en spirituele platte-aarders over zingeving. Zij gaan ervan uit dat de mens een plaats is gegeven door een hogere entiteit in het centrum van het heelal, op een onbeweeglijke woonplaats. En dat is volgens hen geen toeval, maar een doelbewuste daad die mensen ook een doel geeft (nader tot God of spiritueel kunnen groeien, of een mengvorm).
In de ogen van deze platte-aarders is het wetenschappelijke wereldbeeld een poging om deze bevoorrechte plaats te contesteren en de mensen een doel in het leven te ontnemen. Vandaar dat de meeste platte-aarders eveneens niet geloven in de Big Bang, evolutie (en evolutietheorie), etc. Vandaar dat ze moeten afkomen met grootse en groteske complottheorieën om hun gebrek aan feitelijkheid te maskeren.
Enkele jaren geleden heb ik hier een stukje mogen posten over de European Flat Earth Conference in Egmond aan Zee. Daar ga je iets meer uitleg vinden: https://kloptdatwel.nl/2016/10/03/flat-earth-conference-deel-1-platte-aarde/
Ik heb in mijn boekje het platte-aardegedoe vergeleken met een grabbelton, waaruit gelovers elementen kunnen pikken (i.v.m. wereldbeeld, complottheorieën, redenen) om ze dan tot een geheel te smeden, ieder naar eigen goeddunken en inzichten (nu ja). Het is dan ook een beetje futiel om dat geheel te benaderen als ware het een wetenschappelijke theorie.
Twee zaken m.b.t. dit ganse verhaal die voor mij ondertussen oersaai zijn geworden: platte-aarders die leuteren over de vorm van de aarde en skeptici die het geheel wetenschappelijk willen bekritiseren.
Tja een gelovige kun je ook niet overtuigen met een wetenschappelijk verhaal.
Beste Frank
Is jouw boekje ergens besproken? Wat is de titel? Aantal pagina’s? Etcetera.
Inderdaad, veel platte-aardegeloof is religieus geïnspireerd.
Dank voor de toelichting meneer Verhoft.
De platte aarders vinden dus dat hun iets wordt ontnomen. Ik vind het maar een dom en plat en beperkt geloof, maar OK, dat moeten zij weten.
Er is vanzelfsprekend bij wetenschappers geen enkele bedoeling anderen een doel in het leven te ontnemen. Waarom zouden ze?
Ik kan me goed voorstellen dat u het oersaai begint te vinden. Het geouwehoer van Heslinga is te dom om serieus te nemen en er verder op in te gaan. De man heeft geen benul van fysica. Daar kun je niets aan veranderen en dan ben je uitgepraat.
Wat ik vooral zo dom vind, is dat hij niet inziet dat ontelbare wetenschappelijke ontdekkingen een grenzeloze schoonheid en weer nieuwe vragen in zich bergen en zich dan verstopt achter zo’n uiterst beperkt zootje tinnef. Hij weet het antwoord zogenaamd al. Dat heet kokervisie.